شهود قلبی باطن اعمال

لینک های جذاب صوتی مرتبط با  حج را اینجا ببینید

لینک های صوتی صهبای؛ حج آیةالله جوادی را اینجا ببینید

مطالب مرتبط متنی درباره حج را اینجا ببینید

فیلم اعمال حج تمتع را اینجا ببینید

گرچه بحث کنونی، در تبیین اسرار حج است، ولی روح این سخن به تحلیل اسرار همه عبادتها برمی‏گردد؛ زیرا همه عبادتها سرّ مشترکی دارد و سرّ مختصّی؛ انسان به هر یک از این دو سرّ، راه پیدا کند، می‏تواند به سرّ سایر عبادات نیز راه یابد. گرچه نحوه راهیابی از لحاظ سهولت و صعوبت یکسان نیست.

هر عبادتی را بطن و سرّی است؛ زیرا اولاً عبادت از اموری است که خدای سبحان در کتاب خویش که بیان همه چیز است از آن سخن گفته است، و ثانیاً کتاب خدا را ظاهری است و باطنی: «إنّ لکتاب الله ظاهراً وباطناً »[۱] .

بنابراین، همه آنچه در قرآن آمده و از جمله حج، ظاهری دارد که مردم بدان‏معرفت دارند و باطنی که تنها شاهدان و عارفان، آنچه را که از نگاه سایرین‏نهان است و دیگران از رسیدن بدان ناتوانند، می‏بینند و بدان نایل می‏شوند.

توضیح و شاهد مطلب فوق اینکه، آسمان را ظاهری و باطنی است؛ چنانکه امیرالمؤمنین(علیه السلام) در پاسخ این سؤال که میان آسمان و زمین چقدر فاصله است؟ فرمود: بُردِ دید چشم و دعای مظلوم: «مدّ البصر ودعوة المظلوم»[۲] .

دلالت این حدیث بدین گونه است که چشم جز ظاهر آسمان را نمی‏بیند، امّا باطن آسمان جز با بصیرت، قابل رؤیت نیست؛ زیرا مظلومی که به خدا پناه برده جز خدا را نمی‏خواند؛ خدایی که امر هر آسمانی را به همان آسمان وحی کرده: ﴿أوحی فی کل سماء أمرها﴾[۳] و به مردم وعده داده است که روزیشان در آسمان است: ﴿وفی السماء رزقکم﴾[۴] و کفار را تهدید کرده که درهای آسمان(یعنی بواطن و اسرار آن) برای آنها گشوده نخواهد شد: ﴿لا تفتّح لهم أبواب السماء﴾[۵] ؛ زیرا نیایش او به ملکوت آسمان صاعد می‏شود. بنابر آنچه گفته شد، درمی‏یابیم که هر عبادتی و از جمله حج بطن و سرّی دارد.

شهود قلبی باطن اعمال

نکته شایان ذکر درباره شهود قلبی مزبور اینکه، خداوند متعالی به مردم دستور داده است آنچه را پیامبر به آنان فرمان داد، به کار بندند: ﴿ما اتاکم الرسول فخذوه﴾[۶] و نیز می‏فرماید: آنچه را به شما دادیم به نیرو بگیرید: ﴿خذوا ما اتیناکم بقوّة﴾[۷] . امام صادق(علیه السلام) در پاسخ این سؤال که آیا مراد از قوّت در آیه شریفه ﴿خُذوا ما اتَیْناکم بقوَّةٍ﴾ قوّت در بدنهاست یا قوّت در قلب؟ فرمود: در هر دو است[۸] .

امّا قلب، قسطاس مستقیم و میزانی الهی است که خداوند آن را در بنده‏اش به ودیعت نهاد تا او به وسیله آن به آنچه در نزد خداوند دارد آگاهی یابد؛ چنانکه امام صادق از پدرانش(علیهم السلام) روایت کرده است که رسول خداصلی الله علیه و آله و سلم فرمود: هر کس دوست دارد بداند نزد خدا چه مقامی دارد پس، باید بنگرد که خداوند در نزداو چه جایگاهی دارد: «من أحبّ أن یعلم ما له عند الله فلیعلم ما لله عنده»[۹] . این‏سخن از تابناکترین سخنان شخصیتی است که «جوامع‏کَلِم»[۱۰] بدو عطا شده بود.

همچنین امام کاظم(علیه السلام) در پاسخ کسی که از وی پرسید: فردی از افراد معمولی مرا می‏بیند و به خدا سوگند می‏خورد که مرا دوست دارد. پس آیا من نیز به خداوند قسم یاد کنم که او(در این باره) راست می‏گوید؟ فرمود: قلب خویش را بیازمای، چنانچه او را دوست می‏داری سوگند یاد کن و اگر چنین نیست سوگند یاد مکن: «امتحن قلبک فإن کنت تحبه فاحلف وإلاّ فلا»[۱۱] .

خلاصه اینکه، قلب می‏تواند شاهد غیب بوده، به آنچه چشمها از دریافتش‏ناتوان و عاجز است نایل شود. پس خوشا به حال کسی که قلب دارد یا گوش‏فرا می‏دهد و شاهد است[۱۲] . چنین کسی در زمره کسانی است که هر عبادت و از جمله حج را با قوّت‏قلب فرا می‏گیرد، چنانکه با قوّت بدن. اوست که می‏تواندباطن عبادت و از جمله باطن حج را مشاهده کند و با سریرت خویش به سرّ آن، که اوهام نیز از رسیدن به آن ناتوان است تا چه رسد به چشمها نایل آید.

حاصل کلام اینکه، همه اموری که وحی الهی به ارمغان آورده، ظاهری دارد که انسان آنها را با «قالب» خود فرا می‏گیرد و باطنی دارد که انسان با «قلب» خویش آنها را درمی‏یابد. این خود اصلی است که ثقلین، که رسول خداصلی الله علیه و آله و سلم آنها را در میان امت خویش بر جای نهاد، بر آن گواهی می‏دهند و اولیای الهی آن را مشاهده و اَتقیاء با آن معانقه و اَصفیا با آن مباشرت کرده و شهدا بدان عشق ورزیده‏اند. پس خوشا به حال کسی که به عبادت عشق ورزید و با آن معانقت و مباشرت جُست[۱۳] .

منبع سایت اسرا