رضا شاه پهلوي
رضا شاه پهلوي موئسس سلسله پهلوي در 24 اسفند ماه 1256 چشم به جهان گشود و در 22 سالگي به خدمت نظام درآمد . در سال 1294 به فرماندهي نيروي شمل کشور گماشته شد و پس از سرکوبي ياغيان و شورشيان شمال کشور در سوم اسفند 1299 با شماري قزاق راهي تهران شد و سپس به نام سردار سپه فرماندهي کل قوا را عهده دار شد . تا سال 1302 خورشيدي به سمت وزارت جنگ و فرماندهي کل قوا خدمات شايان توجهي انجام داد و دگرگوني هايي در ساز و برگ آشفته کشور باقي مانده از دوره ننگين قاجار صورت داد . اقدامات سازنده و ميهن پرستانه وي موجب شد تا وي به رضا شاه کبير مشهور گردد .در چهارم آبان ماه 1302 به نخست وزيري برگزيده شد , در همان روز احمد شاه قاجار به اروپا رفت و در نهم آبان 1304 مجلس شوراي ملي ايران پايان حکومت قاجار را اعلام نمود و احمد شاه قاجار را از پادشاهي ايران خلع کرد و حکومت موقت را به سردار سپه واگذار نمود . در 21 آذر ماه 1304 مجلس موئسسان برپا شد و پادشاهي ايران به رضا شاه واگذار شد . در 28 آذرماه 1304 نخستين کابينه زمان رضا شاه برپا شد . در 6 ديماه فرمان انتخابات دوره ششم مجلس صادر گرديد . در چهارم ارديبهشت 1305 آيين تاجگزاري وي صورت گرفت . رضا شاه پهلوي مردي ايران دوست بود و اين امر در تاريخ بارها به ثبت رسيده است . نخستين خدمت وي به ايران هنگامي که وزير جنگ بود انجام شد :رضا شاه بزرگ موئسس سلسله پهلوي
وي پديد آورنده ارتش نوين ايران بود .سپس نيروهاي انتظامي را با سازمانهايي تازه و اجراي قانون نظام وظيفه گسترش داد .سرکشان و ياغيان کشور را سرکوب کرد و آرامش را به ايران هديه داد .فتنه انگليس در خوزستان , که به فتنه شيخ خزئل مشهور است را خاموش کرد . شيخ خزئل از ياغيان بزرگ کشور ايران به حساب مي آمد که به دنبال خودمختاري و تجزيه خوزستان از ايران بود تا نفت هاي اين شهر را به انگلستان واگذار نمايد . رضا شاه با تدبير و قدرت تمام , وي و گروه منفورش را نابود کرد .اصلاحاتي در وزارتخانه ها و ادارات دولتي پديد آورد .روز 23 مهر ماه 1306 نخستين کلنگ احداث راه آهن سراسري ايران در ايستگاه تهران بر زمين خورد و در همان هنگام در بندر گز و خرمشهر هموار کردن راه آهن آغاز شد . اين اقدام رضا شاه بدون هيچ گونه سرمايه هاي ملي ايران همچون نفت و گاز و زغال سنگ انجام گرفت . زيرا وي با فروش نيشکر خوزستان و برخي ديگر سرمايه هاي اندک اين پروژه بزرگ را آغاز نمود . از ديگر اقدامات رضا شاه بزرگ ميتوان :لغو قرارداد ننگين کاپيتولاسيون . کاپيتولاسيون به اتباع بيگانه به خصوص انگلستان , آمريکا و روس متجاوز اين اجازه را مي داد که در ايران هرگونه که مايل هستند رفتار کنند . اتباع اين کشورها در ايران آزادي کامل دارند و هرگونه خلاف و جرم و جنايتي را فقط بايد در کشور خود پاسخ بدهند . رضا شاه اين امر ننگين را به پايان رساند .ويرانه هاي تخت جمشيد تا پيش از رضا شاه کبير
ويرانه هاي تخت جمشيد تا پيش از به روي کار آمدن رضاشاه پهلوي
رضا شاه که خود را ميراث دار کوروش بزرگ مي دانست , اهميت بسياري به آثار باستاني ايران که ميراث بشريت محسوب مي شود قائل مي شد . به فرمان وي تخت جمشيد که سالها در زير خرابه ها و تله اي از خاک قرار داشت بازسازي و ترميم شد . اين حرکت با حضور باستان شناس بزرگ جهان صورت گرفت . پس از تخت جمشيد دهها آثار باستاني ديگر ايران ترميم و بازسازي شد و به ترتيب ثبت نمودن آنها و حفاظت از آنها نيز انجام شد .رضا شاه به دليل عشق به ايران و فرهنگ و تمدن ايراني فرمان برپايي آرامگاهي باشکوه براي فردوسي بزرگ داد . آرامگاه فردوسي در شهر توس را به مناسبت 1000 سالگرد فردوسي با حضور مشهورترين فردوسي شناسان جهان ساختند و به بهره برداري رساندند . در همين راستا آرامگاهي باشکوه براي حکيم عمر خيام نيشابوري فيلسوف بزرگ مشرق زمين ساخته شد . سپس براي عطار و چند تن ديگر از بزرگ مردان ايران نيز اين امر صورت گرفت .پايه گذاري و پيشبرد آ موزش و پرورش نوين و اجباري نمودن تحصيلات ابتدا يي و متوسطه به جاي آموزش مکتبي در مکتب خانه هاي پوسيده و متحجر که تنها فرزندان طبقات مرفه و درباريان و اشرافزادگان مي توانستند ا ز آن برخوردار شوند.زنان پس از1300 سال ناديده انگاشته شدن و محروميت از حقوق انساني و مدني و آموزشي از حقوق اجتماعي و آموزشي برابر با مردان برخوردار شدند .تاسيس وزارت بهداري در سال 1305 و مبارزه ي پيگير و بي امان براي ريشه کني مالاريا ، آبله ، تراخم ، کچلي و بيماري هاي عفوني .تقريبا در همه ي مراکز استانها بيمارستانها و مراکز درماني ساخته شد از جمله گشايش بيمارستانهاي بزرگي مانند بيمارستان هزار تختخوابي پهلوي تهران و تاسيس سازمانهاي نيکوکاري مانند شير و خورشيد سرخ ، بنگاه حمايت مادران و کودکان .برپايي اداره ثبت اسناد کشور
