لطفا منتظر باشید ...
/ آشنايى با سوره احقاف
آشنايى با سوره احقاف
اين سوره مباركه، چهل و ششمين سوره قرآن شريف است، كه پيش از پرداختن به ترجمه آيات و تفسير آنها، به جاست كه براى آشنايى با شناسنامه آن به اين نكات بنگريم:
1- فرودگاه اين سوره
به باور بيشتر مفسران پيشين همه آيات سى و پنج گانه اين سوره مباركه در مكّه و در كنار خانه خدا بر جان نورانى پيامبر گرامى فرود آمده است، امّا به باور برخى يك آيه آن، در مدينه و در وصف حق پذيرى و انصاف «عبدالله بن سلام» فرود آمده است، كه مى فرمايد: قل أرايتم اِنْ كان من عندالله و كفرتم به و شهد شاهدٌ من بنى اسرائيل على مثله فامن و استكبرتم انّ الله لا يهدى القوم الظّالمين.(147)
هان اى پيامبر، بگو به من خبر دهيد كه اگر اين كتاب پرشكوه از جانب خداى فرزانه باشد و شما به آن كفر ورزيد و در همان حال گواهى از فرزندان اسرائيل به همانندى آن با كتاب موسى گواهى دهد و به آن ايمان آورد و شما تكبر و حق ستيزى پيشه سازيد، آيا باز هم ستمكار نمى باشيد؟
2- نام اين سوره
واژه «احقاف» جمع «حِقف»، به مفهوم شن هاى روانى است كه بر اثر وزش تندباد بيابان به صورت مستطيلى نامنظم روى هم انباشته مى شود، و از آنجايى كه سرزمين «عاديان» اين گونه بود، با اين نام خوانده شد؛ و بدان دليل كه در اين سوره پرتوى از سرگذشت آنان آمده است، اين سوره را سوره «احقاف» خوانده اند. در اين مورد آمده است كه:
واذكر اخا عادٍ اذا أَنْذَرَ قومه بالاحقاف...(148)
و برادر «عاديان» را به ياد آور، آن گاه كه جامعه و مردم خود را در آن ريگستان از شرك و بيداد هشدار داد و به توحيد و يكتاپرستى فرا خواند...
3- شمار آيه ها و واژه هاى آن
در مورد شمار آيات اين سوره دو نظر آمده است:
1- به باور قاريان پيشين كوفه اين سوره داراى سى و پنج آيه است.
2- امّا ديگران آيات آن را سى و چهار آيه به حساب آورده اند، كه دليل تفاوت اين ديدگاه، آن است كه گروه نخست حروف پر رمز و راز مقطّعه در آغاز سوره را، آيه اى مستقّل شمرده اند در حالى كه ديگران آن را جداگانه به حساب نياورده اند.
گفتنى است كه اين سوره مباركه از 644 واژه و از 2600 حرف پديد آمده است.
4- پاداش تلاوت شايسته آن
در مورد پاداش تلاوت شايسته و آيات اين سوره و تدبّر در آنها، از پيشوايان نور رواياتى آمده است كه به دو نمونه از آنها مى نگريم.
1- از پيامبر گرامى آورده اند كه فرمود:
«من قراء سورةالاحقاف اعطى من الاجر بعدد كل رمل فى الدنيا عشر حسنات، و محى عنه عشر سيئات، و رفع له عشر درجات»(149)
هركس سوره احقاف را آن گونه كه شايسته است تلاوت كند و با تدبر به فرهنگ آن زندگى كند، در برابر هر شن و ريگ اين جهان ده پاداش به او داده شده و ده لغزش از كارنامه او زدوده گرديده و ده درجه بر درجات و مراتب او افزون مى گردد.
2- و از ششمين امام نور آورده اند كه فرمود:
«من قراء كلّ ليلة او كلّ جمعه سورةالاحقاف لم يصبه الله بروعة فى الدّنيا و آمنه من فزعه يوم القيامه»(150)
هركس سوره احقاف را هر شب، و هر شب جمعه بخواند خدا ترس و نگرانى اين جهان را از زندگى او برمى دارد و از هراس روز رستاخيز نيز او را امنيت مى بخشد.
5- دورنمايى از محتواى آن
همان گونه كه گذشت، اين سوره مباركه در مكّه و در اوج اختناق و استبدادِ شرك و جاهليت و ددمنشى و آتش افروزى آنان بر ضد پيامبر و يارانش بر جان نورانى آن حضرت فرود آمد؛ و درست بر اين اساس است كه آهنگ و محتواى سوره هاى مكّى را دارد و بيشتر بحث هاى آن را مسائل و موضوعات زيربنايى و عقيدتى، همانند: توحيد و توحيدگرايى و پيكار روشنگرانه با شرك و خرافات، دعوت به درست انديشى و آزادمنشى و نجات از آفت زيانبار اوهام و پرستش هاى ذلت بار، ايمان عميق به جهان پس از مرگ و رستاخيز انسانها براى حساب و كتاب و پاداش و كيفر، و مسئول بودن انسان در برابر گفتار و عملكردش و... تشكيل مى دهد؛ چرا كه محتواى آيات آن ناظر به عامل زمان و مكان و شرايط خاصّ دوران دعوت پيامبر در مكّه است از اين رو اگر بر آن باشيم كه محورهاى چندگانه بحث هاى اين سوره را به صورت فشرده و كلّى ترسيم كنيد بايد بر اين باور باشيم كه محتواى سوره حال و هواى اين مفاهميم و معارف را دارد:
1- ترسيم پرتوى از شكوه و عظمت قرآن.
2- پديده تعالى بخش وحى و رسالت.
3- دعوت به يكتاگرايى و يكتاپرستى.
4- مبارزه روشنگرانه و خيرخواهانه با آفت ويرانگر شرك و استبداد.
5- دعوت به تفكّر و تدبّر و آينده نگرى.
6- روشنگرى در باره جهانِ پس از مرگ و روز رستاخيز و دادگاه عدل خدا.
7- ترسيم گوشه هايى از تاريخ عبرت انگيز برخى جامعه هاى پيشين.
8- پرتوى از رسالت جهانى پيامبر.
9- فراخوان پيامبر به ايمان و پروا و هشدار از شرك و بيداد.
10- دو اصل تشويق و انذار.
11- دو اصل سازنده بيم و اميد.
12- سفارش پيامبر به شكيبايى و پايدارى.
13- اقتدا به سبك و سيره پيامبران بزرگ خدا.
و ده ها نكته ظريف و دقيق و ارزشمندى كه خواهد آمد.
