روز شمار دفاع مقدس(4)
رکودی که از تیرماه سال 61 به دنبال عملیات رمضان بر جبهه خودی سایه افکنده بود و رزمندگان در مقابل دیوار دفاعی عراق متوقف مانده بودند تا اواخر سال 64 نیز ادامه یافت.
در این سال سلسله عملیات محدود و ایذایی تحت عنوان قدس، ظفر و عاشورا انجام گرفت. همچنین در جبهه جنوب (هورالهویزه) در فصل تابستان تحرک زیادی از جانب نیروهای خودی صورت گرفت، امری که هیچ گاه در گذشته به چشم نمی خورد. در کنار اقدامات فوق، کار بر روی فاو نیز در جریان بود.
اواخر سال 64 در میان ناباوری محافل خارجی و کشورهای عربی، خصوصاً شیخ نشین کویت، عملیات بزرگ والفجر هشت (فتح فاو) در اوج غافلگیری ارتش عراق انجام شد. از جمله عوامل مؤثر در غافلگیری عراق شدت فعالیت جبهه خودی در هورالهویزه بود که با توجه به اینکه طی سالهای 62 63 محور اصلی عملیات نیروهای خودی همین منطقه بود، ذهنیت دشمن را شدیداً متوجه خود نمود. به هر حال شهر فاو در روز سوم عملیات تصرف شد و تثبیت مواضع بیش از 70 روز به طول انجامید. فتح فاو پیامدهای بسیاری دربرداشت. اصلی ترین نتیجه آن بر هم خوردن توازن در صحنه نظامی سیاسی جنگ بود که تشدید جنگ شهرها را در پی داشت. از سوی دیگر در یک توطئه جهانی با شرکت آمریکا، اروپا و کشورهای عربی منطقه، قیمت نفت تا مرز 5/5 دلار در بشکه سقوط کرد. در سال 65 فرماندهان نظامی درصدد برآمدند که با دستیابی به یک پیروزی دیگر مانند فاو جنگ را به نقطه روشنی برسانند. از این رو عملیات کربلای 4 در شلمچه طرح ریزی شد. لیکن آمریکا که پس از فاو به این نتیجه رسیده بود که در صورت تکرار پیروزیهای ایران منافع او به خطر خواهد افتاد، کمکهای اطلاعاتی خود را به عراق شدیداً افزایش داد به گونه ای که هنگام آغاز عملیات کربلای 4 کاملاً از عملیات مطلع بود و به همین خاطر پس از شب اول عملیات، فرماندهان سپاه ادامه عملیات را مصلحت ندانسته و آن را متوقف کردند. 15 روز پس از عملیات کربلای 4 طی یک ابتکار عمل بدیع سپاه عملیات کربلای 5 طرح ریزی کرد و در حالی که عراق خود را برای حمله به فاو آماده می کرد و عملیات سالانه ایران را نیز تمام شده تلقی می نمود، یک بار دیگر غافلگیر شد اما این بار از لحاظ زمان (نه مکان). عملیات کربلای پنج بسیار سخت بود؛ جبهه خودی درصدد آن بود که با رسیدن به کانال زوجی در کنار شهر بصره قرار بگیرد و عراق نیز کوشش می کرد به هر قیمت ممکن از پیشروی ایران جلوگیری کند. بدین معنا که بر خلاف والفجر هشت که عراق زمین را واگذار کرد تا زمان را بدست آورد، تلاش عراق مصروف آن بود که زمین را حفظ کند. به هر تقدیر عملیات کربلای پنج نیز مانند هشت دارای پیامدهای زیادی بود، به گونه ای که سال بعد، سال رقم خوردن سرنوشت جنگ قلمداد گردید.
64/3/17_ عملیات ظفر 1در جزیره مینو توسط ارتش.
64/3/23 _ عملیات انصارا… توسط سپاه در کردستان.
64/3/24 _ عملیات قدس 1در هورالهویزه توسط سپاه.
64/4/5_ عملیات ظفر 2در پنجوین توسط ارتش.
64/4/7 _ عملیات ظفر 3توسط ارتش در غرب کشور.
64/4/10_ عملیات ظفر 4توسط ارتش در فکه.
64/4/20_ عملیات قدس 3توسط سپاه در منطقه دهلران.
64/4/23 _ عملیات قادر در جبهه شمالی و در محور سیدکان توسط ارتش.
64/5/2_ عملیات قدس 4در هورالهویزه توسط سپاه.
64/5/15_ عملیات قدس 5 در هورالهویزه توسط سپاه.
64/5/23 _ عملیات عاشورای 1 توسط سپاه در تکاب کردستان.
64/5/24_ عملیات عاشورای 2توسط سپاه در منطقه چنگوله.
64/5/25_ عملیات عاشورای 3 توسط سپاه در منطقه فکه.
64/8/1 _ عملیات عاشورای 4 توسط سپاه در منطقه هورالهویزه.
