دسته
آرشیو
آمار وبلاگ
تعداد بازدید : 12202
تعداد نوشته ها : 2
تعداد نظرات : 0
Rss
طراح قالب
دفترچه یادداشت تلفکس :2755577پیامک:09377707355آدرس : کرج دولت آباد جنب پارک شهیدان بیگی پایگاه راهیان قدس seyedsaeidghoreishy@gmail.com پست الکترونیک:وبلاگ: http://www.tebyan.net/Weblog/seyedsaeidghoreishy/index.aspx  
     گاهنامه                                                  شماره دو  دفترچه یادداشت  کانون فرهنگی ، هنری  راهیان قدس                                                    
فهرست 
گام‌ به‌ گام‌ با کاروان‌ کربلا -------------------- 2
128نکته درباره مرثیه خوانی -------------------- 6
آثار و برکات عزادارى و گریه بر سیدالشهدا علیه السلام -------------------- 11
حضور انبیاء (علیهم السلام) در زمین کربلا -------------------- 15

مسئولیت مردان منبر و مدح

-------------------- 19
ورود به کربلا و اتفاقات رخ داده -------------------- 22
     
    مدرسه عشق    
ما منتظریم  تا محرم گردد هنگامه امتحان فراهم گردد
ما می دانیم و تیغ و حلقوم شما یک مو اگر ز سر سید علی کم گردد
            گام‌ به‌ گام‌ با کاروان‌ کربلا         کاروان‌ کربلا پس‌ از وداع‌ با پیامبر اکرم و حضرت‌ زهرا و امام‌ مجتبی‌(علیهم السلام) شب‌ یکشنبه‌ بیست‌ و هشتم‌ رجب‌ سال‌ شصت‌ هجری‌ مدینه‌ را به‌ سوی‌ مکه‌ ترک‌ نمودند. امام‌ حسین‌(علیه‌السلام) از بیعت‌ با یزید خودداری‌ کرده‌ و شبانه‌ همراه‌ خانواده‌ خویش‌ از مدینه‌ به ‌مکه‌ حرکت‌ نمود. یک‌ جامعه‌ نمونه‌ در این‌ کاروان‌ متجسم‌ بود. در دل‌ تاریکی‌ از کوره‌راه‌های‌ بیابان‌ها گذر کردند و منزل‌ به‌ منزل‌ راه‌ سپردند.یک‌ ماه‌ و چند روز از بیابان‌ها و کوهستان‌ها گذشتند و در هر منزل‌ از خود، ردّی‌ از روشنایی‌ و کرامت‌ باقی‌ نهادند. روز سوم‌ شعبان‌ سال‌ شصت‌ هجری‌ درست‌ در روز میلاد امام‌ حسین‌ (علیه السلام) کاروان‌ امام‌ به‌ مکه‌ رسید و در محله شعب‌ علی‌ در خانه‌ عباس‌ بن‌ عبدالمطلب‌ اقامت‌ گزید. مردم‌ مکه‌ به‌ استقبال‌ و دیدار خاندان‌ پیامبر(صلی الله علیه و آله) آمدند. در این ‌ایام‌ که‌ در آستانه‌ برگزاری‌ مراسم‌ حج‌ بود بسیاری‌ از مسلمانان‌ از سراسر قلمرو اسلامی‌ به‌ مکه‌ می‌آمدند و این‌ فرصت‌ مناسبی‌ برای‌ امام‌ حسین(علیه‌السلام) و خاندان‌ پیامبر بود تا با مردم‌ صحبت‌ کنند و نسیم‌ آزادی‌ در مکه‌ وزیدن‌ گیرد.از سوم‌ شعبان‌ تا هشتم‌ ذی‌ الحجه‌ که‌ امام‌ حسین(علیه السلام) از مکه‌ به‌ قصد کوفه ‌عزیمت‌ نمود بیش‌ از چهار ماه‌ در مکه‌ اقامت‌ داشتند. در این‌ مدت‌، مردم‌ گروه‌ گروه‌ با امام‌حسین‌(علیه السلام) تماس‌ می‌گرفتند و ابراز وفاداری‌ و حمایت‌ می‌کردند.