با گوش‌هایت کتاب بخوان!

گروه کتاب تبیان: کتاب گویا یا کتاب صوتی پدیده ای است که به تازگی به ویترین کتاب فروشی ها راه پیدا کرده است. وزارت ارشاد در سال 1386 اقدام به صدور اولین مجوز برای تاسیس موسسه ای نموده که قصد فعالیت در زمینه ی تهیه، تولید و تكثیر كتاب گویا داشته است. اما کتاب گویا چیست و قرار است چه کاری انجام دهد.

بهتر است در ابتدا تاریخ شکل گیری "کتاب گویا" را بررسی کنیم تا در خلال آن هدف از اختراع و تولید آن نیز مشخص شود.

ایده ی تولید کتاب گویا، اولین بار در سال 1929 (در کشور آمریکا) و در پاسخ به نیاز نابینایان توسط "دکتر روبرت اروین" (که خودش هم نابینا بود) ارائه شد و چند سال بعد، یعنی در سال 1932 اولین کتاب گویا، تحت پروژه ای به نام "کتاب برای افراد نابینا" تولید شد. اما این محصول به دلیل جذابیتی که داشت مورد استقبال عموم مردم قرار گرفت.

کتاب گویا، یا کتاب صوتی، متن کتابی است که توسط یک یا چند گوینده خوانده می‌شود و بصورت فایل صوتی درمی‌آید و گاهی اوقات بصورت نمایشنامه بازی می‌شود. کتاب گویا ممکن است با موسیقی یا افکت‌های صدایی همراه باشد. گاهی اوقات نویسنده با صدای خودش کتاب را می‌خواند و گاهی گویندگان حرفه‌ای این کار را انجام می‌دهند.

کتاب گویا در ابتدا بر روی نوارهای کاست تولید می شد و تولید کنندگان کتاب فهرست متنوعی از کتاب های خود را به این صورت در اختیار علاقه مندان قرار دادند. این کتاب ها در دسته بندی های گوناگون، شامل: داستان، رمان، کودک و نوجوان، مذهبی، آموزشی، علمی و... تولید و عرضه شد. با گسترش علم و تکنولوژی نوارهای کاست جای خود را به "سی دی" و "دی وی دی" دادند. و امروزه می توان کتاب های صوتی را در فایل های رسانه ای مختلف تهیه و استفاده کرد.

‎امروزه در کشورهای توسعه یافته، محبوبیت پخش کننده‌های صوتی همراه، مانند"آی‎پاد" کتاب‎های صوتی را برای استفاده مردم رایج‎تر کرده است. این امر به گسترش ناگهانی کتاب‎های گویا، توسط شرکت هایی شده است که افراد داوطلب را برای خواندن کتاب ها سازماندهی می‌کند. کتاب های صوتی همچنین می‎توانند توسط نرم‎افزارهای گویا تولید شوند هرچند کیفیت صدای تولیدشده ممکن است در مقایسه با صدای انسان مطلوب نباشد. جالب است بدانید که در سال ۲۰۰۵، نوار کاست ۱۶ درصد، لوح فشرده ۷۴ درصد و لینک های قابل دانلود ۹ درصد از بازار کتاب های گویا را به خود اختصاص داده ‌است. و البته سود حاصل از این صنعت در سال ۲۰۰۵ در این کشور آمریکا بیش از ۸۷۱ میلیون دلار بوده‌است.

کتاب گویا جای خود را در میان مردم دیگر کشورها (خصوصاً کشورهای توسعه یافته) پیدا کرده است و به نظر می رسد با تولید و ارائه ی کتاب های صوتی، با موضوعات گوناگون در کشور، مردم در بحث مطالعه ی کتاب اقبال بیشتری از خود نشان بدهند و در نتیجه فرهنگ مطالعه و کتاب خوانی نیز در جامعه نهادینه شود.

در انتها به چند نمونه از کتاب های گویا که در ایران تهیه و تولید شده است اشاره می کنیم:

- دیوانه / جبران خلیل جبران.

- شازده کوچولو / اگزوپری.

- دور از خانه / نادر ابراهیمی.

- قصه های شیرین از مثنوی مولوی، جلد اول / جعفر ابراهیمی.

- کیمیاگر / پائولو کوئلیو.

تهیه و تنظیم: گروه کتاب تبیان - امیر مقیمی