درسنامه احکام قرآنی

(2)

اشاره:

درس دوم : مس اسماء الهی و نامهای معصومین (علیهم السّلام)

هُوَ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا یُشْرِكُونَ * هُوَ اللَّهُ الْخَالِقُ الْبَارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى...

اوست خدائی که جز او خدائی نیست ، پادشاه پاک بی عیب  ایمنی بخش مسلّط توانمند چیره درخور کبریا و بزرگی ؛ منزّه است خدا از آنچه شریک او میسازند.*اوست خدای  آفریننده هستی بخش صورت نگار ، بهترین نامها از آن اوست ...

سوره حشر آیات 23 الی 24

*مقدمه

خداوند، خالق یکتا و بی همتای هستی، مناجات با او ، محبوب قلوب عارفان و یاد او ، شیرین ترین اذکار برای بندگان و همانگونه كه عظمت وجود او برتر است از هرچه که تصور می شود ؛ نام او نیز نیکوترین و برترین نامهاست. نگاهی به احادیث اهل بیت (علیهم السّلام) به ویژه مناجات و ادعیه های ایشان به خوبی كمال خشوع و احترام و كرنش این واصلان به قله عرفان حقیقی و غواصان اقیانوس ژرف معرفت را در برابر اسماء الهی و صفات زیبای خداوندی را نشان می دهد.

از این رو بر همگان لازم است تا با پیروی از مكتب استوار این بزرگواران که نهایت احترام را در مقابل اسماء الهی داشته باشند.

در این درس به احکام مربوط به مسِّ أسماءالله و نیز اسامی اولیاء دین و حضرات معصومین(ع) که مظهر«اسمای حسنای الهی» هستند و در لزوم احترام به اسماءالهی ملحق می شوند، اشاره خواهدشد.

*احكام

1) مسّ اسم خداوند به هر زبانی که باشد، بوسیله کسیکه وضو ندارد حرام است.[1]

2) مسِّ صفات مخصوص حضرت باری‌ تعالی نیز بدون وضو حرام است.[2]

3) اگر «اللَّه» جزء اسم شخصی باشد، مانند عبدالله مسّ این قسمت از نام شخص بدون طهارت جایز نیست.[3]

4) برایِ مسّ نامِ پیامبر و ائمه و حضرت زهرا (علیهم السّلام) بنابر احتیاط واجب[4] (و مطابق نظر برخی از مراجع تقلید بنابر احتیاط مستحب)[5] وضو داشتن لازم است.[6]

توضیح1: نام سایر پیامبران نیز در این حكم مانند نام پیامبر مكرم اسلام است.[7]

توضیح2: مطلب بالا در خصوص نامهای معصومین (علیهم السّلام) می باشد اما در خصوص صفات آنها مانند كاظم ، رضا ، صادق و... هر چند باید مورد احترام قرار گیرند ولی داشتن وضو برای مس این صفات لازم نیست.

5) اگر اسامیِ معصومین(ع) نام شخصی باشد و به قصد نام شخص نوشته شود، تماسِ بدن با آن بدون طهارت مانعی ندارد.[8]

6) مطابق نظر بـرخی از مـراجع عظام[9] مسِّ ضمیرهایی که به ذات ‌بـاری تعالـی بر می‌گردند مثـل ضمیر جملۀ «بسمه تعالی» حکم لفظ جلاله را ندارند.[10]

7) نوشتن اسم جلالۀ «اللَّه» به صورت «ا...» حکم لفظ جلاله را ندارد و مسّ آن بدون وضو جایز است.[11]

8) مسّ آرم جمهوری اسلامی ایران که تصویری از کلمه جلاله«الله» است، بنابر احتیاط واجب بدون طهارت جایز نیست.[12]

9) کسی که وظیفه‌اش تیمم است اگر برای کاری تیمم کند، تا تیمم و عذرش باقی است کارهایی که باید با وضو و غسل انجام دهد را می‌تواند به جا آورد، ولی اگر با داشتن آب برایِ نماز میّت یا خوابیدن تیمم کرده با آن تیمم فقط کاری که برای آن تیمم نموده را می‌تواند انجام دهد.[13] (مثلاً مسّ قرآن نمی‌تواند بکند)

10) كسی كه بخاطر تنگی وقت تیمم كرده با آن تیمم فقط کاری که برای آن تیمم نموده را می‌تواند انجام دهد.[14]

استفتائات ویژه آیا CD یا لوح های فشرده قرآنی از جهت لزوم رعایت احکام طهارت و آداب،به قرآن مخطوط ملحق می شوند؟

پاسخ مقام معظم رهبری، آیات عظام سیستانی، مکارم شیرازی، بهجت:خیر، این حکم را ندارد.

