تحریف جنگ را تهدید می‌کند

گفتگو با محسن رضایی

می‌خندد و می‌گوید اینجا آقا محسن هم صدایش می‌کنند، شما هر کدام را که راحت‌تری بگو، فرقی نمی‌کند حاج آقا، دکتر، آقا محسن!

به شیوه خودم ترجیح دادم همان آقای دکتر را انتخاب کنم، اگرچه می‌دانستم برای مصاحبه با فرمانده 27 ساله جنگ در روزگار دفاع مقدس آمده‌ام نه یک استاد و فارغ‌التحصیل دکتری دانشگاه.

محسن رضایی، آرام آرام به مرز 60 سالگی نزدیک می‌شود، اگرچه وقتی پای شهدا و میدان جنگ وسط کشیده می‌شود، براحتی می‌توان آن شور و هیجان بیست و هفت سالگی را در چشم‌هایش دید.

به گزارش جام جم، بهانه این گفت‌وگو، فرارسیدن هفته دفاع مقدس و البته انتشار کتاب «جنگ به روایت فرمانده» بود؛ کتابی حدود 300 صفحه که در آن برخی ناگفته‌های جنگ هم در قالب درس گفتار، روایت شده است.

محسن رضایی که پیش از این قصد داشت تا پایان عمرش چیزی از ناگفته‌های جنگ را منتشر نکند، معتقد است حدود دو جلد کتاب 500 صفحه‌ای از آن ناگفته‌ها را پیش خودش دارد و اگر شرایط تحریف و انحراف در تاریخ جنگ به همین شکل ادامه پیدا کند، ناگزیر از انتشار آنهاست.

او در این گفت‌وگو با تاکید بر ضرورت مستندسازی تاریخ جنگ، نسبت به سوءاستفاده‌های سیاسی از دفاع مقدس در سال‌های اخیر هشدار می‌دهد.

گفت‌وگوی متفاوت ما با محسن رضایی پیش روی شماست، گفت‌وگویی که او در آن برای ساخت یک فیلم سینمایی با مضمون خاطراتش در دوران دفاع مقدس اعلام آمادگی می‌کند.

کتاب «جنگ به روایت فرمانده» که اختصاص به خاطرات و درس‌گفتارهای شما از دوران دفاع مقدس دارد، در حالی این روزها منتشر شده است که پیش از این کمتر برای مکتوب‌شدن و انتشار خاطرات‌تان تمایلی داشتید؛ از دلایل انتشار و چگونگی تالیف و شکل گیری آن برای ما بگویید.

همان‌طور که اشاره کردید، پیش از این راضی نمی‌شدم تا نوشته‌هایی منسوب به من در رابطه با دفاع مقدس منتشر شود؛ ولی مدتی است که پذیرفته‌ام چنین آثاری منتشر شود و دلیلش هم در کنار خواسته‌های مردم، انحرافاتی است که در تاریخ‌نویسی جنگ مشاهده می‌کنم به گونه‌ای که در روز روشن در حالی که هنوز فرمانده‌های جنگ هستند، تاریخ جنگ تحریف می‌شود.

درباره شکل‌گیری کتاب هم باید بگویم که این کتاب اخیر را آقای پورجباری زحمتش را کشیده‌اند و محصول دوره‌های تدریس من برای راویان جنگ بوده که در قالب درس‌گفتارهای دفاع هستند.

حدود ده، دوازده جلسه برای راویان، مروری از کل جنگ داشتم؛ ایشان هم در آن جلسات این مطالب را ضبط می‌کرد و تبدیل به یک کتاب شد که من آن را دیدم و با برطرف شدن برخی نواقص و انجام اصلاحاتی پذیرفتم که منتشر شود.

در پاسخ شما و حتی لحن‌تان، نوعی احساس خطر از تحریف تاریخ جنگ وجود دارد، می‌شود کمی شفاف‌تر این مساله را بیان کنید، یعنی گروهی می‌خواهند جنگ را مصادره کنند؟

هم سوء‌استفاده شخصی از جنگ می‌شود و هم تحریف و انحراف وجود دارد، در دولت اصلاحات آمدند و گفتند که نباید بعد از خرمشهر جنگ را ادامه می‌دادیم و اصلا چرا در آن زمان صلح نکردیم! اصلا طرح این سوال از ریشه غلط بود؛ چون جنگ را که ما ادامه ندادیم، اگر صلحی به ایران پیشنهاد می‌شد چرا ایران نباید این صلح را می‌پذیرفت؟!

در آن زمان به ایران می‌گفتند آتش‌بس بدهید، آتش‌بس با صلح خیلی متفاوت است، آتش‌بس یک جنگ ناتمام است، هر لحظه ممکن است دوباره شعله‌ور شود.

