خواهران آسمانی

خوشه پروین یا ثریا که به آن هفت خواهران هم گفته می شود یکی از زیبایی های آسمان شب است که در گذشته همه آن را می شناختند. در شب های فصل زمستان این هفت خواهر تلالو خاصی در آسمان دارند که چشمان زمینیان را به خود جلب می کنند. خوشه پروین، شبیه به دب اصغرولی کوچک‌تر و فشرده‌تر از آن است و  هفت ستاره در آن به وضوح دیده می‌شود. در اسطوره های یونان، پلیادها دختران اطلس و در بعضی روایتها دختران یکی از ملکه های آمازون بوده اند. بر اساس این اسطوره ها روزی اوریون (جبّار)، شکارچی خطرناک، این هفت خواهر ( پلیادها ) و مادرشان را دید و گرفتار عشق آنها شد. بعد از پنج سال جستجوی اوریون، پلیادها به کبوترانی تبدیل شدند و به آسمان رفتند؛ زئوس خدای خدایان که از سرنوشت آنها متأثر شده بود، آنان را به ستارگانی در آسمان تبدیل کرد.

رد پای این جرم زیبا در تاریخ به حدود 3000 سال پیش برمی گردد و حتی در کتابهای مقدس دینی مانند تورات وانجیل نیز بدان اشاره شده است. شاید به همین سبب این خوشه تا این حد در شعر و ادبیات جهان جای دارد. آزتکها در مکزیک و آمریکای مرکزی مبداء تقویم سالیانه خود را با دیدن نخستین تلالو ستاره های ثریا پیش از طلوع خورشید در آسمان صبحگاهی تنظیم می کردند. در یونان باستان ثریا جرم آسمانی مهمی برای زمان سنجی بوده و طلوع سحرگاهی آن نشان دهنده موسم سفرهای دریایی و فرارسیدن فصل زراعت بوده است. شاید به همین دلیل یونانی ها نام پلیادها(کسانی که با کشتی سفر می کنند) را به آن داده اند. در اودیسه هومر یا شعرهای هسیود شاعر معروف یونانی نیز اشاراتی به این خوشه شده است. هندوها این خوشه را هفت مادر خدای جنگ می دانستند. حافظ و دیگر شاعران پر آوازه ایرانی هم در غزل ها و اشعار خود به عقد ثریا و هفت خواهران اشاره کرده اند. خوشه پروین در میان 14 خوشه ای که با چشم غیرمسلح در آسمان دیده می شود واقعا" منحصر به فرد است.

اما برای رصد این خوشه در این شب ها چه کار باید انجام دهیم؟

اگر صورت فلکی جبار را به همراه آن کمربند معروفش به خوبی بشناسید، برای یافتن خوشه پروین مشکل خاصی نخواهید داشت. در حدود 11 برابر عرض کمربند صورت فلکی جبار و در راستای آن به طرف راست شکارچی حرکت کنید. سپس به هفت ستاره درخشان و جفت هم می رسید که در کنار یکدیگر یک خوشه بسیار زیبا را می سازند. ( به تصویر بالا دقت فرمایید.)

خوشه پروین را می توانید این شب ها در بالای سرتان و در نیمه جنوبی آسمان نگاه کنید. در قسمت پایین می توانید تصاویر مختلفی از این خوشه زیبا را نیز مشاهده کنید. شاید با دیدن تصاویر زیر پیدا کردن این خوشه در آسمان برایتان راحت تر شود. البته توقع نداشته باشید هفت خواهران را در آسمان همان گونه ببینید که در تصاویر زیر می بینید!

گردآوری:

م.ح.اربابی فر