تبیان، دستیار زندگی
قرار بود اشغال خرمشهر فقط با یک گردان انجام شود. اما سرانجام با یک لشگر و پس از 35 روز مقاومت اشغال شد و آخر کار هم 16 هزار کشته و 19 هزار زخمی روی دست ارتش متجاوز بعثی گذاشت.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

پایان یک مقاومت


قرار بود اشغال خرمشهر فقط با یک گردان انجام شود. اما سرانجام با یک لشگر و پس از 35 روز مقاومت اشغال شد و آخر کار هم 16 هزار کشته و 19 هزار زخمی روی دست ارتش متجاوز بعثی گذاشت.

پایان یک مقاومت

ابتدای جاده خرمشهر-اهواز که به جبهه پلیس راه مشهور بود، شاهد حوادث فراوانی در اولین هجوم دشمن بود چراکه رزمندگان اسلام موفق شدند با استفاده از جاده خرمشهر- اهواز از پلیس راه عبور کنند و وارد شهر شوند. بندر و گمرک خرمشهر نیز از مهم ترین بنادر کشور، قبل از آغاز جنگ بود، ارتش عراق در زمان هجوم خود، گمرک پر از اجناس را به غارت برد و آن را به آتش کشاند. دشمن درنظر داشت گمرک رابه عنوان محل نبرد استفاده کند ولی مقاومت نیروهای مردمی تلفات سنگینی را به دشمن وارد می کرد و19 روز طول کشید تا دشمن توانست موقعیت خود رادرحوالی ساحلی گمرک تثبیت کند.

خونین شهر

حساس ترین منطقه، مرکز خود شهر بود، درطول 35 روز جنگ و مقاومت در خرمشهر تمام نقاط ومحله های آن زیر آتش سنگین دشمن قرار گرفت .باسقوط پلیس راه و نفوذ دشمن به نقاطی از شهر مثل کوی طالقانی درتاریخ 21 مهر 59 تقریباٌ هرسه روز یکبار خرمشهر تاآستانه سقوط پیش می رفت و در 24 مهر 59 خونین ترین درگیری ها رخ داد وخرمشهر، «خونین شهر» نام گرفت .

مدتی پس از اشغال خرمشهر، عملیات متعددی در جهت آزاد سازی خرمشهر، شکست حصر آبادان، آزاد سازی بستان و منطقه غرب شوش و دزفول صورت گرفت که می‌توان به عملیات نصر، توکل، ثامن الائمه، طریق القدس و فتح المبین اشاره کرد که علیرغم دستاوردهای مهم، همچنان منجر به آزادی خرمشهر نمی شد.

سه علل سقوط

محسن رضایی از علل سقوط خرمشهر اینگونه می گوید: وقتی جنگ شروع شد، خرمشهر نزدیکترین شهر به مرز پس از قصر شیرین، بزرگترین شهر مرزی ایران و بندری استراتژیک بود. دشمن از سمت اروند رود 500 متر با خرمشهر فاصله داشت با این حال رود بزرگ اروند حائل بین ایران و عراق بود. از سمت مرز خشکی هم حدود کمتر از 20 کیلومتر تا خرمشهر فاصله داشت. بنابراین نزدیکی شهر خرمشهر یکی از عوامل سقوط خرمشهر بود.

وقتی یک فرمانده نظامی کنار بنی صدر می گوید خرمشهر ارزش نظامی ندارد خب معلوم است که به اندازه کافی هم به آنجا اسلحه و مهمات نمی دهند و وقتی چنین اعتقادی در برخی افراد وجود داشته باشد اینطور می شود

عامل دیگر این بود که نیروهای رسمی و نیروهای مسئول در لب مرز دفاع مستحکمی نداشتند لذا در همان ساعات اولیه مرز فرو ریخت و مرز شکسته شد و دشمن خیلی زود توانست به اطراف شهر خرمشهر برسد و ارتباط بین اهواز با خرمشهر قطع شد و بطوری‌که دشمن خود را به حوالی شهر رساند.

از این لحظه به بعد یک مقاومت مردمی و انقلابی در خرمشهر شکل گرفت حتی ارتشی‌هایی هم که در خرمشهربودند چه حزب الهی و انقلابی شامل تعدادی تکاوران نیروی دریایی بودند که در کنار سپاه و بسیج مردمی جنگیدند و در کنار هم مجموعه ای ادغام شده ای را تشکیل داده بودند که وجه غالب آن وجه انقلابی و مردمی بودن آن بود، البته این هم به دلیل کمبود امکانات و ساز و برگ تا یک حدی می توانستند بجنگند بطوریکه امکانات و تسلیحات نظامی بقدری کم بود که فشارها را اضافه کرد.

پایان یک مقاومت

عامل سوم در سقوط خرمشهر این بود که آقای بنی صدر معتقد بود که ما باید به سبک اشکانیان بجنگیم یعنی زمین بدهیم دشمن را به داخل بکشانیم و زمان بدست بیاوریم و بعد از آن به دشمن هجوم ببریم خود این موضوع هم در عدم حمایت و توجه به جبهه خرمشهر و یا درعدم ارسال تجهیزات و مهمات موثر بود. وقتی یک فرمانده نظامی کنار بنی صدر می گوید خرمشهر ارزش نظامی ندارد خب معلوم است که به اندازه کافی هم به آنجا اسلحه و مهمات نمی دهند و وقتی چنین اعتقادی در برخی افراد وجود داشته باشد اینطور می شود.

به هرحال همه این عوامل دست به دست هم داد و موجب سقوط خرمشهر شد. با این حال 35 روز مقاومت شبیه یک معجزه بود چون ارتش عراق با تمام قدرت آمده بود که خرمشهر را بگیرد ولی یک مقاومت مردمی 35 روز ارتش رژیم بعث عراق را متوقف کرد و نتوانستند وارد خرمشهر شوند بعد از آن ترفندهای خیلی گسترده مثل بمبارانها توانستند شهر خرمشهر را تصرف کنند.

خرمشهر به نام جهان آرا

مقاومت 35 روزه خرمشهر در برابر چندین تیپ و لشکر عراقی ، آن هم بدون کوچک ترین پشتیبانی دولت مرکزی ، نام سید محمدعلی جهان آرا را بر ای همیشه در تاریخ ایران جاودانه نمود. جهان آرا که پس از سقوط بنی صدر به فرماندهی سپاه منطقه 7 کشوری منصوب شده بود، مجال نیافت تا آزادی شهر خود را ببیند اما همرزمان و فرزندان معنوی او ، در سپاه خرمشهر ، نه ماه پس از شهادتش ،با نام و یاد او از دروازه های شهر گذشتند.

فرآوری: سامیه امینی

بخش فرهنگ پایداری تبیان


منابع: خبرگزاری مهر، سایت سجاد، مجله مهر

مطالب مرتبط:

مقاومت 35 روزه خرمشهر

ارزانی شربت شهادت به پنج سردار

خاطره ای خواندنی از آزادسازی خرمشهر