حجاب اسلامی؟
آیات حجاب کدامند؟
آیات مربوط به موضوع حجات «در سوره از قرآن آمده است: یکی سوره "نور" و دیگر سوره "احزاب" ... در سوره نور آیه‌ای که مربوط به مطلب است آیه 31 می‌باشد، چند آیه قبل از آن آیه متعرض وظیفه اذن گرفتن برای ورود در منازل است و در حکم مقدمه این آیه می‌باشد.(مسئله حجاب، ص109)
تفسیر آیات حجاب
در اینجا به جهت رعایت اجمال تنها آیات حجاب را مورد تاکید قرار داده و تفسیر می‌کنیم.
- در آغاز آیه چنین آمده است: بگو به مردان مومن که دیده‌های خود را بخوابانند و عورت خویش را حفظ کنند.
- در این آیه کلمه "ابصار" که جمع بصر است به کار رفته است.
فرق عین و بصر
"فرقی است بین بصر و کلمه عین، همانطور که در فارسی هم، فرق است بین کلمه "دیده" و کلمه "چشم"، عین که فارسی آن "چشم" است نام عضو مخصوص و مقهود است با قطع نظر از کار آن، ولی کلمه "بصر" و همچنین فارسی آن "دیده" از آن جهت به چشم اطلاق می‌شود که کار مخصوص "دیدن" (ابصار) از آن سر می‌زند. لذا این دو کلمه اگر چه اسم یک مخصوص می‌باشد ولی در مورد استعمال آنها تفاوت دارد... در آیه مورد نظر، چون عنایت به کار چشم یعنی عمل دیدن است، کلمه "ابصار" به کار رفته است نه کلمه عیون.» (همان، ص 120)
نگاه به نامحرم، تا چه حد مجاز است؟
«در آیه مورد بحث معنای "یغضوا من ابصارهم" این است که نگاه را کاهش بدهند. یعنی خیره نگاه نکنند و به اصطلاح علماء اصول، نظرشان آلی باشد نه استقلالی.
توضیح این که، یک وقت نگاه انسان به یک شخص برای ورانداز کردن و دقت کردن به خود آن شخص است مانند این که بخواهد وضع لباس و کیفیت آرایشی او را مورد مطالعه قرار دهد، مثلاً ببیند کراواتش را چگونه بسته است و موی سرش را چگونه آرایش کرده است، ولی یک وقت دیگر نگاه کردن به شخص که با او رو به رو است برای این است که با او حرف می‌زند. و چون لازمه مکالمه نگاه کردن است به او نگاه می‌کند. این نوع از نگاه کردن که به عنوان مقدمه و وسیله مخاطب است، نظر آلی است، ولی نوع اول نظر استقلالی است. پس معنی جمله این است: به مومنین بگو به زنان خیره نشوید و چشم چرانی نکنند. ...» (همان، صص 123و 124)
ستر عورت
«در جمله بعد می‌فرماید "و یحفظوا خروجهم" یعنی به مومنین بگو عورت خویش را حفظ کنند. ممکن است مقصود این باشد که پاکدامن باشند." (همان، ص 125) هم در جاهلیت بین اعراب و هم در جاهلیت مدرن ستر عورت معمول نبوده و نیست. و اسلام عزیز آن را واجب کرده است. "راسل در یکی از کتاب‌هایش به نام" در تربیت "یکی از چیزهایی که از جمله" اخلاق بی منطق "و به اصطلاح" اخلاق تابو" می‌شمارد، همین مساله پوشانیدن عورت است.»(همان، ص125) و می‌گوید چرا باید والدین عورت خود را از فرزندانشان بپوشانند و آنان را به کنجکاوی بیشتر در این زمینه تحریک کنند.