در دهم‌ رمضان‌ نامه‌ای‌ از سران‌ و اعیان‌ کوفه‌ به‌ امام‌ حسین‌ (علیه السلام) رسید که‌ در آن ‌نامه‌ از امام‌ دعوت‌ شده‌ بود به‌ کوفه‌ برود تا کوفیان‌ به‌ رهبری‌ امام‌ با یزید بجنگند.امام‌ در پاسخ‌ نامه‌های‌ مکرر سران‌ و مردم‌ کوفه‌، مسلم‌ بن‌ عقیل‌ (پسر عموی ‌خود) را به‌ کوفه‌ فرستاد تا میزان‌ صحت‌ گفته‌ کوفیان‌ را به‌ اطلاع‌ امام‌ برساند.با اعزام‌ مسلم‌ بن‌ عقیل‌ به‌ کوفه‌، هجده‌ هزار نفر از مردم‌ کوفه‌ با امام‌ بیعت‌ کردند و مسلم‌ خبر این‌ بیعت‌ و وفاداری‌ را به‌ امام‌ ارسال‌ داشت‌. لیک‌ با تغییر یافتن‌ حاکم‌ کوفه ‌وضع‌ِ مردم‌ نیز تغییر یافت‌. ابن‌ زیاد از طرف‌ یزید بن‌ معاویه‌ به‌ عنوان‌ حاکم‌ کوفه‌ انتخاب ‌شد و با فریب‌ و توطئه‌ و قتل‌ و کشتار، مردم‌ِ کوفه‌ را از همراهی‌ با مسلم‌ باز داشت‌ تا جایی ‌که‌ مسلم‌ در یک‌ جنگ‌ نابرابر به‌ تنهایی‌ با سربازان‌ ابن‌زیاد جنگید و سرانجام‌ دستگیر و به‌ شهادت‌ رسید.همزمان‌ با این‌ واقعه‌ و مطلع‌ شدن‌ یزید از نهضت‌ امام‌ حسین‌ (علیه السلام) و فعالیت‌های ‌ایشان‌ سپاهی‌ را به‌ فرماندهی‌ عمر بن‌ سعد جهت‌ دستگیری‌ یا قتل‌ امام‌ حسین‌ (علیه السلام) به ‌مکه‌ اعزام‌ نمود و امام‌ وقتی‌ از ماجرا آگاه‌ شد دیگر نتوانست‌ منتظر رسیدن‌ نامه‌ مسلم‌ بن‌ عقیل‌ باشد و ناچاراً در هشتم‌ ذی‌ حجه‌ مکه‌ را به‌ قصد کوفه‌ ترک‌ نمود.حرکت‌ کاروان‌ امام‌ از هشتم‌ ذی‌ حجه‌ تا دوم‌ محرم که‌ به‌ کربلا رسید، حرکتی‌ بود برای‌ بیدار نمودن‌ انسان‌های‌ تمامی‌ تاریخ‌. این‌ کاروان‌، منزل‌ به‌ منزل‌ راه‌ می‌سپرد تا آمیزه‌ای‌ از عظمت‌ و عزت‌ و مظلومیت‌ را بر صفحات‌ تاریخ‌ بنگارد و سرانجام‌ این‌ کاروان ‌در دهم‌ محرم61 هجری‌ حماسه‌ای‌ را آفرید، حماسه‌ عشق‌، حماسه‌ هویت‌ انسانی‌، حماسه‌ عاشورا.روز شمار این‌ حماسه‌، شمارش‌ لحظاتی‌ است‌ که‌ انسان‌هایی‌ عاشق‌ از فراز این ‌روزها به‌ معراج‌ رفتند و در هر منزلی‌ از خود خاطره‌ای‌ به‌ جای‌ نهادند، خاطره‌ای‌ که‌ هر قصه آن‌ درسی‌ از عزت‌ نفس‌ و کرامت‌ ذاتی‌ انسان‌ کامل‌ امام‌ حسین‌ (علیه السلام) می‌باشد.روزشمار فاجعه‌ کربلاپانزدهم‌ رجب‌ 60 ه.ق‌: - مرگ‌ معاویه‌ و شروع‌ خلافت‌ یزید بن‌ معاویه‌ـ نامه‌ یزید به‌ والی‌ مدینه‌ جهت‌ اخذ بیعت‌ با امام‌ حسین‌ (علیه السلام). اواخر رجب‌ 60 ه.ق‌: - رسیدن‌ نامه‌ یزید به‌ والی‌ مدینه‌ و عدم‌ بیعت‌ امام‌ حسین(علیه السلام) ‌با یزید. بیست‌ و هشت‌ رجب‌ 60 ه.ق‌: حرکت‌ امام‌ حسین‌ (علیه السلام) از مدینه‌ به‌ سوی‌ مکه‌ (روز یکشنبه‌) سوم‌ شعبان‌ 60 ه.