64/11/20 _ عملیات والفجر 8 در جبهه جنوب و منطقه عمومی فاو، بطور مستقل توسط سپاه پاسداران طراحی و انجام شد که در آن 12 لشکر و 9 تیپ پیاده به همراه 15 گردان توپخانه در مقابل 8 لشکر و 34 تیپ پیاده، 2 لشکر و 10 تیپ زرهی و مکانیزه دشمن عمل کردند. در این عملیات 2135 نفر از نیروهای دشمن اسیر و قریب 50000 نفر از آنان کشته و یا زخمی شدند و 200 دستگاه تانک و نفربر، 60 فروند هواپیما، 10 فروند هلیکوپتر، 500 دستگان خودرو و 150 قبضه انواع توپ ارتش عراق منهدم شد و 100 دستگاه تانک و نفربر، 250 دستگاه خودرو، 35 قبضه توپ و 34 دستگاه تجهیزات مهندسی به غنیمت گرفته شد. در عملیات والفجر 8 ,800 کیلومتر مربع از خاک عراق از جمله شهر و تأسیسات نفتی فاو و دریاچة نمک به تصرف نیروهای اسلام درآمد. این عملیات نقش تعیین کننده ای در روند جنگ داشت و موجب به هم خوردن توازن به نفع ایران در بعد نظامی و سیاسی گردید. از جمله مشخصات برجسته عملیات والفجر 8 می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1 - عبور نیروهای خودی از اروند رود.
2 - کاربرد وسیع غواصی در عملیات رزمی.
3- غافلگیری مطلق دشمن.
4- نقش بارز دفاع ضد هوایی.
5- انتخاب منطقه از لحاظ جغرافیایی که جناحین جبهه خودی را (به جز جناح شمالی) آب در بر می گرفت و از تعرض دشمن مصون بود.
6 - بکارگیری وسیع عوامل شیمیایی از سوی عراق.
7 - انهدام وسیع واحدهای ارتش عراق.
8 - انتقال دستگاه های سنگین مهندسی، زرهی و توپخانه به آن سوی رودخانه.
64/12/5 _ عملیات والفجر 9در منطقه پنجوین توسط ارتش و سپاه.
64/12/15_ آغاز استراتژی دفاع متحرک. ارتش عراق برای جبران شکستهای خود و نیز تقویت روحیه از دست رفتة فرماندهان و سربازانی که مرتباً متحمل شکستهای سنگینی شده بودند، حرکت جدیدی را آغاز کرد که بعدها استراتژی دفاع متحرک نامیده شد. در این طرح ارتش عراق با حمله به مناطقی که به لحاظ پدافندی دچار ضعفهایی بودند درصدد برآمد تا حداقل برای مدت کوتاهی ابتکار عمل را بدست گرفته و فرصت کافی برای بازسازی یگانهای خود که در عملیات والفجر 8 آسیب فراوانی دیده بودند، بدست آورد. این استراتژی با هجوم نیروهای خودی در عملیات کربلای 1 عملاً شکست خورد. اما به نظر می رسد شکل کامل تر این حرکت در پایان جنگ از سوی ارتش عراق به اجرا درآمد.
64/12/15 _ حمله دشمن با یک تیپ و 4 گردان کماندویی به محور چوراتا در جبهه شمالی و بازپس گرفتن منطقه عملیاتی والفجر 9.
64/12/29_ آفند دشمن به استعداد یک تیپ پیاده به محور پنجوین (جبهه شمالی)- منطقه عملیات والفجر 9- که به تصرف ارتفاعات محور پنجوین از جمله شیخ گزنشین، میشلان و شیخ لطیف انجامید.
65/1/15_ حمله عراق با 3تیپ پیاده و یک گردان زرهی در محور دربندیخان- جبهه شمالی و تصرف شاخ شمیران و شاخ سورمر
65/1/18-آفند دشمن در محور پیچ انگیزه- شرهانی (جبهه جنوب) و تصرف تپة 175 شرهانی.
65/1/22_ حمله عراق در محور سومار (جبهه میانی) با 4 تیپ پیاده و 3 گردان مستقل به همراه 2 گردان تانک با ارتفاعات سومار و بازپس گیری ارتفاعات اسماعیل خان و پایگاه دوله شریف.
65/2/24_ آفند دشمن در محور سیدکان به استعداد 1 تیپ و تعدادی از یگانهای جاش که منجر به تصرف ارتفاعات سرسول، گرشوال و لولال با مجموع وسعت 250 کیلومتر مربع شد.
65/2/6_ حمله عراق در محور جزیره مجنون با 1 لشکر و پیشروی 200 متر در مواضع رزمندگان اسلام در طول 4 روز.
65/2/8 _ عملیات تکمیلی والفجر 8 توسط سپاه در کارخانه نمک (فاو).
