محرم به روایت فرمانده
سردار محمد ابوشهاب، فرمانده اسبق لشکر امام حسین (ع)، جانباز 65 درصد و مسئول تاریخ شفاهی لشکر 14 امام حسین (ع) در هشت سال دفاع مقدس در مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، هم زمان با سالگرد عملیات محرم، از اهداف، دستاوردها و راز و رمزهای این عملیات بزرگ می گوید.
نیمه آبان ماه، خیلی ها را یاد عملیات محرم می اندازد، شما به عنوان فرمانده لشکر امام حسین (ع) در این عملیات حضور داشتید؟
بله همین طور است. عملیات محرم در آبان ماه سال سوم جنگ برابر با 14 محرم الحرام در جبهه شمالی استان خوزستان و در حواشی مرز انجام شد.
سازمان دهی عملیات، از چه زمانی شروع شد؟
تقریباً از یک ماه و نیم پیش. فرماندهان یگان های منظور شده برای این عملیات از اول مهر در جریان قرار گرفتند و کار شناسایی از منطقه را شروع کردند. از 20 مهر، کار جابه جایی یگان ها برای انجام عملیات آغاز شد و ازآنجاکه 26 مهر برابر با اول ماه محرم بود، بر همین اساس، عملیات به نام محرم خوانده شد.
لشکر امام حسین (ع)، مسئولیت انجام محور چهارم عملیات را به عهده داشت؟
بله مهم ترین محور عملیات محرم محور چهارم بود. در این محور، عقب راندن نیروهای دشمن از ارتفاعات اشغالی در شرق نوار مرزی و تأمین خط مرزی با عبور از رودخانه دویرج بین چم سری در شمال و چم هندی در جنوب با لشکر 14 امام حسین (ع) با 10 گردان و تیپ 84 خرم آباد با 4 گردان طرح ریزی شده بود. عرض واگذاری به این دو، حدود 12 کیلومتر بود، البته از خط اول لشکر امام حسین (ع) تا رودخانه دویرج هم حدود 13 کیلومتر فاصله بود. طبق پیش بینی ها، هر گروهان تیپ 84، در یک گردان لشکر امام حسین (ع) سازمان دهی شده بود و به صورت مشترک در عملیات شرکت می کردند. علاوه بر اهداف تعیین شده که ما باید تصرف می کردیم، وظیفه دشواری هم به عهده داشتیم و در حقیقت لشکر امام حسین (ع)، جناح دار عملیات محرم هم بود.
شما عملیات را چطور شروع کردید؟
به محض شروع عملیات، 3 گردان از لشکر امام حسین (ع) در محور چم سری از رودخانه دویرج عبور کردند ولی هنگام عبور رزمندگان سایر محورهای لشکر امام حسین (ع) از رودخانه دویرج، سدی که مدتی پیش از عملیات توسط جهاد سازندگی استان فارس ساخته شده بود، به علت بارندگی شدیدی که هم زمان با آغاز عملیات شروع شده بود، شکسته شد و درنتیجه ارتفاع آب رودخانه از ساعت 10 شب بالا آمد و شهید محمدرضا حبیب اللهی که مسئول عبور دادن رزمندگان از رودخانه بود، با مشکل پیش بینی نشده مواجه شد. به این ترتیب، تعدادی از رزمندگان توانستند از داخل رودخانه عبور کنند و تعدادی از آن ها با افزایش ناگهانی سطح آب از نیم متر یعنی زیر زانو، به سه تا 10 متر و افزایش شدت جریان رودخانه با مشکل مواجه شدند و درنتیجه ما با تلفاتی از لشکر امام حسین (ع) و علی ابن ابی طالب مواجه شدیم. به هر صورت در شب اول عملیات لشکر 8 نجف ارتفاع 290 را گرفت و در روزهای بعد، لشکر امام حسین (ع) تا زبیدات عملیات خود را ادامه داد. سایر یگان ها هم در همان شب اول چند ارتفاع مهم و چند چاه نفت از 35 چاه نفت اشغالی ایران از تصرف ارتش عراق را آزاد کردند و رزمندگان اسلام بر شهرک طیب و جاده تدارکاتی عراق، مشرف شدند. این عملیات در چهار محور، موفق و در یک محور ناکام ماند. روز اول عملیات، 500 عراقی اسیر شدند. درگیری در منطقه عملیاتی محرم تا اوایل آذرماه 1361 به صورت پراکنده و متناوب ادامه داشت و رزمندگان لشکر امام حسین (ع) در دو مرحله به ارتفاعات 175 و ارتفاعات 178 هم رسیدند.