ق‌: ورود امام‌ حسین‌ (علیه السلام) به‌ مکه‌ و سکونت‌ آن‌ حضرت‌ و خاندانش‌ در خانه‌ عباس‌ بن‌ عبدالمطلب‌. (حضور امام‌ در مکه‌ مدت‌ چهار ماه‌ و چند روز بوده‌ اس‌). دهم‌ رمضان‌ 60 ه.ق‌: وصول‌ نامه‌ مردم‌ کوفه‌ به‌ امام‌ حسین(علیه السلام) توسط‌ عبدالله‌ بن ‌سبع‌ الهمدانی‌ و عبدالله‌ بن‌ وال‌ تمیمی‌. دوازدهم‌ رمضان‌ 60 ه.ق‌: وصول‌ یکصد و پنجاه‌ نامه‌ از کوفه‌ به‌ امام‌ حسین(علیه السلام) توسط‌ قیس‌ بن‌ مسهر و عبدالرحمن‌ بن‌ عبدالله‌ و عمارة بن‌ عبید.  چهاردهم‌ رمضان‌ 60 ه.ق‌: وصول‌ نامه‌ سران‌ و مردم‌ کوفه‌ به‌ امام‌ حسین(علیه السلام) توسط‌ هانی‌ بن‌ هانی‌ السبیعی‌ و سعید بن‌ عبدالله‌ النخعی‌. پانزدهم‌ رمضان‌ 60 ه.ق‌: - حرکت‌ جناب‌ مسلم‌ بن‌ عقیل‌ به‌ سوی‌ کوفه‌.ـ ارسال‌ نامه‌ توسط‌ امام‌ به‌ رؤسای‌ بصره‌.  پنجم‌ شوال‌ 60 ه.ق‌: ورود جناب‌ مسلم‌ بن‌ عقیل‌ به‌ کوفه‌ و بیعت‌ هیجده‌ هزار از مردم‌ کوفه‌ با مسلم‌.  هشتم‌ ذی‌ حجه‌ 60 ه.ق‌: - ورود عمر بن‌ سعد با لشکری‌ انبوه‌ به‌ مکه‌ برای ‌دستگیری‌ امام‌ حسین(علیه السلام) (چهارشنبه‌)ـ حرکت‌ امام‌ از مکه‌ به‌ سوی‌ کوفه‌.ـ ورود ابن‌ زیاد به‌ کوفه‌ و محاصره‌ قصر ابن‌ زیاد توسط‌ مسلم‌ و یارانش‌. نهم‌ ذی‌ حجه‌ 60 ه.ق‌: - توطئة‌ ابن‌ زیاد و پراکنده‌ شدن‌ یاران‌ مسلم.‌ـ جنگ‌ مسلم‌ با سپاه‌ ابن‌ زیاد.ـ هواخواهی‌ عباس‌ بذائی‌ (قره‌داغی‌) از مسلم‌ و شهادت‌ او به‌ دست‌ سربازان‌ ابن‌زیاد.ـ شهادت‌ مسلم‌ بن‌ عقیل‌ و هانی‌ بن‌ عروه‌ در کوفه‌ به‌ دستور ابن‌ زیاد.ـ فرود آمدن‌ کاروان‌ امام‌ در «ابطح‌» و پیوستن‌ ابن‌ ثبیط‌ بصری‌ و فرزندانش‌ به ‌امام‌.ـ فرود آمدن‌ کاروان‌ امام‌ حسین(علیه السلام) در مکانی‌ به ‌نام‌ «تنعیم‌» در دو فرسنگی‌ مکه‌.ـ فرود آمدن‌ امام‌ در «صِفاح‌» و دیدار فرزدق‌ شاعر با امام‌.ـ فرود آمدن‌ کاروان‌ امام‌ در «وادی‌ العقیق‌» و پیوستن‌ عون‌ و محمد فرزندان‌ حضرت‌ زینب‌ (علیهاالسلام) به‌ کاروان‌ امام‌.ـ فرود آمدن‌ امام‌ در «وادی‌ الصّفرا».ـ فرود کاروان‌ امام‌ در «ذات‌ عِرق‌» و پیوستن‌ گروهی‌ از مسلمانان‌ به‌ امام‌.ـ فرود کاروان‌ امام‌ در «حاجِر» در ناحیه «بطن‌ الرمه‌» و نوشتن‌ نامه‌ای‌ به‌ مسلم‌ بن ‌عقیل‌ و شیعیان‌ کوفه‌ و ارسال‌ آن‌ توسط‌ قیس‌ بن‌ مسهر صیداوی‌. پانزده‌ ذی‌ حجه‌ 60 ه.ق‌: - فرود کاروان‌ امام‌ در «فَیْدْ».ـ فرود کاروان‌ امام‌ در «اجفُر». بیست‌ و دوم‌ ذی‌ حجه‌ 60 ه.ق‌: - شهادت‌ میثم‌ تمار (صحابه‌ امام‌ علی علیه السلام‌) در کوفه ‌توسط‌ ابن‌ زیاد.ـ ارسال‌ نامه امام‌ به‌ کوفه‌ توسط‌ عبدالله‌ بن‌ یقطر (برادر رضاعی‌ امام‌). بیست‌ و ششم‌ ذی‌ حجه‌ 60 ه.