«علی باقرزاده» آخرین آینه گردان شعر خراسان

علی باقرزاده(بقا)  از شاعران نامدار  و پیشکسوت استان خراسان عصر روز پنجشنبه در منزل شخصی اش دار فانی را وداع گفت.

استاد باقرزاده متولد ١١ تیرماه ١٣٠٨ در مشهد بود، حاج علی باقرزاده در سال ١٣٣٠ ازدواج کرده و ثمره آن دو دختر و سه پسر بود.

از جمله اساتید و مربیان ایشان که در بدو جوانی جهت آموختن زبان انگلیسی و عربی و برخی تعلیمات دیگر از حضور آنان بهره مند می شدند می توان به حاج آقا عابدزاده، استاد محمدتقی ادیب نیشابوری، حاج شیخ علی اکبر نوغانی و دکتر رسا اشاره کرد.

وی با اساتید و بزرگان زیادی از جمله دکتر یوسفی، دکتر خدیوجم، استاد احمد گلچین معانی، استاد محمدرضا حکیمی مانوس بود. از این شاعر خراسانی حدود ٢٥ یا ٢٦ مقاله در مجلات و انتشارات مختلف به چاپ رسیده است.

مصطفی محدثی خراسانی از شاعران کشورمان درباره استاد باقرزاده روایتی خواندنی دارد:

درگذشت استاد علی باقرزاده درحقیقت رقم خوردن آخرین صفحه شعرخراسان در قرن اخیر و در ادامه مجد و شکوه تاریخی اش بود.

اگر ملک الشعرای بهار آخرین درخت تناور شعر شکوهمند خراسان با هیمنه تاریخی اش باشد، نسلی که پس از او همچنان توانستند آن هیمنه و شکوه شعر خراسان را آینه گردانی کنند عبارتند از: محمد قهرمان، احمد کمالپور، مهدی اخوان ثالث، غلامرضا قدسی، ذبیح الله صاحبکار، محمدرضا شفیعی کدکنی و علی باقرزاده «بقا».

ویژگی هایی چون: دانش و بینش عمیق، مشرب و منش معرفتی برخاسته از فرهنگ  و ادب فارسی، تواضع و فروتنی، حضور فعال و مستمر و تاثیرگذار در انجمن های ادبی که  عمدتا خود بنیانگذارش بود، شاگردپروری و انفاق تجربه و علم، ترجیح ندادن هیچ مقام و موقعیتی بر شعر و بسیاری فضیلت های دیگر، وجوه مشترک شخصیت و زندگی این هفت شاعر بزرگ سده اخیر خراسان است.

دوتن از این جمع، یعنی مهدی اخوان ثالث و محمدرضا شفیعی کدکنی پس از بالیدن و به ثمر نشستن، چند دهه پیش از خراسان کوچیدند و مقیم تهران شدند  و همان مسیر را درسطحی وسیع تر پی گرفتند و به شهرتی ملی تر رسیدند که البته بیش از اینها را نیز سزاوار بودند اما پنج تن دیگر یعنی، محمد قهرمان، احمد کمالپور، غلامرضا قدسی، ذبیح الله صاحبکار و علی باقرزاده در خراسان ماندند و در سرزمین مادری این سیر و سلوک را پی گرفتند، اما آن رفاقت و عهد اخوت بین این هفت تن در تمامی فراز و فرودها، و هجر و وصل ها و حذر و سفرها پایدار و استوار ماند.

وقتی از این منظر یعنی عهد اخوت و وفا زندگی و خاطرات شفاهی و مکتوب این هفت تن که بطور مستقیم افتخار شاگردی تمامی شان را داشته ام، مرور می کنم، می بینم که نام ادیب و فرزانه ارجمند دیگری در کنار این هفت تن هست که این جمع برخاسته از جوار بارگاه ملکوتی علی بن موسی (ع) را به عدد نورانی هشت می رساند و آن نام رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت الله خامنه ای است.

اخوان و شفیعی چند دهه پیش به تهران آمدند و جمع شش نفره باقی مانده در مشهد، پرچمداران شعر اوجمند و ارجمند روزگار شدند و جهت دهنده مسیر فضیلت و روشنی و خرد در شعر و ادب خراسان.

