تبیان، دستیار زندگی
سنگ بعنوان یک سمبل محیل و پیچیده، ایدهها و معانی مختلفی را در بر دارد. مثلا کاظم السماوی در شعر سنگها و سنگها این را نشان می دهد.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

سمبل پایداری

از سرخ تا گندمگون ادبیات مقاومت


سنگ به عنوان یک سمبل  پیچیده، ایدهها و معانی مختلفی را در بر دارد. مثلا "کاظم السماوی" در شعر "سنگها و سنگها" این را نشان می دهد.

سمبل پایداری

سماوی در این شعر نه تنها مهاجمان اسراییلی بلکه کشورهای عرب که رگ غیرت را بریده و تسلیم اراده اسراییل شده اند را می کوبد. دولت هایی که نه تنها مسئله فلسطین برایشان اهمیت ندارد بلکه پیرو دستورات کاخ سفید و پارلمان اسراییل هستند. پس پیکان کلام نه تنها به سمت استعماگران صهیونیست بلکه به سمت رهبران ترسو و ذلیل عرب است که از انتفاضه هم وحشتی عمیق دارند:

سنگی برای عصر سنگ

سنگی برای آدمکش اسراییلی

سنگی برای حکومت سنگی

سنگی برای قانونگذاران سنگی

سنگی برای هر نشست عربی؛

و به هنگام نشست،

قانونگذاران عرب

سنگ میشوند؛

سنگی برای آنان که

وعده خلاف میکنند؛

سنگی برای مردی با ردای عربی

سنگی برای خائنین

سنگی برای رژیمهای سنگی

سنگی برای اتحادیه سنگی

سنگی برای وجدان سنگی

سنگی برای افتخار سنگی

کلمه "سنگ" بارها در شعر بکار رفته تا بدینوسیله چند وجهی و چند معنایی بودن واژه به چشم بیاید. از یک منظر، به وضعیت شکست اخلاقی در جهان عرب و بی تفاوتی رهبران عربی به مقاومت و انتفاضه اشاره دارد (سنگی برای عصر سنگی/ سنگی برای مردی با ردای عربی). اشاره دیگر آن به سیستم سیاسی اعراب است که از دایره زمان و مکان خارج است (سنگی برای حکومت سنگی). اشاره سوم به سیاستهای منفعلانه اتحادیه عرب است در که طی نشستهای خود به مرور زمان تبدیل به سنگ شدهاند. شاعر معتقد است که باید بارقه و آتش انتفاضه به سراسر کشورهای عرب سرایت کند. بر این اساس، شاعر تلاش دارد تا تودههای کشورهای عرب را به براندازی حکام خائن و ترسو دعوت نماید. شاعر همچنین خواستار پاکسازی و یا انحاء کلیه سازمانهاییست که در ایفای نقش موثر برای دفاع از مقاومت فلسطین کم گذاشتند؛ بخصوص اتحادیه عرب: "سنگی برای اتحادیه سنگی".

"احمد زبور" هم مانند "السماوی" از سنگ بعنوان استعارهای برای مبارزه بهره میبرد. او در شعر "سنگ موطنم" با کنایهای هوشمندانه، مقاومت جانانه و غیرتمندانه فلسطینیان را با بی حمیتی و عیاشی سران عرب مقایسه میکند. سران عرب برای فلسطین نشست برگزار میکنند اما در نشستهای خود به روبوسی و خنده و عیاشی میپردازند. آنها در این جلسات اصلا وقت نمیکنند که به موضوع فلسطین بپردازند و مسئله مناقشه و آوارگان مثل همیشه بدست فراموشی سپرده میشود. انتفاضه پایانی بود بر "رخوت دیپلماتیک" سران عرب. نه به این معنا که رخوت آنها به پایان برسد. به این معنا که دیگر چشم امید فلسطینیان سران بیغیرت عرب نباشند:

فصل،

فصل سنگ است

و سنگ

در پرواز است در افق؛

و در روشنی روز میدرخشد؛

آی ای سنگهای سرزمینم!

بیایید چون سیل باران.

شاعر همچنین خواستار پاکسازی و یا انحاء کلیه سازمانهاییست که در ایفای نقش موثر برای دفاع از مقاومت فلسطین کم گذاشتند؛ بخصوص اتحادیه عرب: "سنگی برای اتحادیه سنگی"

"زبور" هم مانند دیگر شعرای انتفاضه، سنگ را سمبل رستگاری، و آغاز دوره جدید آزادی و استقلال میگیرد. او معتقد است که انقلاب سنگها (انتفاضه اول) رستاخیزی در سرزمین مرده عرب بپا کرد. همین که میگوید "کودکان فلسطینی سنگ بدست دارند" یعنی اینکه مردم فلسطین دیگر نیاز نیست که چشم امید به سران بی کفایت عرب داشته باشند و قهرمانان آنها مشخص شده اند. "شوکی عبدالامیر" هم مانند "زبور" مقاومتگران مقابل ماشین نظامی اسراییل را میستاید و خواهان یک فلسطین آزاد میشود. در شعر انتفاضه وی، سنگ بعنوان نمادی از مقاومت تاریخی فلسطین علیه اشغالگران به شمار میرود:

ما تاریخ فلسطین را در گذشتهمان جاودانه کردیم

با نوشتن آن بر روی برگها و درختانمان

سرنوشتمان جاودانی شد

با نوشتن آن بر روی سنگها

اگر صهیونیستها

روش اشغال سرزمین و غصب تاریخمان را میدانند

فرزندان ما نیز

روش اشغال تاریخ و بازی با سنگ را میدانند

نقش بارز انتفاضه و مقاومت فلسطین در شعرهای احمد هاردلو کاملا مشخص است. او به آرزوی دیرینه اسراییل مبنی بر ایجاد دولتی یهودی از نیل تا فرات اشاره میکند:

آمدید که سرزمینهای عرب را به مزرعه بزرگ اسراییل بدل کنید

از کودک سنگ بدست میترسید؟

هاردلو در شعر خود بارها از واژه "سنگ" برای نشان دادن مقاومت مداوم فلسطینیان استفاده میکند:

کودکانمان بسویتان سنگهای کشنده پرتاب میکنند

بر روی تختههای مدرسه

نقش سرزمین سنگ را میکشند

در دفترچههایشان

نقش ملت سنگ را میکشند؛

در کوچههای قدس،

همبازی سنگها میشوند؛

آنگاه که دنیا به خواب رود،

آبستن سنگ شده، میپیماند زمین را

در چشم ملت من،

دنیا چیزی نیست جز

پسربچه مسلح به سنگ.

سوتیتر:  شاعر همچنین خواستار پاکسازی و یا انحاء کلیه سازمانهاییست که در ایفای نقش موثر برای دفاع از مقاومت فلسطین کم گذاشتند؛ بخصوص اتحادیه عرب: "سنگی برای اتحادیه سنگی"

ترجمه: محمدرضا صامتی

بخش فرهنگ پایداری تبیان


منابع:

پایگاه اینترنتی "دنیای شریف"

پایگاه اینترنتی "آگاهان ملی فلسطین"