65/2/10 _ آفند دشمن در محور فکه (جبهه جنوب) با استعداد یک لشکر زرهی، 10 تیپ پیاده و در جبهه ای به عرض 20 تا 25 کیلومتر که به نفوذ 7 کیلومتر در عمق مواضع نیروهای خودی انجامید. در این عملیات عراق 100 دستگاه تانک و 76 دستگاه نفربر و 12 خودرو از دست داد.
65/2/19_ حمله عراق با 2 لشکر و 11 تیپ مکانیزه و زرهی در محور پیچ انگیزه (جبهه جنوب) که در نتیجه آن 36 کیلومتر مربع از منطقه به تصرف ارتش عراق درآمد.
65/2/24_ حمله دشمن با استعداد 7 تیپ و 12 گردان مستقل کماندویی در محور حاج عمران (جبهه شمالی) و تصرف ارتفاعات مهم 2519 و 2435 در طی 10 روز. در این عملیات 3000 عراقی کشته و 200 نفر به اسارت درآمدند و 17 هلیکوپتر دشمن منهدم شد.
65/2/26 _ حمله عراق با 7 تیپ پیاده، دو تیپ زرهی و مکانیزه و یک گردان کماندویی در محور مهران (جبهه میانی) که به تصرف شهر مهران انجامید.
65/4/9 _ عملیات کربلای 1 و آزادسازی شهر مهران توسط واحدهای رزمی سپاه پاسداران که عملاً موجب شکست استراتژی دفاع متحرک عراق شد. در این عملیات یگانهای خودی موفق شدند در مدت کوتاهی کسب آمادگی کرده و با یورش بر نیروهای عراقی آنان را مجبور به فرار کنند. با آزادسازی مجدد شهر مهران ابتکار عمل مجدداً به جبهه خودی بازگشته و تلاشها برای انجام یک عملیات گسترده آغاز شد.
65/4/9 _ عملیات کربلای 2 توسط سپاه در منطقه حاج عمران.
65/6/10 _ عملیات کربلای 3توسط سپاه بر روی اسکله الامیه واقع در شمال خلیج فارس.
65/7/12 _ عملیات ظفر توسط ارتش در غرب کشور.
65/7/19 _ عملیات فتح 1 توسط سپاه در کرکوک.
65/8/4 _ عملیات فتح 2 توسط سپاه در سد دوکان.
65/8/29_ عملیات فتح 3 توسط سپاه در منطقه زاخو- دهوک.
65/10/3_ عملیات کربلای 4 توسط سپاه در منطقه الواخصیب.
65/10/19_ عملیات کربلای 5 در جبهه جنوب و در محور شلمچه- شرق بصره توسط 16 لشکر و 8 تیپ مستقل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی انجام شد که در نتیجه آن 2650 نفر از نیروهای دشمن اسیر و 100000 نفر از آنان کشته و یا زخمی شدند. در این عملیات 870 دستگاه تانک و نفربر، 80 فروند هواپیما، 180 قبضه توپ صحرایی، 1000 دستگاه خودرو، 120 قبضه توپ ضدهوایی عراق منهدم و 230 دستگاه تانک و نفربر، 20 قبضه توپ صحرایی، 200 دستگاه خودرو، 100 دستگاه وسایل مهندسی و 100 قبضه توپ ضدهوایی به غنیمت رزمندگان اسلام درآمد. در عملیات کربلای 5 ,150 کیلومتر مربع از خاک دشمن به تصرف رزمندگان اسلام درآمد و نیروهای خودی در پاسگاههای بوبیلن، شلمچه، کوت سواری، خیّن و جزایر بوارین و ام الطویل، کانال پرورش ماهی چندین روستای عراقی در 10 کیلومتری بصره استقرار یافتند. این عملیات در میان ناباوری عراق، پس از انجام کربلای 4 صورت گرفت. سپاه با درک تحلیل عراق از شرایط حاضر مبنی بر اینکه عملیات سالانه ایران انجام شده و دیگر عملیاتی انجام نخواهد شد، ضمن پذیرش خطر بزرگ عدم موفقیت، توانست شرایط سیاسی- نظامی را بار دیگر به نفع انقلاب تغییر دهد. با شکست سنگین عراق در این عملیات تهاجم به فاو که در دستور کار ارتش این کشور قرار داشته به مدت دو سال تعویق افتاد.
65/10/23 _ عملیات کربلای 6در منطقه سومار توسط ارتش.
65/10/28_ عملیات نصر توسط سپاه در محور دهوک- دولان.
65/11/22_ عملیات فتح 4 (مرحله اول) در منطقه دیانا توسط سپاه.
65/12/4 _ عملیات فتح 4 (مرحله دوم) در منطقه دیانا توسط سپاه.
65/12/12_ عملیات کربلای 7 توسط ارتش در ارتفاع حاج عمران.
منبع: سایت ساجد
