تربيت علي ( ع ) مقام نهج البلاغه - حکمتها و اندرزها نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

حکمتها و اندرزها - نسخه متنی

مرتضی مطهری

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

تربيت علي ( ع ) مقام نهج البلاغه

بسم الله الرحمن الرحيم الحمدلله رب العالمين باري الخلائق اجمعين والصلوه والسلام علي عبدالله و رسوله محمد واله الطاهرين . مورد اتفاق است كه رسول اكرم صلي الله عليه و آله علي عليه السلام را از كودكي پيش خود آورده بود و در خانه خودش او را تعليم و تربيت كرد .

علي با اخلاق غير پيغمبر از همان اول آشنا نشد . راجع به اينكه چطور شد رسول اكرم علي را از همان اول از عموي خود گرفت و نزد خود آورد و حتي او را در خلوتگاه عبادت با خود مي برد مورخين عللي نوشته اند ،
بعضي صرفا به موضوع ، جنبه حق شناسي و كمك به ابوطالب داده اند ، زيرا رسول اكرم خودش در كودكي در تكفل جدش عبدالمطلب بود ، بعد از عبدالمطلب در كفالت عمويش ابوطالب در آمد ، پس ابوطالب از اين نظر حق بزرگي بر رسول اكرم داشت ،
سالها متكفل مخارج و زندگي رسول اكرم بود . گفته اند رسول اكرم خواست آن خدمتها و زحمتهاي عمويش ابوطالب را جبران كند ، لهذا بعد از آنكه خودش صاحب خانه و
زندگي شد و عائله تشكيل داد ، فرزند كوچك ابوطالب يعني علي عليه السلام را از ابوطالب گرفت و متكفل مخارج و تربيت او شد . بعضي از مورخين نوشته اند سال گراني و سختي پيش آمد ، رسول اكرم به دو نفر از عموهايش عباس و حمزه پيشنهاد كرد كه چون ابوطالب تنگدست است
و عائله اش زياد است در كفالت عائله اش شركت كنيم ، رفتند و از ابوطالب خواهش كردند ، ابوطالب گفت : عقيل را براي خودم بگذاريد ، ساير فرزندان مرا هر كدام مي خواهيد ببريد ، عباس ، طالب را و حمزه جعفر را و رسول اكرم علي را گرفتند و با خود بردند
. اين داستان به اين صورت ، بعيد به نظر مي رسد حقيقت داشته باشد ، زيرا همه علي را در آن وقت طفل پنج ساله يا شش ساله اي نوشته اند و همه نوشته اند كه جعفر از علي ده سال بزرگتر بود و عقيل از جعفر ده سال بزرگتر بود و طالب از عقيل ده سال بزرگتر بود
، بنابراين طالب در آن وقت مردي در حدود سي و پنج ساله و عقيل جواني تقريبا بيست و پنج ساله و جعفر نوري پانزده ساله بوده ، باوري نيست مرداني در حدود سي و پنج ساله و بيست و پنج ساله احتياج به كفالت داشته باشند .

سن حمزه كه در اين نقل نامش آمده و همچنين سن خود رسول اكرم نيز در آن وقت در حدود سي و پنج سال بوده ، يعني با طالب كه پسر بزرگ ابوطالب بوده تقريبا همسن بوده اند . بعضي ديگر از مورخين ، از فرزندان ابوطالب نام طالب را در اين قصه ذكر نكرده اند
و همچنين از عموها نام حمزه را نياورده اند ، همين قدر گفته اند رسول اكرم اين مطلب را با عمويش عباس در ميان گذاشت و ابوطالب از تسليم عقيل امتناع كرد و عباس جعفر را به خانه خود برد و رسول اكرم علي را . مطابق
اين نقل ، عباس متكفل جعفر بوده و مطابق نقل اول عباسي متكفل طالب شد . اين تعارض هم بين دو نقل هست . عليهذا معلوم نيست اين داستان اساسي دارد يا ندارد ، خصوصا اينكه تكفل رسول اكرم علي عليه السلام را مربوط به يك سال و يا دو سال نيست ،
علي تا آخر در خانه پيغمبر و تحت تربيت پيغمبر بود و حتي در مواقع عبادت و خلوات عبادت علي را همراه خود مي برد . گذشته از همه اينها طرز رفتار و محبت و علاقه رسول خدا نسبت به اميرالمؤمنين در همان دوره كودكي مي رساند كه رسول اكرم شخصا به علي عنايت مخصوص داشت ، تنها به خاطر حق شناسي از ابوطالب نبود . ابن ابي الحديد از فضل بن عباس نقل مي كند كه از پدرم عباس پرسيدم پيغمبر كداميك از فرزندان خود را از همه بيشتر دوست مي داشت ؟ گفت : علي را ، من گفتم : من از تو از فرزندانش مي پرسم
كه كداميك را بيشتر دوست مي داشت تو مي گويي علي را از همه بيشتر دوست مي داشت ؟ ! گفت : پيغمبر به اندازه اي كه علي را دوست مي داشت هيچكدام از فرزندان خود را دوست نمي داشت . آن عنايت مخصوص پيغمبر به علي از زمان كودكي مي رساند
كه علت اصلي اين تكفل و تحت نظر گرفتن نشأت و تربيت آن حضرت مناسبات معنوي بوده ، او را تربيت مي كرد كه در آينده همان سمتي را براي او داشته باشد كه هارون براي موسي داشت يعني معين و معاون و كمك و وزير او بوده باشد .

خود علي عليه السلام درباره رسول اكرم و تربيت خودش در زير دست پيغمبر مي فرمايد :
و لقد قرن الله به من لدن ان كان فطيما اعظم ملك من ملائكته يسلك به طريق المكارم و محاسن اخلاق العالم ليله و نهاره و لقد كنت اتبعه اتباع الفصيل اثر امه يرفع لي في كل يوم من اخلاقه علما و يامرني بالاقتداء به . ( 1 ) خداوند متعال موجودي غيبي و فرشته اي بزرگ همراه پيغمبرش كرد كه او را به فضائل و معالي و مكارم ، شب و روز رهبري و تأييد مي كرد و من مانند بچه كه دنبال مادر مي رود ،
هميشه او را دنبال مي كردم ، هر چه از آن دست از تأييد الهي مي گرفت از دست ديگر به من بهره مي رساند و امر مي كرد در عمل به او اقتدا كنم . اين بود نشأت و تربيت و تعليم علي عليه السلام كه برايش شبيه و نظيري نمي توان تصور كرد .

او و پيغمبر مانند دو درختي بودند كه از يك ريشه آب بخورند . تا اين اندازه توافق روحي و تشابه اخلاقي داشتند . خودش مي فرمايد : و انا من رسول الله كالصنو من الصنو و الذراع من العضد ( 2 ) . من و پيغمبر مانند دو درخت توأم بوديم كه يك ريشه داشته باشد ،
و من براي او مانند ذراع براي بازو بودم . اين يك ريشگي و اتصال و پيوستگي ، در تمام شؤون زندگي اميرالمؤمنين ظاهر است . سيد رضي كه خطب اميرالمؤمنين

1 نهج البلاغه ، خطبه 234 : قاصعه .

2 نهج البلاغه ، نامه 45 .

/ 69