لطفا منتظر باشید ...
مقدمه
بسمه تعالىساليانِ شيرين و پر خاطره اى است كه به مددِ پروردگار متعال، توفيقِ نگارش و پژوهش درباره زندگانىِ امير مؤمنان على عليه السلام و جنبه هاى مختلف حيات فردى و سياسى آن حضرت برايم فراهم آمده است. از رهگذرِ اين توفيق و عنايت، آثار چندى به زبان فارسى و عربى منتشر كرده ام. اثر اخير كه اينك پيش روىِ شماست درباره اصحابِ بزرگوار آن حضرت عليه السلام است و حاصل يادداشت هاى فراوانى مى باشد كه در ضمن سال هاى مختلف، دسته بندى و تحقيق شده است. در اين جا لازم مى دانم به طور اجمال، انگيزه و روش تحقيق و نيز جايگاه اين اثر را بازگو نمايم:
1" انگيزه بنده از نگارش اين اثر خلأيى بوده است كه درباره اصحاب على عليه السلام احساس مى كردم؛ اصحابى كه هر يك، ستارگانى پر فروغ در آسمانِ انسانيت و اسلامند. اين احساس، شخصى صِرف هم نبود بلكه خوانندگانِ فهيمِ فارسى زبان، كه شيفته مولى الموحدين على عليه السلام و اصحاب و يارانش مى باشند، در برخوردها و ملاقات ها چنين كتابى را تقاضا و جست و جو مى كردند؛ از همين رو بر آن شدم در مجموعه كارهاىِ امام پژوهى، كتابى مستند و تحقيقى به زبان فارسى روان، تدوين كنم تا هم اهل فن را به كار آيد و هم عموم مردم از آن بهره مند شوند.
2" روشن است كه پر فروغىِ اين ستارگان از خورشيد عالمتابى چونان امير مؤمنان على عليه السلام است كه شعاع آن، گستره هستى را فرا گرفته و بر همه جا پرتو افكنده است. پس معرفى اصحاب به انگيزه شناخت امام عليه السلام و يا به شمار آوردنِ فضلى براى آن حضرت نيست، چون آن بزرگوار عليه السلام خود به تنهايى منبع همه فضايل و كمالات است و پرتو افشانى اصحاب و ياران با وفايش از سرچشمه هميشه جوشان اوست؛ اين نكته اى است كه همه اهل نظر از روزگار صدر اسلام تا به امروز بدان توجه كرده اند، چنان كه عبدالرحمان بن حجاج مى گويد: در مجلسِ ابان بن تغلب بوديم، جوانى آمد و پرسيد: چند نفر از اصحاب پيامبر صلى الله عليه و آله همراه على عليه السلام به شهادت رسيدند؟ ابان گفت: تو مى پندارى كه فضل على عليه السلام به اين است كه چه كسى از اصحابِ رسول گرامى صلى الله عليه و آله از او تبعيت مى كرد؟ جوان پاسخ داد: آرى. ابان گفت: به خدا قسم ما فضلى براى اين دسته از اصحاب نمى شناسيم مگر به تبعيت از على عليه السلام. [ رجال نجاشى، ص 9، به نقل از امان الامة من الضلال و للاختلاف، ص 25. ]
ابن ابى الحديد هم مى نويسد: |شخصيت على عليه السلام به گونه اى برجسته بود كه| يارانِ آن حضرت نيازى نمى ديدند كه با نام بردنِ خزيمه، ابى الهيثم و عمار و ديگران به نفرات خود بيفزايند. اگر مردم نسبت به على عليه السلام انصاف دهند و با ديده انصاف بر او بنگرند، خواهند دانست كه اگر على عليه السلام تنها مى بود و همه مردم با او مى جنگيدند او بر حق بود و همگان بر باطل. [ شرح ابن ابى الحديد، ج 2، ص 516. ]
3" در اين اثر هيچ تأكيدى بر كارگزار بودنِ اصحاب نشده است؛ يعنى قصد ما آن نبوده كه فقط سيماىِ كارگزاران على عليه السلام را معرفى كنيم بلكه مطلقِ اصحابِ آن حضرت - اعم از كارگزار و غير آن - را در نظر داشته ايم. لذا در معرفى و تحليلِ چهره هاى آن بزرگواران، عناصر و كاركردهاى سياسى، مديريتى و كارگزارى، محوريت ندارد؛ مگر آن دسته از اصحابى كه اساساً كارگزارى برجسته و سياست مدار و مديرى كاردان بودند.
