تبیان، دستیار زندگی

پاسخ : السبع الطول : يعني هفت سوره بلند. « بقره، آل عمران، نساء، مائده، انعام، اعراف، انفال و برائت» و چون سوره توبه «بسمله» ندارد آنرا با انفال به عنوان يک سوره به حساب آورده اند. المئين: سوره هايي که حدود صد آيه دارد، يعني هفت سوره « بني اسرائيل، کهف، مريم، طه، انبياء، حج و مومنون» المثاني: چون به دنبال سورهاي مئين آمده اند، مثاني ناميده اند. سوره هاي مثاني: از سوره شعراء (27) شروع شده و به سوره حجرات (49) ختم ميشود . المفصل (مفصلات): سوره هاي کوتاه را گويند زيرا « بسمله » در بين آنها زياد تکرار شده و بين آنها جدايي افکنده است.

پاسخ : مسبحات، حمد يا حامدات، عتاق، عزائم، طواميس، معوذئين.حواميم: سوره هايي را گويند که با حروف مقطعه «حم» شروع ميشوند (8سوره)ممتحنات: سوره هاي فتح، حشر، سجده، طلاق، قلم، حجرات، تبارک، تغابن، منافقون، جمعه، صف، جن، نوح، مجادله، ممتحنه و تحريم را گويند. وجه نامگذاري آنها به ممتحنات شباهتي است که بين آنها و سوره ممتحنه که يکي از آنهاست ميباشد. مسبحات ( عرائس القرآن): سوره هاي « اسراء، حديد، حشر، صف، جمعه، تغابن، و اعلي» را گويند يعني : سوره هايي که با کلمه اي از ماده « سبّح» شروع ميشود. حمد يا حامدات (مقاصير القرآن): سوره هاي « فاتحه الکتاب، انعام، کهف، سباء و فاطر» را شامل ميشود ( سوره هايي که با کلمه اي از ماده حمد آغاز ميشود)عتاق: عتاق از عتيق به معناي کهنه و قديم است و گويا از آن جهت که اينها در آغاز امر نزول يافته اند به عتاق مرسوم گشته اند. سوره هاي « اسراء، کهف، مريم، طه و انبياء» مي باشد. عزائم: عزائم جمع عزيمه به معناي واجب و فريضه است و چون اين سوره ها سجده واجب دارند به عزائم ناميده شده اند. « سجده، فصلت، نجم وعلق» . طواميس: سوره هاي « شعراء، نمل و قصص» را گونيد (يعني: سوره هايي که با طس شروع شده اند. )معوذتين: سوره هاي « فلق و ناس» مي باشد و چون آن دو با قل اعوذ شروع شده اند به اين نام موسوم شده اند.

پاسخ : در قرآن کلمات فارسي بلکه غيرعربي بکار رفته است که ذيلا ذکر خواهد شد. آنچه قابل توجه است اين است که وجود اين واژه ها در قرآن ضرري به عربي بودن آن نمي زند چرا که اين الفاظ وارد زبان عربي شده و توسط اهل اين زبان بکار برده شده است. در حقيقت اين الفاظ در قالبها و موازين زبان عربي درآمده اند مثلا واژه دايره که يک لفظ عربي است در زبان فارسي استعمال شده و اگر کسي در کلامش از آن استفاده کند نمي گويند کلامش فارسي نيست، چرا که اين کلمه اولا به اين زبان وارد شده و استعمال آن شايع گشته است و ثانيا در قالب و طبق دستور زبان فارسي بکار رفته نه عربي، لذا هيچ اشکالي پيش نمي آيد. کلمات فارسي که در قرآن آمده اند عبارتند از:1- اباريق 2- بيع 3- تنور 4- جهنم ( به قولي فارسي است) 5- دينار6- الرس 7- زنجبيل 8- السجل 9- سرادق 10- سندس 11- قفل 12- کافور 13- کنز 14- مسک 15- مقاليد 16- ياقوت

پاسخ : آيه الکرسي ( آيه اول از سه آيه معروف ) شامل 17 بار ذکر اسماء الهي ( به صراحت و يا به واسطه ضمير متصل منفصل) مي باشد، که عبارتند از: 1- الله 2- هو 3- الحي 4- القيوم 5- ضمير تاخذه 6- ضمير له 7- ضمير عنده 8- ضمير باذنه 9- ضمير يعلم 10- ضمير علمه 11- ضمير شاء 12- ضمير کرسيه 13- ضمير يووده 14- هو 15- العلي 16- العظيم

