واقعا چه تعداد گردشگر خارجی به ایران سفر می‌كنند؟
میراث فرهنگی بزرگنمایی می کند شما از ابتدای سال جاری تاكنون، گردشگر خارجی در شهرتان دیده‌اید؟ سال گذشته چطور؟ چند تا؟ در نگاهی كلی و با استناد به مشاهدات‌تان فكر می‌كنید آمار گردشگران خارجی در ماه‌های اخیر كاهش داشته است یا افزایش؟ اگر معتقدید برای یافتن پاسخی قاطع در این باره باید به اظهارات مسوولان سازمان گردشگری و فعالان غیردولتی این حوزه استناد كنید در اشتباهید، چون اظهارنظرهای این دو گروه، در این زمینه با هم كاملا در تضاد است، یعنی فعالان این حوزه می‌گویند: «كاهش!» و مسوولان سازمان گردشگری تاكید می‌كنند: «افزایش!».
اختلاف نظرها درباره آمار گردشگران خارجی ورودی به كشور نكته تازه‌ای نیست و از سال‌ها پیش، این پدیده بارها و بارها رخ داده و مورد انتقاد رسانه‌ها قرار گرفته است اما آنچه بهانه این گزارش شده، تضاد كاملی است كه میان گفته‌های مسوولان دولتی و غیردولتی در این باره وجود دارد.
سازمان گردشگری:افزایش!همین و بس!
با وجود تلاش «جام‌جم» برای گفتگو با علیرضا عامری، معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری كشور، وی حاضر به پاسخگویی در این زمینه نشد، اما پوینده، مدیركل دفتر توسعه گردشگری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به ذكر چند جمله كوتاه در پاسخ به پرسش «جام‌جم» بسنده می‌كند و می‌گوید: كاهش آمار را تایید نمی‌كنم و معتقدم ایران امسال نسبت به سال گذشته 40ـ30 درصد افزایش آمار در شمار گردشگران خارجی داشته است. این در حالی است كه هنوز هیچ آمار رسمی و دقیقی از شمار گردشگران خارجی ورودی به كشور در سال جدید ارائه نشده و آخرین آمار در حوزه گردشگری كه امسال از سوی این مدیر اعلام شده مربوط به سال گذشته است كه آن را یك میلیون و 619 هزار و 35 نفر اعلام كرده و نتیجه گرفته بود كه این آمار نسبت به سال قبل از آن حدود 38 درصد رشد داشته است. البته باید به این نكته هم توجه داشت كه هنوز در كشور ما، مرجع آماری معتبری برای محاسبه شمار گردشگران ورودی و خروجی از كشور وجود ندارد و مدیركل دفتر توسعه گردشگری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری این آمار را از اداره گمرك گرفته بود، در حالی كه این اداره آمار كلیه مسافران ورودی به كشور را ارائه داده كه همین نكته باعث شد فعالان حوزه گردشگری و اساتید دانشگاهی، نسبت به این آمار، واكنش‌های تندی نشان دهند، نادرست بخوانندش و بر كاهش آمار گردشگران پافشاری كنند، با این حال گرچه مشاهدات از درستی گفته‌های آنها خبر می‌داد اما آنها آمار معتبری برای ارائه نداشتند كه شك‌ها را درباره نادرست بودن آمارهای سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به یقین تبدیل كند.
هر سال دریغ از پارسال
شمار كارشناسان حوزه گردشگری غیروابسته به دولت كه به كاهش آمار گردشگران معتقدند، بیش از مسوولان معتقد به افزایش این آمار در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است. یكی از شاخص‌های ارزیابی تقریبی شمار گردشگران داخلی و خارجی، میزان تورهای ورودی به كشور و ضریب اشغال هتل‌ها در استان‌های قطب گردشگری مانند اصفهان و فارس است.
هرچند نایب رئیس هیات‌مدیره جامعه تورگردانان حاضر نشد با «جام‌جم» در این باره گفتگویی داشته باشد اما علی‌اصغر رضایت، رئیس اتحادیه هتلداران اصفهان، در گفتگو با «جام‌جم» توضیحات كامل‌تری ارائه می‌دهد و با اشاره به این كه آمار گردشگران خارجی ورودی به استان اصفهان در سال جاری و گذشته تغییری نكرده اما نسبت به سال 87 كاهش داشته است توضیح می‌دهد: به هر حال شرایط محیطی و كمبود آب زاینده‌رود در سال گذشته بر شمار گردشگران خارجی ورودی به استان اصفهان، تاثیر منفی گذاشته است.
رضایت می‌افزاید: ما با در نظر گرفتن تبلیغات سوئی كه از سوی استكبار جهانی درباره كشورمان انجام می‌شود انتظار كاهش آمار گردشگران خارجی ورودی به كشور را داشتیم.
به گفته او، تبلیغات منفی علیه ایران در حدی بوده است كه برخی گردشگران خارجی گمان می‌كنند اگر به ایران سفر كنند غذا و محل اقامتی پیدا نمی‌كنند!
