نوزدهمین روز دی

رحلت مرموز آیت ا... سید مصطفی خمینی در آبان 1356 را می توان نقطه عطفی در نهضت اسلامی مردم ایران دانست. مجالس یادبود در سراسر كشور برگزار شد و در آن مراسم، تظاهرات گسترده علیه رژیم به پا شد. از این رو رژیم، تصمیم گرفت با توهین به ساحت حضرت امام خمینی، چهره ایشان را به عنوان رهبری نهضت مخدوش كند.

در اواسط دی ماه 1356، پیك دربار، نامه ممهور به مهر دربار را به داریوش همایون، وزیر اطلاعات و جهانگردی داد. او نیز نامه را به روزنامه اطلاعات جهت انتشار سپرد.مسعودی، صاحب امتیاز روزنامه، مفاد مقاله را باعث واكنش علما و روحانیون و برای آینده روزنامه خطرناك می دانست، اما در تماس با وزیر اطلاعات و نخست وزیر، آموزگار، دریافت كه برخی از مفاد تند و تحریك آمیز آن به خواست شاه در مقاله آمده است.

در این مقاله كه با امضای مستعار "احمد رشیدی مطلق" در روزنامه اطلاعات به چاپ رسید، بطور صریح، بی حجابی فضلیت و حجاب، كهنه پرستی و ارتجاع معرفی و به ساحت مقدس امام خمینی، اهانت و قیام 15 خرداد 1342، توطئه استعمار سرخ و سیاه معرفی شده بود. با انتشار این مطالب اهانت آمیز، اولین واكنش ها در شهر قم آغاز شد. مدرسین حوزه علمیه قم دروس حوزه را در روز 18 دی تعطیل اعلام كردند و در این روز، طلاب با تشكیل اجتماع بزرگی تظاهرات خود را به سوی منازل مراجع آغاز كردند و تعدادی از علما و مراجع قم در سخنرانی های خود، به حمایت از امام و محكومیت اهانت به ساحت ایشان پرداختند. بازاریان قم با مشاهده حركت حوزه علمیه، تصمیم به تعطیلی مغازه های خود در 19 دی گرفتند. روز نوزدهم دی ماه ساواك و شهربانی به كمك نیروهای كمكی از تهران وارد شده و در حوالی مدارس علمیه متمركز شدند.

اقشار مختلف مردم با راهپیمایی به سوی منازل بزرگان حوزه، رفته رفته خروشان تر می شدند. نیروهای رژیم با مشاهده حركت عظیم مردم تصمیم به حمله گرفتند و تیراندازی شروع شد و در این روز عده زیادی از طلاب و مردم قم به شهادت رسیده و یا مجروح شدند. نتایج و پیامدهای قیام نوزدهم دی : 1 ـ اثبات توخالی بودن شعار فضای باز سیاسی 2ـ ثابت شد كه شاه از حركت مذهبی ـ سیاسی به رهبری روحانیت و در راس آنها، حضرت امام، بیش از هر حركت سیاسی دیگر وحشت دارد 3ـ نهضت در مسیر صحیح خود قرار گرفت؛ به نحوی كه ترفندهای بعدی رژیم نیز بی ثمر افتاد 4ـ متحجرین و مروجان جدایی دین از سیاست منزوی شدند. این قیام را باید نقطه عطفی در تاریخ نهضت اسلامی دانست چرا كه پس از آن امواج انقلاب اسلامی شدت گرفت و با چهلم های پی در پی مردم نقاط مختلف ایران دامنه انقلاب فراگیر شد و در نهایت به سرنگونی رژیم پهلوی انجامید.

در این زمینه مرکز اسناد انقلاب اسلامی کتاب های زیر را منتشر کرده است:

جایگاه قیام 19 دی 1356 در پیروزی انقلاب اسلامی

تالیف: ابراهیم طالبی دارابی

تاریخ انتشار: فروردین 1378

تعداد صفحات: 159

معرفی کتاب:

نسل جدید انقلاب باید پاسخهای منطقی و درست برای علت وقوع انقلاب اسلامی در ایران و چگونگی پیروزی و ادامه آن داشته باشد. یكی از حوادث مهم انقلاب، قیام 19 دی ماه 1356 قم می باشد كه باید علل، چگونگی، پیامدها و واكنشها، بازتابها، جایگاه و نتایج آن عمیقا مورد بررسی و تحقیق علمی و منصفانه قرار گیرد و به این نسل انتقال داده شود. این كتاب تلاشی در این راستا است. 

حماسه 19 دی قم

تالیف: علی شیرخانی

تاریخ انتشار: فروردین 1377

نوبت چاپ: اول

معرفی کتاب:

بعد از رحلت شهید سیدمصطفی خمینی و برگزاری مراسم بزرگداشت در اقصی نقاط كشور، رژیم شاه فهمید كه هنوز هم امام خمینی از پایگاه مردمی گسترده ای برخوردار است، لذا بزرگترین اشتباه سیاسی، تاریخی خود را مرتكب شد و با چاپ مقاله ای توهین آمیز علیه امام و روحانیت در روزنامه اطلاعات روز شنبه 17 دیماه 1356 نقطه عطفی در نهضت اسلامی بوجود آورد. اولین حركت اعتراض آمیز توسط مردم و روحانیت قم از فردای انتشار آن مقاله صورت گرفت و در روز 19 دیماه 1356 ادامه پیدا كرد و به خاك و خون كشیده شد، این سرآغاز پدیده " چهلم ها" در شهرهای دیگر كشور شد كه ….. 

آذرخشی بر تاریكی

نوشته: رسول حسن زاده

تاریخ انتشار: تیر 1381

تعداد صفحات: 96

معرفی کتاب:

این كتاب به بررسی مقاله توهین آمیز مندرج در روزنامه اطلاعات مورخ 17 دی 1356 و واكنش علما و مردم علیه آن و نهایت شكل گیری قیام 19 دی مردم قم می پردازد و ضمن مرور تاریخی این وقایع، پیامدها و بازتابهای سیاسی و فرهنگی مربوط به آن را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد. 

منبع :

مر کز اسناد انقلاب اسلامی

تنظیم برای نبیان :

بخش هنر مردان خدا - سیفی