پاسخ : وسايل نگارش نزد عرب مشهور و شناخته شده بود. در قرآن کريم کلماتي در اين مورد به چشم مي خورد مانند: « قرطاس، قلم، مداد، صحف، سجل، و ورق» در احاديثي که به جريان نگارش قرآن پرداخته نام برخي نوشت افزارهايي که نويسندگان وحي از آنها استفاده مي کردند آورده شده است از جمله:عسب: جمع «عسيب» که به چوب درخت خرما گفته مي شود. لخاف: جمع «لخفه» که به سنگ نازک گفته مي شود. اکتاف : جمع « کتف» که به استخوانهاي پهن شانه شتر يا گوسفند گفته مي شود. اقتاب: جمع« قتب» که به چوبي گفته مي شود که بر پشت شتر مي گذارند تا بر آن سوار شوند.رقاع: جمع « رقعه» که شامل معاني گسترده اي است و به برگهاي درختان و پوست جانوران و انواع ورق هاي ديگر گفته مي شود. حرير: پارچه هايي بود که قرآن را بر آن مي نوشتند. قراطيس: جمع « قرطاس» که همان کاغذ است.

پاسخ : جمع آوري قرآن دو مرحله دارد:الف - قرآن قبل از رحلت پيامبر (صلّي الله عليه و آله) مسلمانان در طول اين مدت نسبت به حفظ و به خاطرسپاري قرآن کوشيدند چون پيامبر اسلام(صلّي الله عليه و آله) ايشان را به آموختن قرآن فرمان داده بود. خود آنان نيز به اين اعتقاد داشتند که قرآن کلام خداي تعالي است ( و به اهميت آن پي برده بودند).رسول اکرم اسلام (صلّي الله عليه و آله) پس از هجرت به مدينه و ايجاد تشکيلات حکومتي عده اي از ياران خويش را مامور کرد جوانب مختلف قرآن و نحوه آموزش و يادگيري آن را بررسي کنند و به نشر احکام ديني بپردازند و آياتي را که به ايشان وحي مي شد، به نگارش درآورند. آيات نازل شده روز به روز به نگارش در مي آمد تا چيزي از آن ضايع و نابود نشود. عده اي که به اين کار پرداختند در دوره هاي بعد به «قراء» معروف شدند. ب) قرآن بعد از رحلت پيامبر (صلّي الله عليه و آله)پس از رحلت پيامبر اکرم (صلّي الله عليه و آله)، حضرت علي (عليه السلام) قرآن را در مصحف و کتاب واحدي گرد آورد . يک سال و اندکي پس از رحلت پيامبر (صلّي الله عليه و آله) جنگ « يمامه» درگرفت که در آن هفتاد نفر از قاريان قرآن به شهادت رسيدند. در اين هنگام دستگاه خلافت به فکر افتاد تا سوره ها و آيه هاي قرآن را در يک مصحف واحد جمع آوري نمايد. وقتي کار جمع آوري آيات قرآن کاملا به انجام رسيد قرآن در چند نسخه نوشته شد و به سرزمين هاي اسلامي ارسال گرديد. بعد از مدتي در زمان خلافت عثمان احساس کرد که قرآن به خاطر سهل انگاري در کار نسخه برداري و ضبط، در خطر تحريف و تغيير قرار دارد. بنابراين دستور داد که مصحف « حفصه» را ( که نخستين نسخه از نسخه هاي خليفه اول بود) بگيرند. و به پنج تن از صحابه که « زيدبن ثابت» نيز از آنان بود، امر کرد تا از آن مصحف نسخه برداري کنند. همزمان دستور داد همه نسخه هاي موجود در شهرها را جمع آوري کرده و به مدينه بفرستند. هرگاه نسخه اي از آنها به مدينه مي رسيد بلافاصله از ميان برده مي شد.

پاسخ : در آيه 22 سوره حجر کلمه 11 حرفي فاسقيناکموه است.

پاسخ : سوره هاي قرآن با «10» نوع کلام شده است:1- حمد و ستايش و تسبيح خداوند. (« تمحيد» در5 سوره ، «تبارک» در دو سوره و « تسبيح» در هفت سوره از قرآن آمده است)2- حروف مقطعه. 29 سوره.3- ندا. 10 سوره. 4- خبر. 23 سوره.5- سوگند. 15 سوره.6- شرط. 7 سوره.7- امر. 6 سوره.8- پرسش. 6 سوره. 9- دعا و نفرين. 3 سوره.10- تعليل. 1 سوره. سوره قريش.

پاسخ : دو سوره اي که «قرينتان» نام گرفته اند سوره هاي «الانفال» و «التوبه»است. و اين نام را از آن رو پذيرفته اند که ميان آن دو دو « بسم الله الرحمن الرحيم» فاصله نينداخته و آنها را به اين وسيله از هم جدا نساخته است.

پاسخ : سوره هاي « البقره» و « آل عمران» را «زهراوين» ( دو سوره نوراني) مي خوانند و به خاطر نور و هدايتي که در اين سوره ها وجود دارد به اين نام شهرت پيدا کرده اند.