ق‌: - ورود کاروان‌ امام‌ به‌ «زروُد»، نزدیکی ‌«خزیمیه‌».ـ پیوستن‌ «زهیر بن‌ قین‌» به‌ امام‌.ـ ورود کاروان‌ امام‌ به‌ منطقه‌ «زباله‌» در نزدیکی‌ کوفه‌.ـ رسیدن‌ خبر شهادت‌ مسلم‌ بن‌ عقیل‌ و هانی‌ بن‌ عروه‌ به‌ امام‌.ـ ورود کاروان‌ امام‌ به‌ «ثعلبیه‌» و توقف‌ شبانه‌ در آنجا.ـ ورود کاروان‌ امام‌ به‌ «القاع‌».ـ عبور کاروان‌ امام‌ از «درة‌ العقبه‌» در نزدیکی‌ بیابان‌های‌ کوفه‌.ـ ورود به‌ «شراف‌» و توقف‌ شبانه‌ در آنجا. بیست‌ و هفتم‌ ذی‌ حجه‌ 60 ه.ق‌: - روبه‌رو شدن کاروان‌ امام‌ حسین(علیه السلام) با سپاه‌ حر بن‌ یزید ریاحی‌.ـ قرار گرفتن‌ کاروان‌ امام‌ در دامنه‌ کوه‌ «ذو حُسَم‌ْ».ـ جلوگیری‌ حرّ از حرکت‌ کاروان‌ امام‌ به‌ سوی‌ کوفه‌.ـ حرکت‌ کاروان‌ امام‌ به‌ منطقه‌ «البیضه‌». بیست‌ و هشتم‌ ذی‌ حجه‌ 60 ه.ق‌: - عبور کاروان‌ امام‌ از «عُذیب‌ِ الهجانات‌».ـ رسیدن‌ خبر شهادت‌ عبدالله‌ بن‌ یقطر در کوفه‌ به‌ دست‌ ابن‌ زیاد.ـ عبور کاروان‌ امام‌ از قادسیه‌.ـ فرود کاروان‌ امام‌ در «قصر بنی‌ مُقاتل‌» و توقف‌ شبانه‌ در آنجا. دوم‌ محرم61 ه.ق‌: - فرود کاروان‌ امام‌ به‌ کربلا (روز پنجشنبه‌).ـ حرکت‌ عمر بن‌ سعد با لشکری‌ انبوه‌ به‌ کربلا.  سوم‌ محرم61 ه.ق‌: - ورود سپاه‌ عمر بن‌ سعد به‌ کربلا.  ششم‌ محرم61 ه.ق‌: - تجمع‌ بیست‌ هزار سپاهی‌ در سپاه‌ عمر سعد.ـ رسیدن‌ نامه‌ ابن‌ زیاد به‌ عمر بن‌ سعد مبنی‌ بر بستن‌ راه‌ رودخانه‌ فرات‌ به‌ روی ‌کاروان‌ امام‌.ـ آمادگی‌ گروهی‌ از قبیله‌ بنی‌ اسد برای‌ پیوستن‌ به‌ امام‌ و حمله‌ چهارصد نفر از سپاه‌ عمر سعد به‌ آن‌ قبیله‌ و کشتار آنان‌. هشتم‌ محرم61 ه.ق‌: حرکت‌ حضرت‌ عباس‌ با بیست‌ و هشت‌ نفر (یا سی‌ سوار و بیست‌ پیاده‌ با بیست‌ مشک‌ آب)‌ به‌ طرف‌ رود فرات‌ و آوردن‌ آب‌ بعد از درگیری‌ با مأموران‌ عمر بن‌ سعد.ـ ملاقات‌ شبانه‌ امام‌ با عمر سعد.ـ صدور فرمان‌ جنگ‌ توسط‌ ابن‌ زیاد. نهم‌ محرم61 ه.ق‌: - حرکت‌ لشکر عمر بن‌ سعد به‌ سوی‌ کاروان‌ امام‌.ـ مهلت‌ خواستن‌ امام‌ از عمر بن‌ سعد برای‌ یک‌ شب‌.ـ آوردن‌ امان‌نامه‌ توسط‌ شمر برای‌ حضرت‌ ابوالفضل‌ و برادرانش‌ و خودداری‌ آنان‌ از پذیرفتن‌ امان‌نامه‌.ـ آماده‌سازی‌ کاروان‌ امام‌ برای‌ جنگ‌ فردا. دهم‌ محرم61 ه.ق‌: - وقوع‌ فاجعه‌ جانسوز کربلا و شهادت‌ امام‌ حسین‌ (علیه السلام) و هفتاد و دو تن‌ از یاران‌ وفادارش‌ (جمعه‌ یا شنبه‌). غروب‌ دهم‌ محرم‌: - غارت‌ خیمه‌های‌ امام‌ و آتش‌ زدن‌ آنها.ـ اسیر گرفتن‌ بازماندگان‌ کاروان‌ امام‌.ـ اسب‌ تاختن‌ بر جسد شهدا.ـ فرستادن‌ سر شهدا به‌ کوفه‌.  یازدهم‌ محرم61 ه.ق‌: حرکت‌ اسرا به‌ سوی‌ کوفه‌.  