پايه گذاري فرهنگستان براي جايگزيني واژگان فارسي به جاي لغات عربي .تلاش بسيار براي استقلال اقتصادي و سياسي کشور که برترين و عاليترين هدف ايرانيان و سران صدر مشروطيت بود. اخراج مستشاران نظامي و اقتصادي انگلستان و لغو قراردادهاي ننگين نفتي با انگستان .نجات کشور از ورطه ورشکستگي و سقوط اقتصادي دوره ننگين قاجار و نوسازي نظام مالي کشور و پديداري نخستين بانک ملي درسال 1306 و چاپ اسکناس .برپايي دانشگاه هاي بزرگ , معتبر و مدرن جهاني در ايرانبرپايي کارخانه برق در ايرانبرپايي کارخانه هاي قند سازي و پارچه بافي در ايرانبرپايي ساختمانهاي باشکوه در شائن کشور بزرگ ايران براي ادارت دولتي و وزراتخانه هابرپايي سيستم بي سيم در ايراناعزام صدها دانشجوي ايراني به خارج از کشور براي آموختن دانش روز جهاني و سپس اجراي آنان در ايراناحداث صدها راه شوسه در ايرانپديد آوردن نيروي دريايي در خليج فارس و درياي خزربرپا کردن نيروي هوايي ايرانبرپا کردن آموزشگاه هاي نوين در ايرانبرپا کردن اداره سجل احوالو . . .رضا شاه در سال 1313 خورشيدي بنا به دعوت کمال آتاتورک به ترکيه مسافرت نمود و اين سفر پايه استحکام روابط ايران و ترکيه گشت . گفته مي شود آتاتورک پيشنهاد تغيير فونت نوشتاري ايران را به رضا شاه داده بود . يعني خط کنوني ايران که نوع نوشتن اش از فونت هاي عربي استفاده مي شود همچون ترکيه به لاتين تغيير کند . تا ايران از فرهنگ و تمدن اعراب رسما جدا شود . رضا شاه پس از شنيدن اين پيشنهاد ترکها به وي چنين پاسخ مي دهد :شما اين کار را انجام داديد ولي من نمي توانم زيرا اگر اين کار را بکنم چگونه پاسخ فردوسي , خيام , عطار , صائب تبريزي , نظامي گنجوي , حافظ , سعدي , مولانا و . . . را بدهم ؟منظور رضا شاه به ترکهاي عثماني اين بود که شما پيشينه تمدني و فرهنگي نداريد که به اين آسودگي تغيير نوشتاري مي دهيد و خود را به غربيان مي چشسبانيد ولي ما با هزاران سال ريشه و تمدن و بزرگاني که داشته ايم چنين کاري را نمي توانيم انجام دهيم . روز 3 شهريور 1320 در جريان جنگ جهاني دوم , نيروهاي روس و انگلستان با وجود آنکه ايران بي طرفي خود را اعلام نموده بود به کشورمان يورش آوردند , منصور نخست وزير وقت استعفا داد و سپس محمد علي فروغي ( ذکاء الملک ) نخست وزير شد . روز پنجم شهريور ماه فرمان متارکه جنگ به ارتش ايران داده شد و روز 25 شهريور 1320 رضا شاه از پادشاهي استعفا نمود . گفته مي شود انگلستان وي را به دليل ايستادگي در برابر بيگانگان و خدمت به ايران وادار ( تبعيد ) به ترک پادشاهي و کشورش نموده است . انگليس و روسيه بزرگترين کشورهاي متجاوز تاريخ ايران زمين هستند که در تمامي سطوح کشوري ما دخالت کردند - سرمايه هاي ملي ايران را غارت کردند - شهرهاي ما را به اشغال در آورند - جهان را بر ضد ما تحريک نمودند - آثار باستاني و تاريخي ما را بدون دريافت اجازه در موزه هاي خود قرار دادند و در حراجي ها خريد و فروش نمودند - در سطوح جهاني براي محو دين و فرهنگ و تمدن و ميراث کهن نياکان ما کوشش کردند و حتي بزرگ مرداني چون رضاشاه را مجبور به ترک وطن کردند . به راستي ننگ تاريخ بر انگليس بادا . . .هر ايراني آگاهي با ديدن اين چهره خسته و ناتوان از مردي که يک تنه ايران ويران شده از قاجار را تحويل گرفته بود و در کمتر از 16 سال آن را در حد يک کشور قابل قبول و با چشم انداز آينده اي بزرگ تحويل آيندگان داد به ياد اين سخن فردوسي بزرگ مي افتد :
چنين است رسم سراي جفا
نبايد از او چشم داري وفا
نبايد از او چشم داري وفا
نبايد از او چشم داري وفا