حدود 34 سال از آن عملیات می گذرد، شاید این سوال برای خیلی ها ایجاد شود که آیا نمی شد چاره ای برای حل مسئله عبور از رودخانه در آن شرایط اندیشید؟
رودخانه دویرج و چیخواب جزو رودخانه های فصلی هستند یعنی همیشه آب ندارند ولی براثر بارندگی گاهی به جریان درمی آیند و در حالت عادی شبیه رودخانه کارون نیستند که دائماً در آن آب جریان دارد. بر همین اساس، بنا به دستور فرماندهی قرارگاه کربلا، جهاد سازندگی استان فارس به مسئولیت شهید رجبی مأمور زدن سدی بین رود دویرج و چیخواب شد، اما در شب عملیات سد منهدم شد و رودخانه های دویرج و چیخواب طغیان کردند و ارتفاع آب شدیداً بالا آمد و سیل جاری شد. این ایراد در ساخت سد و توجه نکردن به شرایط جوی منطقه برمی گردد. البته باوجود شهدایی که لشکر ما در این عملیات داشت، نتیجه آفندی و پدافندی غرورآفرین و پیروزمندانه ای به دست آوردیم، به طوری که لشکر امام حسین (ع) حدود 130 تانک و نفربر غنیمت گرفت.
عملیات به چه ترتیب ادامه پیدا کرد؟
اول آذر 1361 عراق از نوعی گاز شیمیایی استفاده کرد که موجب عقب نشینی اندک از سوی نیروهای خودی شد ولی تأثیر چندانی درنتیجه عملیات نداشت. یکی از ابتکارات ما در لشکر امام حسین (ع) تدارک یک گردان آرپی جی زن موتورسوار ضد زرهی علیه نیروهای عراقی بود و وظیفه این آرپی جی زن ها این بود که تانک های عراقی را موردحمله قرار دهند.
در ادامه عملیات، جاده عین خوش دهلران به طول 100 کیلومتر از زیر دید و تیر دشمن خارج شد. شهرهای موسیان و دهلران و پادگان عین خوش هم از زیر آتش توپخانه دشمن خارج و سلسله جبال حمرین آزاد شد. منابع نفتی موسیان، بیات و حوضچه های نفتی زبیدات و تلمبه خانه و حدود 70 حلقه چاه نفتی هم آزاد شد. در این عملیات، حدود 550 کیلومترمربع از خاک کشور ما آزاد شد و حدود 300 کیلومترمربع از خاک عراق در نوار مرزی به تصرف قوای ایرانی درآمد. همچنین طبق آمارهای موجود، 4600 نفر از نظامیان دشمن اسیر و حدود 4800 نفر کشته و 7000 نفر زخمی شدند. همچنین 150 دستگاه تانک و نفربر، 250 خودرو و 51 قبضه تفنگ 106 میلی متری و چند دستگاه موشک انداز مالیوتکا و تعدادی ضدهوایی و خمپاره انداز از ارتش عراق به غنیمت گرفته شد. شش هواپیمای گوناگون عراقی هم سرنگون شد و خلبانان آن ها به اسارت درآمدند و 70 درصد از لشکرهای مکانیزه عراق منهدم شدند. البته تعداد زیادی از رزمندگان اسلام هم شهید و مجروح شدند. به عنوان مثال لشکر امام حسین (ع) که از اول عملیات به مدت 20 روز در جریان این عملیات بود، حدود 450 شهید و 800 زخمی داد. اولین گروه 310 نفره شهدای عملیات محرم که از لشکرهای امام حسین (ع) و نجف بودند، روز 25 آبان 1361 در اصفهان با قرائت پیام امام خمینی (ره) در تجلیل از مردم مسلمان و رشید اصفهان تشییع شدند. خود بنده هم در این عملیات زخمی شدم.
پیام حضرت امام خمینی (ره) به رزمندگان اسلام در عملیات محرم
عملیات محرم، بعد از موفقیت رزمندگان اسلام در عملیات مسلم بن عقیل، توانست امید به پیروزی را تا حد زیادی افزایش بدهد. بر همین اساس، امام خمینی (ره) این عملیات را فتح بزرگ محرم نامیدند.
منبع: جام جم آنلاین (با تلخیص)