پاسخ آیت الله العظمی شبیری زنجانی: هر چند لوح های فشرده قرآنی حکم طهارت و حرمت مس بدون وضو را ندارد ، ولی از آن جا که شامل متون  قرآن (به شکل دیجیتال) می باشد ، باید به گونه ای رفتار شود که عرفاً  موجب بی احترامی به قرآن نشود. ( استفتاء توسط سازمان دار القرآن الکریم )

نمودار چکیده محتوایی این درس(روی تصویر کلیک کنید)

بیشتر بدانیم

در مجموع آیات سه گانه سوره حشر (كه در ابتدای این درس به آن اشاره شده است) هجده وصف از اوصاف خداوند متعال ذكر شده است كه مطابق برخی از روایات اسم اعظم خداوند در میان آنها گنجانده شده ، از این رو پیامبر در پاسخ به كسی كه اسم اعظم خداوند را جستجو می كرد فرمودند: بر تو باد كه آخر سوره حشر را بخوانی و زیاد آنرا بخوان اما اسم اعظم خداوند چیست؟ و آیا با خواندن آیات و یا دانستن یك كلمه می توان به این مقام رسید؟ اسماء الحسنی الهی كدامند؟ اینها پرسشهایی است كه در صورت تمایل می توانید با مراجعه به تفسیر نمونه درباره آیات 180 از سوره مباركه اعراف برای یافتن پاسخ آنها جستجو نمایید.

تالیف: حسین افتخاریان

فرآوری_شکوری_گروه دین و اندیشه تبیان

[1] . بنی‌هاشمی خمینی سیدمحمدحسن ، توضیح المسائل مراجع ج1 ص180 مسأله319. مطابق با فتوای مراجع عظام تقلید آیات امام خمینی(ره)، مقام معظم رهبری، فاضل لنکرانی، مکارم شیرازی، تبریزی، بهجت، صافی، سیستانی، شبیری زنجانی

[2] .مطابق نظر آیات عظام امام خمینی، شبیری زنجانی، بهجت، تبریزی ، مقام معظم رهبری و سیستانی- بنی‌هاشمی خمینی سیدمحمدحسن ، توضیح المسائل مراجع، ج1، مسأله 319  ـ تحریر الوسیله،ج1،ص31 و استفتائات مقام معظم رهبری ص31 مسأله 164 ، وسیلة النجاة با حاشیه آیت الله بهجت ج1ص41 و مسائل المنتخبه با حاشیه آیت الله تبریزی مسأله 32

[3] . استفتائات حضرت امام(ره)، ج1 ،مساله 82ـ استفتائات مقام معظّم رهبری«دام ظلّه» - بنی‌هاشمی خمینی سید محمد حسن ، توضیح المسائل مراجع، ج1، ص198 سؤال156 مطابق با فتوای حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری«دام ظلّه»

[4].مطابق نظر حضرت امام(ره) و آیات عظام : مقام معظم رهبری، مکارم شیرازی ـ بهجت ـ فاضل لنکرانی _ صافی گلپایگانی

[5] . مطابق آیات عظام سیستانی و تبریزی و شبیری زنجانی

[6] . بنی‌هاشمی خمینی سیدمحمدحسن ، توضیح المسائل مراجع، ج1، ص180 مسأله 319 و ص200 سؤال172.

[7] . مطابق با نظر حضرت امام (ره) ، مقام معظم رهبری ، آیات عظام بهجت،تبریزی،سیستانی،تحریر الوسیله ج1 ص27 و مسائل المنتخبه با حاشیه آیت الله تبریزی و سیستانی مسأله32 ، وسیله النجاه با حاشیه آیت الله بهجت ج1 ص41.

[8] . نیشابوری غلامرضا ، استفتائات قرآنی ، ص39 نقل از کتاب حریم نور

[9] . مطابق نظر مقام معظم رهبری و آیت الله سیستانی(استفتاء توسط سازمان دارالقرآن الكریم)

[10] .برخی دیگرازمراجع عظام نیزمانند حضرت آیت الله بهجت و شبیری زنجانی برای مسّ«بسمه تعالی» وضو داشتن را لازم دانسته و حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی بنابر احتیاط مستحب داشتن طهارت را شایسته می دانند. (استفتاء توسط سازمان دارالقرآن الکریم)

[11]. استفتائات مقام معظّم رهبری(دام ظلّه)- بنی‌هاشمی خمینی سیدمحمدحسن ، توضیح المسائل مراجع، ج1، ص197 سؤال152

[12] . بنی هاشمی،همان،ص199 سؤال162و استفتاء حضرت امام (ره).مطابق با نظر حضرت امام و مقام معظم رهبری.

[13] . بنی هاشمی،همان ص376 مسأله726مطابق با نظر آیات عظام:صافی ، بهجت، تبریزی،سیستانی،فاضل لنكرانی . حضرت امام (ره) بنابر احتیاط با آن تیمم فقط كاری كه .... آیات عظام شبیری زنجانی و مكارم :حتی اگر عذرش تنگی وقت باشد می تواند سایر كارهایی را كه باید با وضو و غسل انجام دهد ، بجا آورد.