دوازدهم‌ محرم61 ه.ق‌: - ورود کاروان‌ اسرا به‌ کوفه‌.ـ سخنرانی‌ حضرت‌ زینب‌ و ام‌ کلثوم‌ و فاطمه(علیهم السلام)‌ در کوچه‌های‌ کوفه‌.ـ دفن‌ شهدا در کربلا توسط‌ جمعی‌ از مردم‌ قبیله‌ بنی‌ اسد.ـ سخنرانی‌ ابن‌ زیاد در مسجد کوفه‌ و اعتراض‌ عبدالله‌ عفیف‌ به‌ ابن‌ زیاد و دستگیری‌ و شهادت‌ عبدالله‌، به‌ دستور ابن‌ زیاد.  پانزدهم‌ محرم61 ه.ق‌: حرکت‌ کاروان‌ اسرا از کوفه‌ به‌ شام‌. اول‌ صفر 61 ه.ق‌: - ورود کاروان‌ اسیران‌ به‌ شام‌ (بعد از هیجده‌ روز).ـ سخنرانی‌ حضرت‌ زینب‌ (علیهاالسلام) در کاخ‌ یزید.ـ سخنرانی‌ امام‌ سجاد(علیه السلام) در مسجد جامع‌ شام‌. بیستم‌ صفر 61 ه.ق‌: - ورود جابر بن‌ عبدالله‌ انصاری‌ به‌ کربلا برای‌ زیارت‌.ـ ورود کاروان‌ اسیران‌ به‌ کربلا برای‌ زیارت‌ مزار شهدا.ـ حرکت‌ از کربلا به‌ مدینه‌.ـ ورود کاروان‌ اسیران‌ به‌ مدینه‌.ـ سخنرانی‌ امام‌ سجاد(علیه السلام) در دروازه‌ مدینه‌.ـ ورود به‌ مسجدالنبی‌ و زیارت‌ حرم‌ مطهر پیامبر. پانزدهم‌ رجب‌ 62 ه.ق‌: وفات‌ حضرت‌ زینب‌ (علیهاالسلام).منازل‌ مسیر کاروان‌ امام‌ از مکه‌ تا کربلا

منزل‌ اول‌: ابطح‌منزل‌ دوم‌: تنعیم‌منزل‌ سوم‌: صِفاح‌منزل‌ چهارم‌: وادی‌ العقیق‌منزل‌ پنجم‌: وادی‌ الصّفرامنزل‌ ششم‌: ذات‌ِ عِرق‌منزل‌ هفتم‌: حاجِرمنزل‌ هشتم‌: فَیدمنزل‌ نهم‌: اِجفَرمنزل‌ دهم‌: خُزَیمیّه‌منزل‌ یازدهم‌: شقوق‌منزل‌ دوازدهم‌: زرودمنزل‌ سیزدهم‌: ثعلبیه‌منزل‌ چهاردهم‌: زباله‌منزل‌ پانزدهم‌: القاع‌منزل‌ شانزدهم‌: عقبه‌منزل‌ هفدهم‌: قرعاءمنزل‌ هجدهم‌: مغیثه‌منزل‌ نوزدهم‌: شراف‌منزل‌ بیستم‌: ذَوحُسُم‌منزل‌ بیست‌ و یکم‌: البیضه‌منزل‌ بیست‌ و دوم‌: عُذیب‌ الهجانات‌منزل‌ بیست‌ و سوم‌: قصر بنی‌ مقاتل‌منزل‌ بیست‌ و چهارم‌: نینوامنزل‌ بیست‌ و پنجم‌: کربلا

 منابع‌:1- با کاروان‌ امام‌ حسین‌ (علیه السلام) از مدینه‌ تا کربلا، بهاء الدین‌ قهرمانی‌ نژاد شائق‌، انتشارات ‌شکوری‌، قم‌، 1378 ش‌.2ـ پیام‌آور عاشورا، سید عطاءالله‌ مهاجرانی‌، انتشارات‌ اطلاعات‌، تهران‌، چاپ‌ چهارم‌، 1376 ش‌.3ـ تحقیق‌ درباره‌ اول‌ اربعین‌ حضرت‌ سیدالشهداء، سید محمدعلی‌ قاضی‌ طباطبائی‌، تبریز، چاپ‌ دوم‌، 1397 ه.ق‌.4ـ حماسه‌سازان‌ کربلا، محمد سماوی‌، ترجمه‌: عقیقی‌ بخشایشی‌، دفتر نشر نوید اسلام‌، قم‌، 1369 ش‌.5ـ خورشید بر نیزه‌، دکتر نورالله‌ حسین‌خانی‌، انتشارات‌ مسعی‌ ـ نشر خیرالله‌، تهران‌، چاپ‌ اول‌، 1379 ش‌.6ـ لهوف‌، سید بن‌ طاووس‌، ترجمه‌: دکتر عقیقی‌ بخشایشی‌، دفتر نشر نوید اسلام‌، قم‌، چاپ‌ چهارم‌، 1378 ش‌.              