لذت حضور در یك رقابت جمعی
در میان انواع برنامه‌های تلویزیونی، سه بخش واجد جذابیت و مخاطب بیشتری است كه یكی از آنها در كنار سریال و اخبار، مسابقات تلویزیونی و برنامه‌های سرگرم‌كننده است.
این مساله هم به ذات و ساختار آنها برمی‌گردد، هم به نوع اجرای آن. سال‌ها پیش كه شبكه‌های تلویزیونی مثل امروز متعدد و متنوع نبود و بالطبع، برنامه‌های مسابقه‌محور هم كمتر از انگشتان دست بود مسابقه هفته و نام‌ها و نشانه‌ها طرفداران زیادی بین مردم داشت و هنوز هم نوستالژی آن در حافظه تاریخی مخاطبان پابرجاست. اما واقعیت این است كه طی این سال‌ها كه رسانه ملی توسعه یافته و فناوری‌های روز هم به كمك آن آمده، مسابقات تلویزیونی جذابیت یا دست‌كم محبوبیت گذشته را ندارد.
مسابقات تلویزیونی علاوه بر ویژگی سرگرم‌كنندگی خود دارای ساختاری رقابتی است كه بیننده هم این رقابت را به نظاره می‌نشیند و هم به نوعی خودش در آن شركت كرده و سهیم می‌شود لذا لذت پاسخگویی به سوالاتی كه در این مسابقات مطرح می‌شود برای مخاطبی كه در خانه به این سوالات پاسخ می‌دهد در كنار اطلاعات و معلومات جدیدی كه به این واسطه كسب می‌كند، هم هیجان‌انگیز است و هم عناصر یك برنامه جذاب در آن نهفته است؛ ضمن این‌كه مخاطبان مثل مسابقات ورزشی شاهد و ناظر یك رقابت فردی و جمعی بین شركت‌كنندگان هستند.
در بین انواع مسابقاتی كه از شبكه‌های مختلف تلویزیونی در حال پخش است مسابقه «باهم» توانسته است رضایت بسیاری از بینندگان را جلب كرده و تصویر متفاوتی از این برنامه‌ها به نمایش بگذارد.
«با هم» دارای چند ویژگی است كه موجب جذابیت آن شده است. اگر بخواهیم با فرم آغاز كنیم بیش از همه باید به دكوراسیون و تمهیدات تكنیكی آن اشاره كنیم كه هم دارای زیبایی‌شناسی بصری است و هم با جنس برنامه سنخیت و تناسب منطقی دارد. ساختار خود مسابقه را هم باید به این موارد اضافه كرد؛ مسابقه‌ای كه هم وجوه فردی دارد و هم كاركرد جمعی.
به این معنی كه فرد شركت‌كننده هم از حیث شخصی و توانایی‌های فردی محك می‌خورد و در این رقابت حضور می‌یابد و هم شكل رقابت دارای سیستم جمعی است. در واقع دو گروه به شكل تیمی در این مسابقات شركت می‌كنند كه توانایی‌های فردی هركدام از شركت‌كنندگان نیز در موفقیت آنها تاثیر دارد.
از سوی دیگر این مسابقه با دعوت از متخصصان و اصناف شغلی مختلف، به معرفی آنها نیز پرداخته و اطلاعات بیشتری به تماشاگران می‌دهد. به عنوان نمونه در یكی از قسمت‌های این مسابقه كه با مشاركت سازمان صنایع دستی ایران برگزار شد انواع رشته‌های صنایع دستی و هنرهای سنتی به مخاطب معرفی شد، ضمن این‌كه آثار این هنرمندان در استودیو مسابقه به نمایش گذاشته شد و اهالی فن درباره انواع و اقسام این مهارت‌ها توضیحات جالبی ارائه كردند كه در معرفی هنر ایرانی بسیار موثر بود.
این اطلاعات در طراحی سوالات نیز گنجانده شده و پرسش‌هایی مطرح می‌شود كه در نهایت فرهنگ و تمدن ایرانی را در شوون مختلف خود به مخاطبان معرفی می‌كند. از اجرای خوب امیرحسین مدرس هم نباید گذشت كه علاوه بر مدیریت خوب مسابقه، اطلاعات بیشتری درباره برخی سوالات به مخاطب ارائه می‌دهد و البته به شكل رسمی و خشك برنامه را اجرا نمی‌كند.
تجربه وی در انواع برنامه‌های زنده تلویزیونی و اطلاعات عمومی وی به جذابیت بیشتر برنامه كمك كرده است. تفاوت اجرای او با مجری قبلی این برنامه ـ محمود شهریاری ـ در همین نكته نهفته است كه او نمی‌خواهد هیجان تصنعی به برنامه تزریق كند و با كنترل احساسات خویش در كنار اطلاعاتی كه یك مجری باید دارا باشد، سری دوم مسابقه با هم را جذاب‌تر كرده است.
واقعیت این است كه مسابقه با هم از راهكارها و شیوه و اسلوب انواع مسابقات تلویزیونی استفاده كرده و یك ساختار تركیبی از یك مسابقه تلویزیونی را صورت‌بندی كرده است كه شاید به جرات بتوان آن را یكی از بهترین مسابقات تلویزیونی در حال حاضر دانست. مسابقه‌ای كه هم واجد جذابیت‌های ظاهری و بصری است و از تنوع و چیدمان مناسبی در طراحی صحنه و استفاده از رنگ‌ها و نور برخوردار است و هم از حیث مضمون و درونمایه محتوایی غنی و قابل قبول است.
در یكی دیگر از قسمت‌های این مسابقه شركت‌كنندگان كه ظاهرا از مداحان و تواشیح‌خوان‌ها بودند در میانه برنامه به اجرای تواشیح و سرود پرداختند كه هم به ایجاد تنوع در برنامه كمك می‌كرد و هم یكدستی و یكنواختی برنامه را كم می‌كرد. یا مثلا یك بخش ثابت این مسابقه طرح سوالاتی درباره ضرب‌المثل‌های ایرانی است كه هم باعث زنده نگه داشتن آنها و انتقال و آموزش آن به نسل جدیدی می‌شود كه شاید كمتر این مثل‌ها را شنیده‌اند و هم تصویری از فرهنگ و اندیشه ایرانی را به تصویر می‌كشد و برجسته می‌كند كه قابل تقدیر است.
از حیث روان‌شناسی هم اگر به این مساله نگاه كنیم مفاهیم و انگاره‌های فرهنگی و هنری از طریق طرح و بسط آن در قالب یك مسابقه رقابتی به‌ثبت آن مفاهیم و ارزش‌ها در ذهن مخاطب كمك می‌كند و در یادگیری آنها موثرتر است.
نوشته : سید رضا صائمی
تنظیم برای تبیان : مسعود عجمی