«عجیب است که بشر به نام تمدن می‌خواهد به قهقرا و توحش باز گردد.»(همان، ص 126)
آیا حجاب ویژه زنان است؟
زن مظهر جمال و مرد مظهر شیفتگی است، قهراً به زن باید بگویند خود را در معرض نمایش قرار نده، نه به مرد. لهذا با این که دستور پوشیدن برای مردان مقرر نشده است، در غرب و جوامع غرب زده عملاً مردان پوشیده‌تر از زنان از منزل بیرون می‌روند، زیرا تمایل مرد به نگاه کردن و چشم چرانی است. نه به خودنمایی و بر عکس تمایل زن بیشتر به خودنمایی است نه چشم چرانی. تمایل مرد چشم چرانی بیشتر زن را تحریک به خود نمایی می‌کند و تمایل به چشم چرانی کمتر در زنان وجود دارد، لهذا مردان کمتر تمایل به خودنمایی دارند. و به همین جهت "تبرج" از مختصات زنان است.
دو استثناء در آشکار شدن زینت!
- در جمله بعد می فرماید: "زینت خود را جز آنچه نمایان است [مانند دست و صورت] آشکار نسازند."
«کلمه زینت در عربی از کلمه "زیور" فارسی اعم است. زیرا زیور به زینت‌هایی گفته می‌شود که از بدن جدا می‌باشد مانند طلا آلات و جواهرات، ولی کلمه زینت هم به این دسته گفته می‌شود و هم به آرایش‌هایی که به بدن متصل است نظیر سرمه و خضاب. مفاد این دستور(قرآن) این است که زنان نباید آرایش، زیور خود را آشکار سازند. سپس دو استثناء برای این وظیفه ذکر شده است.»(همان- ص 129)
1- زینت‌های آشکار
«زینت‌های زن دو نوع است، یک نوع زینتی است که آشکار است، نوع دیگر زینت‌هایی که مشخص است مگر آنکه زن عملاً و قصداً بخواهد آن را آشکار کند، پوشانیدن زینت نوع اول واجب نیست، اما پوشانیدن زینت‌های نوع دوم واجب است.»(همان، ص 129)
بر اساس روایات چنین بدست می‌آید که، «برای زن پوشانیدن چهره و دست‌ها تا مچ واجب نیست، حتی آشکار بودن آرایش‌های عادی و معمولی که در این قسمت‌ها وجود دارد نظیر سرمه و خضاب که معمولاً زن از آنها خالی نیست، و پاک کردن آنها یک عمل فوق العاده به شمار می‌رود، نیز مانعی ندارد.
این مطلب را توضیح می‌دهیم که ما این مساله را از نظر خودمان بیان می‌کنم و استنباط خودمان را ذکر می‌نماییم، اما هر یک از آقایان و خانمها از هر کس تقلید می‌کنند عملاً باید تابع فتوای مرجع تقلید خودشان باشند. (همان، ص 135)
شأن نزول آیه حجاب
«روزی در هوای گرم مدینه زنی جوان و زیبا در حالی که طبق معمول روسری خود را به پشت گردن انداخته و دور گردن و بناگوشش پیدا بوده از کوچه عبور می‌کرد. مردی از اصحاب رسول خدا از طرف مقابل می آمد، آن منظره زیبا سخت نظر او را جلب کرد و چنان غرق تماشا شد که از خودش و اطرافش غافل گشت و جلو خودش را نگاه نمی کرد... جوان با چشم خود او را دنبال می کرد. همان طور که می رفت ناگهان استخوان یا شیشه ای که از دیوار بیرون آمده بود به صورتش اصابت کرد و صورتش را مجروح ساخت، وقتی به خود آمد که خون از سر و صورتش جاری شده بود، همین حال به حضور رسول اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) رفت و ماجرا را به عرض رساند. اینجا بود که آیه مبارکه نازل شد. " (همان- ص 137 )
"... به هر حال منظور این است که این آیه در کمال صراحت حدود پوشش لازم را بیان می کند." (همان- ص 139)
سیدصالح زاهدی، گروه دین و اندیشه تبیان