128نکته درباره مرثیه خوانیباید ها و نبایدهای مرثیه خوانی  1- در مرثیه خوانی به «خدا» توکل کنیم. 2- در مرثیه خوانی توسل به معصومان و کمک از آنان بویژه حضرت فاطمه‏ی زهرا و امام حسین و حضرت مهدی - علیهم‏السلام - را فراموش نکنیم. 3- در مرثیه خوانی، از خاندان عصمت و طهارت - علیهم‏السلام - با احترام یاد کنیم، مثلا برای مرد (علیه‏السلام) و برای زن (علیهاالسلام) را به کار بریم. 4- از خدا بخواهیم تا خاندان عصمت و طهارت بویژه حضرت مهدی - علیهم‏السلام - به جلسات مرثیه خوانی ما عنایت کنند و در این گونه مجالس تشریف بیاورند و چشمان گنهکار ما را به جمال دل آرای خویش نورانی بفرمایند. 5- اگر به مرثیه خوانی علالقه داریم از خاندان عصمت و طهارت بویژه حضرت فاطمه‏ی زهرا و امام حسین و امام زمان - علیهم‏السلام - بخواهیم تا ما را در زمره‏ی مرثیه خوانان واقعی خود قرار دهند. 6- مرثیه خوانی از نعمتهایی است که خداوند و خاندان عصمت و طهارت - علیهم‏السلام - به دوستان خود عطا می‏کند، پس آن را دست کم نگیریم و کم ارزش نکنیم. 7- می‏توانیم ثواب مرثیه خوانی خود را به معصومان - علیهم‏السلام - یا مراجع تقلید - رضوان الله علیهم - و یا پدر و مادر و فامیل و مانند آن هدیه کنیم. 8- خواندن مرثیه را به عنوان انجام عبادت و وظیفه‏ی شرعی بدانیم. 9- در هنگام مرثیه خوانی با طهارت و با نظافت باشیم. 10- می‏توانیم پیش از مرثیه خوانی دو رکعت نماز بخوانیم و از خدا بخواهیم تا ما را در مرثیه خوانی موفق بدارد. 11- شایسته است پیش از خواندن مرثیه جمله‏ی «یا اباعبدالله ادرکنا» یا جمله‏ی «یا صاحب الزمان ادرکنا» و یا جمله‏ی «یا فاطمة الزهراء ادرکینا» را از قلب خود بگذرانیم و یا بر زبانمان جاری نماییم. 12- پیش از مرثیه خوانی درباره‏ی آن فکر نماییم که چگونه آن را آغاز کنیم، چگونه آن را ادامه دهیم و چگونه آن را به پایان بریم و بطور کلی چگونه آن را بیان نماییم. 13- مرثیه را با نام و حمد خدا و درود و صلوات بر پیامبر گرامی اسلام - صلی الله علیه و آله - و ائمه‏ی معصومین - علیهم‏السلام - و بیزاری از دشمن آنان آغاز کنیم. مثلا بگوییم: «بسم الله الرحمن الرحیم، الحمد لله رب العالمن، ثم الصلوة و السلام علی سیدنا و نبینا ابی‏القاسم محمد و علی اهل بیته الطیبین الطاهرین و لعنة الله علی اعدائهم اجمعین من الآن الی قیام یوم الدین». 14- می‏توانیم مرثیه را نیز با نام خدا و یاد صفات خدا آغاز کنیم. مثلا بگوییم: «بسم الله الرحمن الرحیم، یا رحمان یا رحیم...». 15- پس از ذکر نام و صفات و حمد خدا و درود بر معصومان می‏توانیم چند بیت شعر بخوانیم و یا خاطره و داستانی را ذکر کنیم و سپس اصل مرثیه را بازگو نماییم. 