ضمن این که آتش‌بس در آن نقطه نامتوازن بود؛ ما در مقطعی قرار داشتیم که بخشی از زمین‌های ما دست دشمن بود.

گروهی دیگر هم آمدند و درباره نوشیدن جام زهر توسط حضرت امام(ره) صحبت‌هایی کردند و گفتند که جام زهری که امام نوشید، کارگر افتاد و حتی کار به اینجا رسید که مثلا ما در جنگ شکست خوردیم و… در حالی که تیرماه بود که قطعنامه را امام(ره) پذیرفتند، ولی جنگ در آنجا تمام نشد و مردادماه به پایان رسید و ایران به چند پیروزی بزرگ دست پیدا کرد. امام(ره) فرمودند: من یک لحظه هم از این جنگ نادم و پشیمان نیستم و در پیامی که به فرماندهان دادند از آنها به عنوان بهترین همراهان خود یاد کردند.

طی 20 سال اخیر شاهد استفاده‌های سیاسی از جنگ تحمیلی هستیم.

از سوی دیگر، برخی تاریخ جنگ را با نوشتن خاطرات تحریف می‌کنند در حالی که امکان تحقیق برای آنها وجود دارد، اما بی‌اعتنا به برخی مسائل، اطلاعات نادرستی را منتشر می‌کنند؛ کتاب می‌نویسند درباره جنگ، آن هم کتاب‌های تحلیلی که تحریف‌هایی جدی دارد یا گزارش‌ها و اتفاق‌های جنگ را تاریخ‌نگاری می‌کنند، اما در دل این تاریخ‌نگاری‌ها تحریف‌هایی وجود دارد؛ مثلا برای عملیات مرصاد برخی کتاب نوشته‌اند و بسیاری از مسائلی که گفته‌اند خلاف واقع است. به نظر من در تاریخ جنگ و مستندسازی کارهای خوب فراوانی شده است، ولی انحراف، سوءاستفاده‌های سیاسی و تحریف‌هایی هم وجود دارد و مجموع اینها باعث شده است با وجود آن که نمی‌خواستم در زمان عمر خودم چیزی بنویسم بناچار قبول کنم و بنویسم.

بخش عمده‌ای از کتاب «جنگ به روایت فرمانده» قالب مصاحبه و پرسش و پاسخ دارد، چرا عنوان درس‌گفتار برای آن انتخاب کرده‌اید؟

این مطالب در کلاس مطرح شده است و هر کلاسی که من داشتم و هر بخشی که در آن کلاس مرور می‌شد، پایانش پرسش و پاسخ بود، یعنی دانشجویان سوالاتشان را مطرح می‌کردند و من هم پاسخ می‌دادم.

آن پاسخ‌ها امروز یک مجموعه‌ای شده که ممکن است جنبه مصاحبه داشته باشد، ولی در واقع مصاحبه نیست.

 با توجه به این که امروز ما دانشگاه‌های نظامی و جنگی داریم و هم در رشته‌های مختلف و غیرمرتبط، واحدی برای دفاع مقدس در نظر گرفته شده است و از طرفی فقدان منابع دقیق، جامع و کاربردی در این زمینه بر کسی پوشیده نیست، انتشار چنین آثاری تا چه اندازه می‌تواند از نظر آکادمیک راهگشا باشد؟

رضایی: متاسفانه توجه لازم به مسائل فرهنگی نمی‌شود در حالی که برای پیامدهای ضعف فرهنگی (از جمله اعتیاد، طلاق و آسیب‌های اجتماعی) میلیاردها تومان پول خرج می‌‌شود تا با آنها مقابله شود؛ در صورتی که اگر بخشی از این پول‌ها صرف توسعه فرهنگی و ارزشی جامعه شود راندمان بیشتری خواهیم داشت.

قطعا می‌تواند مهم و تاثیرگذار باشد بخصوص از بُعد مستندسازی، چون جنگ یک حادثه تاریخی است که هرچه استنادات آن بیشتر باشد، می‌توان بهتر در مورد آن قضاوت کرد و همچنین بهتر می‌شود از نتایج این جنگ استفاده کرد؛ لذا این نوع کتاب‌ها چون مستند به حوادث تاریخی جنگ است در نوع خودش می‌تواند راهگشا باشد.

از طرفی چون در چارچوب درس و کلاس دانشگاهی بیان شده است، از نظر آموزشی هم خیلی مفید است. در حقیقت درس‌های تاریخی است و چون همراه با پرسش و پاسخ است و پرسش‌هایی که معمولا دانشجویان مطرح می‌کنند در این کتاب آورده شده است به استادان هم کمک می‌کند تا اگر این پرسش‌ها و ابهامات طرح شد، برای آن جواب هم داشته باشند.

ادامه دارد....