حمید سجادیان، رئیس اتحادیه هتلداران استان فارس هم از كسانی است كه كاهش چشمگیر ورود گردشگران را به كشور تایید و تشریح می‌كند: هم‌اكنون سطح اشغال هتل‌های استان فارس، زیر 30 درصد است، در حالی كه در زمان مشابه در سال 87، این رقم بالای 70 درصد بود. وی با توضیح این كه از هر 10 گردشگر این استان، 7 نفر داخلی و 3 نفر خارجی هستند اضافه می‌كند: كاهش شمار گردشگران، محدود به گردشگران خارجی نیست و شمار گردشگران داخلی هم كاهش داشته است. به گواه این مسوول، استان فارس كمی بیش از 4 هزار تخت دارد و اگر در سال حدود 500 هزار نفر به این استان سفر كنند ضریب اشغال این هتل ما به صددرصد می‌رسد.
كم‌كاری سازمان گردشگری
رجبعلی خسروآبادی، مدیر اجرایی اتحادیه هتلداران تهران كاهش گردشگران خارجی ورودی به استان تهران را 20 درصد تخمین می‌زند. او هم نقش تبلیغات مسموم درباره ایران را در كاهش شمار گردشگران خارجی ورودی به كشور موثر می‌داند اما معتقد است بخش عمده‌ای از علل این كاهش داخلی است و به ضعف سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در عمل به مصوبات برنامه چهارم توسعه مربوط می‌شود.
منظور مدیر اجرایی اتحادیه هتلداران تهران از مصوبات عمل نشده برنامه چهارم، مواردی چون ارتقای سطح آموزش خدمتگزاران حوزه گردشگری، ساماندهی تشكل‌های غیردولتی و واگذاری امور به آنها و عدم تشكیل شبكه اطلاع‌رسانی گردشگران است.
هر گردی گردو نیست
نبود تعریفی دقیق از گردشگر، یكی از دلایل تضاد آمار ارائه شده از سوی مسوولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و فعالان حوزه گردشگری است، به طوری كه براساس تعریف سازمان جهانی جهانگردی، گردشگر مسافری است كه در محلی به جز محل اقامت خود حداقل یك شب و حداكثر یك سال در كشوری می‌ماند و دلیل اصلی سفرش، تفریح، استراحت، دیدار بستگان، درمان، زیارت اماكن مقدس، بازدید از آثار تاریخی و مراكز فرهنگی و هنری، شركت در مسابقات ورزشی یا تماشای آنها، بازدید از نمایشگاه‌های بازرگانی یا مراكز فعالیت‌های اقتصادی و شركت در همایش‌ها و نشست‌هاست. اما سازمان میراث فرهنگی و گردشگری همه مسافرانی را كه به قصد كار، تحصیل ، تجارت یا تفریح به ایران سفر می‌كنند، گردشگر محسوب می‌كند و به همین دلیل شمار گردشگرانی كه این سازمان اعلام می‌كند با شمار كسانی كه بنا به تعریف سازمان جهانی جهانگردی گردشگر به حساب می‌آیند، كاملا متفاوت است.
كدام تحول بزرگ رخ داده است؟
حتی اگر اظهارات فعالان حوزه گردشگری غیردولتی و مشاهدات میدانی را از كاهش آمار گردشگران ورودی به كشور نادیده بگیریم. برای اثبات ادعاهای مسوولان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری درباره افزایش شمار گردشگران خارجی، باید باور كنیم كه در سال‌های اخیر، تحولی بزرگ در صنعت گردشگری در كشورمان رخ داده است كه باعث شده این رقم افزایش یابد اما آیا واقعا گامی مهم برای توسعه صنعت گردشگری در ایران برداشته شده است؟!
برای مثال آیا تسهیلات رفاهی برای گردشگران افزایش یافته است یا ایران همچون كشورهای همسایه، برای رونق گردشگری‌اش اقدام به تبلیغات گسترده در شبكه‌های جهانی كرده است یا نظارت بر واحدهای گردشگری از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری چنان قوی شده است كه دیگر هیچ واحدی قادر به تخلف نیست یا شبكه اطلاع‌رسانی جهانگردی در كشور كه از سال‌ها پیش وعده ایجاد آن داده شده بود، راه افتاده است؟
پاسخ به همه این پرسش‌ها منفی است و همین «نه»های مكرر، گویای آن است كه صنعت گردشگری در سال‌های اخیر تحول مهمی را پشت سر نگذاشته است و افق‌های روشنی كه مسوولان در طول 5 ـ 4 سال گذشته نوید شان را می‌دادند، در حد وعده باقی مانده‌اند و با توجه به همه این شواهد می‌توان نتیجه گرفت كشور ما هنوز دلیلی برای افزایش گردشگران خارجی ندارد و حتی اگر به سختی قبول كنیم كه آمار گردشگران خارجی در سال‌های اخیر كاهشی نداشته، به احتمال قریب به یقین، افزایشی هم نداشته است.
گروه گردشگری تبیان- الهام مرادی
منبع: جام جم
