از محبت امام خمینی به طلاب تا مباحثه‌های شیرین بزرگان حوزه (١)
گفت‌وگوی خواندنی با آیت الله محسن دوزدوزانی
گفت‌و گو از: رضا تاران
اشاره: آیت اللّه محسن غروی نجفی، مشهور به دوزدوزانی در سال 1307 هـ . ش برابر با 25 رمضان 1347 هـ . ق در تبریز چشم به جهان گشود. پدرش، آیت اللّه حاج میرزا محمود دوزدوزانی از علما و فضلای بنام تبریز بود. جدّ پدری ایشان، آیت اللّه محمد حسن دوزدوزانی مشهور به فخرالعلماء و جد مادری اش نیز حاج حسین كوچه مشكی از بازرگانان بزرگ تبریز و رییس اتاق تجارت تبریز بود.
آیت الله دوزدوزدانی خواندن و نوشتن را در مكتب خانه آموخت. سپس به فراگیری علوم دینی روی آورد. مقدمات و ادبیات عرب را نزد حاج میرزا فرج اللّه، میرزا محمد سیف دانشی و پدرش فراگرفت. سطوح اولیّه را نیز در محضر حضرات آیات: سید هادی خسرو شاهی، میرزا جواد آقا سلطان القرّاء و پدرش آموخت.
وی در سال 1327ش پس از درگذشت پدرش، به دست آیت الله حاج میرزا قاسم گرگمری از اوتاد و زهاد تبریز معمم شده است. سپس برای تكمیل مبانی علمی و تقویت پایه های تحقیقی، راهی حوزه علمیه قم شد و در آن جا مراحل تكمیلی سطح را از محضر حضرات آیات: سید حسین قاضی طباطبایی، میرزا علی مشكینی، سید شهاب الدین مرعشی نجفی و كافی الملك بهره‌مند گردید. همچنین در دروس خارج فقه و اصول آیات عظام: امام خمینی، میرزا هاشم آملی و … شركت جُست. هم‌زمان با ورود به قم و فراگیری دانش، كار تدریس، پژوهش و نگارش را پی گرفت كه با بیش از 30 سال سابقه تدریس علوم حوزوی، شاگردان فرهیخته‌ای را به جامعه اسلامی تحویل داده است. پركاری ایشان در تدریس به‌گونه‌ای است كه جایگاه همه مباحث اصولی و فقهی را از حفظ دارد و بدون مراجعه به كتاب، آن‌ها را بیان می‌كند.ایشان همچنین مدت 30 سال به عنوان ممتحن در جلسه های آزمون شفاهی دروس سطح حوزه سرگرم فعالیّت بود آیت‌الله دوزدوزانی تا این اواخر مدرس و استاد حوزه علمیه قم و ممتحن آزمون شفاهی مصاحبه درس خارج، به فعالیت‌های علمی خویش می‌پرداخت و هم‌اکنون به علت کهولت سن دوران نقاهت را در منزل سپری می‌نماید.
ضمن آروزی شفای عاجل برای این استاد پیشکسوت و متبحر حوزه گفت‌وگوی خواندنی ماهنامه حاشیه با ایشان را مرور می‌کنیم.
- حضرتعالی چگونه تحصیلات حوزوی را انتخاب کردید؟
بنده در خانواده عالم بدنیا آمدم و از کودکی با علم و عالم و حوزه آشنا شدم و از نزدیک با علمایی که به خانه ما رفت و آمد می‌کردند انس گرفتم همه اینها باعث شد که بنده به تحصیل در حوزه علمیه علاقمند شوم.
- پدر بزرگوار شما از چه جایگاه اجتماعی و علمی برخوردار بودند؟
ابوی بنده آیت الله محمود دوزدوزانی در دوزدوزان از توابع سراب به دنیا آمد و در تبریز از محضر میرزا محمدصادق آقا استفاده برد و سپس به نجف رفت و مدت دوازده سال در خدمت شیخ احمد كاشف الغطاء و شیخ علىاصغر ختائى و شیخ مهدى مازندرانى به تكمیل تحصیلات خویش پرداخت، و از آیتاللَّه آقا سید ابوالحسن اصفهانى و آیت اللَّه حاج شیخ عبدالكریم حایرى و آیت اللَّه آقا شیخ احمد كاشف الغطاء اجازه اجتهاد گرفت و به موطن خویش بازگشت و به انجام وظایف دینى پرداخت. از آثار وى: «لب الاصول»، در مباحث الفاظ و اصول عملیه؛ «كتاب الطهارة»؛ «منجزات المریض»؛ حاشیه بر «العروة» است ایشان آدم بسیار ملایی بود و در نجف شهرت علمی داشت و بسیاری از علمای بزرگ با ایشان ارتباط داشتند و جایگاه ایشان را می‌دانستند. از نظر سیاسی و اجتماعی نیز پدر ما در آذربایجان شهرت داشتند و در تحولات مهم منطقه اثرگذار بودند و پناهگاهی برای مردم به شمار می‌رفتند غیرت دینی ایشان نیز بسیار مثال زدنی بود و از احکام اسلامی و ناموس شیعه بشدت دفاع می‌کردند و در واقع در منطقه آذربایجان وزنه‌ای محسوب می‌شد.
