تغییر جنسیت، دعوای خانوادگی است؟

لایحه جدید حمایت از خانواده که این روزها در مجلس شورای اسلامی در حال بررسی است و مراحل نهایی خود را طی می کند ابعاد مختلفی دارد و پرداختن به آن ها در این ایام علاوه به آگاهی بخش برای سطح جامعه می تواند جهت اطلاع نواقص یا اشکالات اجتماعی موثر واقع شود و در نتیجه قانون بهتری را تحویل اجتماعی مان بدهد بر این اساس طی مقالاتی برخی از ابعاد این لایحه مهم را تقدیم شما می نماییم.

لایحه جدید حمایت خانواده که در 10 بهمن سال گذشته برخی اصلاحات مربوط به آن در مشهد مقدس به تصویب کمیسیون قضایی مجلس شورای اسلامی رسید، موارد متعددی را در مسایل گوناگون را در خصوص دعاوی خانوادگی مقرر داشته است. به عنوان مثال مقرر داشته است که دعاوی خانوادگی تنها مسایلی است که در صلاحیت دادگاه خانواده می باشد.

بنابراین لازم است مسایل خانوادگی یا به تعبیر دقیق دعاوی خانوادگی به صورت مشخص روشن شود تا مردم بدانند که در خصوص چه مسائل دادگاه خانواده را باید به عنوان مرجع و حل مراجعه خود قرار دهند به عنوان مثال آیا دعواهای مربوط به نامزدی و خسارات ناشی از به هم زدن آن دعوی خانوادگی محسوب می شود؟ مساله ازدواج موقت یا صیغه چطور؟ آیا ازدواج مجدد را می توان در زمره مباحث مربوط به دعاوی خانوادگی قلمداد کرد؟حضانت طفل و ملاقات طفل چطور؟ بحث مهریه و جهیزیه زن چگونه خواهد بود؟آیا علاوه بر طلاق بحث رجوع و فسخ و انفساح نکاح نیز در زمره دعاوی خانوادگی می گنجد؟

مطابق ماده چهارم لایحه جدید حمایت از خانواده مصادیق متعددی را می توان در زمره دعاوی خانوادگی مقرر داشت که عبارتند از:

1- نامزدی و خسارات ناشی از به هم زدن آن

2- نکاح دایم، موقت و اذن در نکاح

3- شروط ضمن عقد نکاح

4- ازدواج مجدد

5- جهیزیه

6- مهریه

7- نفقه زوجه و اجرت المثل ایام زوجیت

8- تمکین و نشوز

9- طلاق، رجوع، فسخ و انفساح نکاح، بذل مدت و انقضای آن

10- حضانت و ملاقات طفل

11- نسب

12- رشد، حجر و رفع آن

13- ولایت قهری، قیمومت و امور مربوط به ناظر و این محجوران و نیز وصایت در امور مربوط به محجوران

14- نفقه اقارب

15- امور مربوط به غایب مفقودالاثر

16- سرپرستی کودکان بی سرپرست

17- اهدای جنین

18- تغییر جنسیت.

به نظر می رسد علی رغم تصریح ماده چهارم لایحه، این امضاء موارد دعاوی خانوادگی چندان مطلوب نباشد زیرا بسیاری از آن ها اعم از دعاوی خانوادگی هستند و حتی یک فرد غیرمتاهل هم ممکن است در مورد آن ها برایش دعوای حقوقی مطرح شود به عنوان مثال بحث تغییر جنسیت صرفاً مربوط به اشخاص متاهل نیست و اساساً چه معنایی دارد که چنین مسایلی را جزء دعاوی خانوادگی به شمار آوریم؟! همین طور در مورد اشخاص غایب مفقود الاثر آیا باید همه دعاوی مربوط به آن دعاوی خانوادگی محسوب شوند؟!

نتیجه گیری

هر چند لایحه جدید در تلاش است مصادیق مختلف دعوای خانوادگی را بشمارد لکن عملاً برخی مصادیق شمرده شده همچون تغییر جنسیت، برخی مصادیق مربوط به امور غایب مفقود الاثر به نظر می رسد اعم از خانوادگی و غیر خانوادگی می باشد، ماده ی یکم این لایحه قوه قضائیه را موظف نموده است که به منظور رسیدگی به امور و دعاوی خانوادگی ظرف سه سال از تاریخ تصویب این قانون در تمامی حوزه های قضایی شهرستان، به تعداد کافی شعب دادگاه خانواده تشکیل دهد تا به این مصدیقی که در مقاله به تقصیل به آن اشاره شد رسیدگی نمایند.

نکات متعدد تازه ای در لایحه جدید قابل مشاهده است که در مقالات آتی به آن ها خواهیم پرداخت.

                                                        گروه خانواده و زندگی تبیان - زهروی (دانشجوی دکتری دانشگاه تهران)