مقام معظم رهبری، احترام خاصی نسبت به پنج تن دیگر مانده در مشهد داشتند که از دوستان قدیمی ایشان، از سال های قبل از پیروزی انقلاب بودند: استاد احمد کمال پور، متخلص به «کمال» که از قصیده سرایان برجسته خراسان بودند، استاد ذبیح الله صاحبکار که از غزل سرایان برجسته خراسان بودند و نیز دستی در تصحیح متون داشتند و تصحیح دیوان حزین لاهیجی را به توصیه مقام معظم رهبری به انجام رساندند، استاد غلامرضا قدسی که از شاعران برجسته و انقلابی خراسان بودند  و در دوران رژیم پهلوی با مقام معظم رهبری در یک بند زندانی بوده اند، استاد محمد قهرمان، غزل پرداز توانای روزگار که تصحیح غزلیات صائب توسط ایشان زبانزد است و نیز استاد علی باقرزاده متخلص به بقا که در قطعه سرایی ید طولایی داشتند و از سرآمدان روزگارند در سرودن قالب قطعه. استاد باقرزاده، تنها بازمانده جمع پنج نفره دوستان مقام معظم رهبری در مشهد بودند که روز گذشته به دیار باقی شتافتند.

 «محمد نیک» شاعر خراسانی و  از دوستان نزدیک وی از قول استاد باقرزاده این گونه نقل می کند:

«چند سال پیش که استاد صاحبکار و قهرمان در قید حیات بودند، مقام معظم رهبری شعری سروده بودند که با این ابیات شروع می شد:

گذشت عمر و به دل یاد دوستان باقی ست

شکست ساغر و آن نشئه همچنان باقی ست

...به جز کمال ز یاران انجمن ما را

همین بقا و سهی ماند و قهرمان باقی ست

چندی پیش که به مشهد تشریف آورده بودند و خدمت ایشان مشرف شدم، به آقا گفتم؛ اجازه می دهید شعر شما را به تناسب روز تغییر دهم؟ و این بیت را خدمتشان خواندم:

کمال رفت، سهی رفت و قهرمان هم رفت

همین بقا ز رفیقان آن زمان باقی ست

تمام رفقای آن زمان همه رفته اند و تنها من مانده ام  و در این شرایط احساس غربت می کنم و این شعر مرحوم فرخ را هیچ وقت فراموش نمی کنم که می گفت:

کم کم اندر شهر خود احساس غربت می کنم

بس که یارانم سفر کردند و تنها مانده ام

حسین قرایی از پژوهشگران عرصه ادبیات و شعر معاصر درباره آخرین دیدارش با استاد می گوید:

این دیدار آخرین نشستی بود که با ایشان به منظور جمع آوری خاطراتشان برای درج در قالب کتابی با موضوع تاریخ شفاهی زندگی ایشان انجام شد و در آن خاطرات این شاعر از سال 1308 تا سال جاری از زبان خودش گردآوری شد.

آقای باقرزاده در کنار شاعرانی چون مرحوم اخوان ثالث و محمد قهرمان در زمره شاعران نامدار خراسان امروز بود و به حلقه دوستان شاعر وی بخش وسیعی از جریان شعر و ادبیات معاصر از جمله غلامحسین یوسفی، محمد رضا شفیعی کدکنی و محمود فرخ را نیز باید افزود. رهبر معظم انقلاب نیز برای مراسم بزرگداشت ایشان در سال 1392 در مشهد، پیامی صادر فرموده بودند. عمده شهرت مرحوم باقرزاده در قطعه سرایی بوده است.

علیرضا قزوه ، شاعر کشورمان هم در صفحه شخصی اش نوشته است:

این سفر آخری كه رفته بودم مشهد عصر جمعه پرواز داشتم و دوست شاعرم محمد نیك عزیز كه در این عكس هم حضور دارد پیشنهاد داد كه صبح جمعه به دیدن استاد باقرزاده بقا برویم و خودش هم زحمت بردن مرا به خدمت استاد كشید. جناب بقا را در سفری قریب ده دوازده سال قبل دیده بودم و با ایشان و استاد صاحبكار و استاد قهرمان و شاعران دیگر به سفر نیشابور رفته بودیم. دریغا كه استاد بقا نیز رفت. قرار گذاشته بودیم كه امسال استاد برای دیدار شاعران با مقام معظم رهبری به تهران بیاید، هر چند حضرت آقا در اكثر سفرهایی كه به مشهد مقدس مشرف می شدند خبری از بقا و حلقه دوستان قدیم می گرفتند. قبلا چند ماه پیش در پستی به این استاد مهربان ادب فارسی اظهار ارادت كرده بودم.

گفتنی است مراسم تشییع پیکر شادروان استاد علی باقرزاده صبح شنبه، برگزار و وی در مقبره الشعرا در آرامگاه فردوسی در کنار یاران دیرینش آرام خواهد گرفت.

منابع:
فارس
ایسنا
مهر