- در چه سالی وارد حوزه شدید و مقدمات را در درس کدام یک از اساتید شرکت کردید؟
بنده مقدمات و ادبیات عرب را در تبریز خدمت آقایان حاج میرزا فرج اللّه و میرزا محمد سیف دانش خواندم، و بخش هایی از لمعه را خدمت آیت الله خسرو شاهی گذراندم و بخش دیگری از لمعه را نیز در خدمت میرزا جواد آقا سلطان القرّاء ادامه دادم.
مرحوم آیت الله خسروشاهی آدم بسیار ملایی بود این آقای خسروشاهی که پسر حاج سید مرتضی خسروشاهی است ایشان هم ملا هستند پدرشان برای خودش مرجعی محسوب می‌شد.
- دروس بعد از لمعه را نزد کدام اساتید خواندید؟
پدرم با وجود آنکه سطح علمی بسیار بالایی داشت و دروس خارج را تدریس می‌کرد گفت بخاطر پسرم محسن می‌خواهم رسائل تدریس کنم و همین بود که من رسائل را در نزد پدر خواندم واقعا عالی درس می‌داد. شاید بخاطر تدریس فوق العاده پدرم بود که مرا به اصول علاقمند کرد و من اصول را از ایشان یاد گرفتم واقعا خدا رحمت کند چه درسی می‌گفت!
- چه زمانی به قم هجرت کردید؟
من تقریبا رسائل را خوانده بودم که پدرم به رحمت خدا رفت و بعد از آن برای ادامه تحصیل به قم مهاجرت کردم. خانه ای اجاره کردم و به اتفاق خانواده به قم آمدم. بخش هایی از رسائل مانده بود و آن را در محضر مرحوم آیت میرزا علی مشكینی خواندم. ایشان در مسجد عشقعلی درس می‌گفت. انصافاً عالی درس می‌گفت. بخش هایی از اصول را نیز خدمت سید حسین قاضی طباطبایی خواندم و بخش هایی از مکاسب را نیز در خدمت آیت الله سید شهاب الدین مرعشی نجفی خواندم و بخش هایی از مکاسب را نیز در خدمت آیت الله كافی الملك خواندم و بعضی از درس‌هایم را نیز در محضر آیت الله مجاهد خواندم خدا همه را رحمت کند، اساتید بسیار خوبی بودند.
- آقای مجاهدی شاعر، پسر ایشان هستند؟
بله یکی از پسرهایش داماد من است، آن شاعر هم برادر داماد من است. مرحوم آقای مجاهدی خیلی متدین بود. می‌آمد درس می‌گفت. هر وقت وارد صحن حرم مطهر حضرت معصومه - سلام الله علیها - می‌شدند عبا را روی صورتش می‌کشید که یک وقت مردم ندانند که ذکر می‌گوید. خیلی مقدس بود، خیلی متدین بود خیلی ملا بود. اکثر آقایان هم نزد ایشان درس می‌خواندند.
الان می‌خواهم یک نفر را نام ببرم که مجهول القدر است اتفاقاً در قید حیات هست اکثراً آقایان در محضر ایشان درس خوانده‌اند بنده هم بخشی از کفایه را در خدمت ایشان خواندم.او شیخی با جثه کوچک است، «آقا میرزا ابوالفضل علمائی سرابی» الان زنده است، فقط گاهی بیرون می‌آید و قدمی می‌زند. خیلی ملا است، آیت الله بروجردی را با سئوال خود روی منبر نگه داشت در صورتی که حدود 19 سال داشت آیت الله بروجردی هم ایشان را بسیار تشویق کرد.
بخش بعدی را اینجا ببینید
منبع: خبرگزاری حوزه (در اصل از: شماره ١٦مجله حاشیه)
