روشن‌فکر لیبرال یا دین‌مدار
کتاب پژوهشی "روشنفکری دینی : لیبرال یا دین‌مدار؟" کاری از جهاندار امیری توسط مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شد.
مفروض اساسی این تحقیق آن است که چارچوب مفهومی و گفتمانی جریانات مختلف لیبرال دینی در ایران و انشعابیون تجدید نظرطلبی که به صورت نظری یا عملی از نظام جمهوری اسلامی جدا شده‌اند و یا در آینده جدا می‌شوند، برخلاف عناوین و صفت‌های دینی به‌کارگرفته توسط آنها، لیبرالی، سکولار و خارج از گفتمان دینی می‌باشد و به موازات یا در مقابل نظام جمهوری اسلامی قرار دارد.
به نوشته این کتاب، بیشتر اعضای این جریان ها، به رغم ادعای الزام به قانون اساسی، مکرر اعلان می‌کنند که به برخی اصول آن از جمله اصل ولایت‌فقیه که مبنای مشروعیت، اقتدار و وجه تمایز اصلی این نظام با جمهوری‌های غیردینی است، اعتقاد ندارند و به همین سبب خارج از حوزه‌ی معتقدین به جمهوری اسلامی و در چارچوب فکری و گفتمان دیگری که همان "لیبرالیسم غربی" است قرار می‌گیرند.
مطالب این کتاب حاکی است،که براساس ادعای ذکرشده، چارچوب، گفتمان و طرح کلی جریان‌های لیبرال دینی در ایران، مبانی، اهداف، آرمان‌ها و مسیر آنها را از پیش مشخص می‌کند و هر مفهوم، قانون و عنصر مادی و معنوی که براساس این گفتمان شکل بگیرد، رنگ و بوی معنایی و محتوایی آن را در خود دارد.
بر اساس چارچوب ذکر شده، وقتی از توسعه، تجدد و مدرنیته صحبت می‌شود، خواسته یا ناخواسته، پیشرفت‌های مادی، معنوی، علمی و فکری غرب مدنظر قرار می‌گیرد و ارزش‌های گفتمان دینی جزء مشخصه‌های انسان مدرن آنها به حساب نمی‌آید
بر اساس چارچوب ذکر شده، وقتی از توسعه، تجدد و مدرنیته صحبت می‌شود، خواسته یا ناخواسته، پیشرفت‌های مادی، معنوی، علمی و فکری غرب مدنظر قرار می‌گیرد و ارزش‌های گفتمان دینی همچون سعادت بشری، عدالت‌خواهی و حق‌جویی در ذیل یک نظام دینی، جزء مشخصه‌های انسان مدرن آنها به حساب نمی‌آید.
در این کتاب می خوانیم : "به عبارت دیگر، وقتی بنیادهای تمدن غرب از فلسفه و علم تا نظام‌های سیاسی و ارزشی آن در یک گفتمان و چارچوب فکری پذیرفته شود، اضافه‌کردن صفت دینی و تعابیر و تفاسیر مدرن و عقلی از دین، نمی‌تواند آن را از چارچوب گفتمان لیبرالی غربی جدا کند، بلکه تنها چگونگی ارتباط و تعامل با دین را به شکلی مدرن عرضه می‌کند که از صورت‌های لیبرالی صرف، کمی متمایزتر است. جریان‌های لیبرال دینی در ایران، در ترکیب و تلفیق ارزش‌ها و عناصر سنتی و مدرن و سکولار و دینی در نهایت یکی را بر دیگری به عنوان ملاک، معیار و مرجع، ترجیح می‌دهند.
آنها بر اساس مبانی تمدن لیبرالی غرب یعنی انسان‌مداری، علم و عقل لیبرالی و آزاد به تقلیل مفاهیم، اهداف و آرمان‌های دینی در جهت مدرنیته و تمدن جدید می‌پردازند. راهی که غربگرایان ایرانی طی یک قرن و نیم اخیر به شکل کج‌دار و مریز و بعضاً محافظه‌کارانه طی کرده‌اند، همین است که همواره در عرصه‌ی نظر و عمل با التقاطی از مدرن و دینی حرکت کرده و به‌رغم برخی همکاری‌ها با جریان‌های دینی در مقاطع حساس و استفاده از مفاهیم و ظواهر دینی، در نهایت به مبانی، ملاک‌ها و ترجیح‌های لیبرالیسم غربی رو کرده‌اند."
این کتاب با 268 صفحه و بهای 35 هزار ریال در شمارگان 2000 نسخه از سوی مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است.
منبع: مرکز اسناد انقلاب اسلامی
تهیه و تنظیم: گروه کتاب تبیان - محمد بیگدلی
