روز بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی
ابو جعفرنصیرالدین محمد بن حسن طوسی در سال 597 هجری متولد گشت . وی از دانشمندان معروف ایرانی است که از کودکی به تحصیل دانش علاقه مفرطی داشت . وی از علمای بزرگ ریاضی ، نجوم و حکمت ایران در قرن هفتم و از وزراء آن عصر بود . مدتی در دستگاه اسماعیلیه بود و هنگام حمله هلاکوخان مغول به ایران ، برای نجات مسلمانان از خونریزیهای آن مرد سفاک ، به خدمت او درآمد و با تدابیر خاصی از خرابی شهرها و کشتار دسته جمعی مردم به دست هلاکو جلوگیری نمود .
وی هلاکوخان را به ایجاد رصد خانه ای در مراغه و ترتیب زیج حدیدی که به زیج ایلخانی مشهور گردید ، تشویق کرد که بعدا خود تصدی این کار را بر عهده گرفت ؛ او همچنین کتابخانه ای که در حدود چهارصد هزار کتاب داشت را برای استفاده دانشمندان تهیه نمود.
چنانچه می دانیم علما اسلامی مکرر از هیئت بطلمیوس و اقوال یونانیان انتقاد می کردند که هر چند موجب دگرگونی کلی دنیای بطلمیوسی نشد اما زمینه را برای اصلاحات گالیله ، کپلر و کپرنیک آمادع ساخت حتی مسئله حرکت زمین که بعضی از یونانیان نیز متعرض آن شدند نزد مسلمین مطرح بود چنانکه ابو سعید سجزی ( اواخر قرن چهارم ) اسطرلابی ساخت مبنی بر فرض حرکت زمین و سکون افلاک ، در بین منتقدین هیئت بطلمیوس از خواجه نصیر الدین طوسی باید مخصوصا نام برد که این وزیر معرو ف وعالم بزرگ شیعه نه فقط مؤسس واقعی رصد خانه عظیم مراغه وزیج ایلخانی بود بلکه آشنایی علمای اسلام را با تحقیقات چنی ها نیز فراهم آورد وی قطع نظر از تحریر اقلیدس و مالعات راجع به مثلثات در کتاب تذکره با اثبات و طرح عیوب سیستم بطلمیوس تظرات بدیعی پیشنهاد نمود که بعدها به صورت کامل به وسیله کپرنیک ارائه شد .
آیا ممکن است بعضی از آراء او دراین باب از طریق بیزانس به کپرنیک رسیده باشد بعضی این احتمال را بعید نمی دانند و برای آن قرائنی نیز یافته اند ( شما دراین مورد چگونه فکر می کنید !؟)
از خواجه نصیر آثار متعددی دررشته علوم ریاضی ، نجوم ، منطق ، علوم طبیعی و حکمت الهی باقی مانده که غالباً به زبان عربی می باشد .مشهورترین تألیفات او درعربی " شرح اشارات " ابن سینا و در فارسی کتاب" اخلاق ناصری " است ، وی اشعاری نیز به زبان فارسی دارد . خواجه درسال 672 هجری در بغداد وفات یافت .