16- اگر شعر یا خاطره و یا داستانی پیش از خواندن اصل مرثیه مورد استفاده قرار می‏گیرد، سعی شود آن قدر طولانی نگردد که از اصل مرثیه بیشتر شود و اصل مرثیه و هدف و محتوای آن را تحت الشعاع خود قرار دهد.  17- چناچه شعر یا داستان یا خاطره و یا نظایر آن در مرثیه خوانی مورد استفاده قرار گرفتند، باید از نظر محتوا درست و از نظر مدرک صحیح و معتبر باشند. 18- شایسته است از اشعار عرفانی مربوط به مرثیه در همه جا استفاده نشود، زیرا عرفان، زمینه و یا زمینه سازی می‏خواهد. 19- در آغاز راه و پیش از خواندن مرثیه، آن را در خانه یا مانند آن تمرین و حفظ کنیم، تا در هنگام خواندن مرثیه دچار اشتباه و یا فراموشی نشویم. 20- اگر شنوندگان برای شنیدن مرثیه بطور پراکنده نشسته‏اند، در صورت امکان از آنان بخواهیم به صورت جمعتر بنشینند. 21- سعی کنیم تا مرثیه را بدون مقدمه چینی و زمینه سازی شروع ننماییم. به قول معروف، فوری به «گودال قتلگاه» نرویم. 22- برای مقدمه چینی و زمینه سازی می‏توان مرثیه را با عرض سلام بر معصوم یا شهید مورد نظر، و یا همان گونه که گفته شد با خواندن شعر و ذکر داستان و خاطره‏ای مربوط به مرثیه‏ی مورد نظر آغاز کنیم. 23- گاهی برای آغاز یا پایان مرثیه‏ی سرور شهیدان می‏توانیم این سلامها را بخوانیم: «السلام علیک یا اباعبدالله و علی الارواح التی حلت بفنائک علیک منی سلام الله ابدا ما بقیت و بقی اللیل و النهار و لا جعله الله اخر العهد منی لزیارتکم السلام علی الحسین و علی علی بن الحسین و علی اولاد الحسین و علی اصحاب الحسین [و رحمة الله و برکاته ]». 24- در آغاز یا پایان مرثیه‏ی هر معصومی - علیه‏السلام- می‏توانیم قسمتی از دعای توسل را که مربوط به آن معصوم است بخوانیم، مثلا برای مرثیه‏ی امام حسین - علیه‏السلام- عرض کنیم: «[السلام علیک] یا اباعبدالله یا حسین بن علی ایها الشهید یابن رسول الله یا حجة الله علی خلقه یا سیدنا و مولینا انا توجهنا و استشفعنا و توسلنا بک الی الله و قدمناک بین یدی حاجاتنا یا وجیها عند الله اشفع لنا عندالله». 25- معمولا مرثیه دارای سه مرحله است: یک: مقدمه، دو: اوج و سه: فرود. بعد از رسیدن مرثیه به مرحله‏ی اوج و سوزناک خود، آن را زیاد طول ندهیم، یعنی مرحله‏ی فرود مرثیه را کوتاه کنیم، که گاهی مرثیه حتی بدون فرود نیز خوانده می‏شود. 26- مرحله‏ی اوج مرثیه، مرحله‏ای است که گره مرثیه گشوده می‏شود و سوزناکترین قسمت مرثیه است. بدین جهت مرحله‏ی اوج مرثیه را زود بیان نمی‏کنیم. 27- وقتی مرثیه به مرحله‏ی اوج خود رسید سوز و گدازی را در شنوندگان برانگیزانیم و «تحولی درونی» در آنها به وجود آوریم به گونه‏ای که حالت توجه به معارف بلند عاشورایی با آن سوز و گداز همراه گردد. 28- در اوج مرثیه با کلماتی مانند «یا حسین» و «یا زهرا» توسل را بیشتر و داغتر کنیم. 29- اگر مرثیه را همراه با سخنرانی انجام می‏دهیم شایسته است که ارتباط موضوع سخنرانی با موضوع مرثیه را فراموش نکنیم و ارتباط بین آن دو را در نظر داشته باشیم، و به اصطلاح سخنوران مرثیه خوان «گریز» بزنیم. 30- شایسته است مرثیه را با خواندن دعا و فاتحه و صلوات و قیام برای حضرت مهدی - عجل الله تعالی فرجه الشریف - به پایان بریم. 31- پس از پایان مرثیه می‏توان آیه‏ی «و سیعلم الذین ظلموا ای منقلب ینقلبون: و ستمکاران بزودی خواهند دانست که به چه مکانی باز می‏گردند.» و یا آیه‏ی «الا لعنة الله علی الظالمین: آگاه باشید نفرین خدا بر سمتمکاران است»، را خواند. 32- بعد از خواندن آیاتی که گفته شد می‏توانیم برای استجابت دعا پنج بار آیه‏ی «امن یجیب المظطر اذا دعاه و یکشف السوء» را بخوانیم. 33- می‏توانیم پس از «امن یجیب» این دعا را بخوانیم «اللهم انا نسئلک و ندعوک باسمک العظیم الاعظم الاعز الاجل الاکرم بحق محمد و علی و فاطمة و الحسن و الحسین و التسعة المعصومین من ذریة الحسین» و سپس ده بار «یا الله» بگوییم و آن گاه دعاهای دیگر را بخوانیم. 34- اگر هنگام مرثیه خوانی، مطلب یا شعر بعدی را فراموش کردیم، مطلب یا شعر قبلی را تکرار می‏کنیم و شرح می‏دهیم و در ضمن این کار به جستجوی مطلب یا شعر بعدی می‏پردازیم تا آن را به یاد آوریم. 35- برای مرثیه خوانی اگر می‏توانیم در جایی قرار گیریم که مشرف بر شنوندگان باشیم. 36- شایسته است موانع تمرکز حواس را از محل مرثیه خوانی حذف کنیم. گاهی این کار با تذکری از سوی مرثیه خوان می‏تواند انجام گیرد. 37- در آغاز مرثیه می‏توانیم از شنوندگان بخواهیم تا سرها را به زیر بیندازند، دلها را روانه‏ی کربلا کنند و زانوی غم در بغل بگیرند. 38- تا می‏توانیم مدت و مقدار مرثیه را در مدت زمانی که از ما خواسته‏اند انجام دهیم، یعنی مرثیه را بموقع شروع کنیم و بموقع خاتمه دهیم. 39- در ابتدای مرثیه صدای خود را خیلی بالا نبریم و بلند نکنیم، تا برای ادامه‏ی مرثیه نیز نفس داشته باشیم. 40- گاهی گلو و دهان مرثیه خوانهای مبتدی خشک می‏شود و یا نفس آنان کم می‏آید، این امری طبیعی است که به مرور زمان از بین می‏رود. ولی نکات مرثیه خوانی مانند نکته‏ی قبلی را نیز باید رعایت کرد، تا با چنین مشکلی روبرو نشد. 41- اگر صدای شما گرفته یا سرما خورده و یا ناصفاف است، چنانچه می‏توانیم در رفع آن بکوشیم و یا خودمان پیش از خواندن مرثیه به شنوندگان آن را بگوییم. 42- سعی کنیم برای خواندن مرثیه، شروع خوب، گیرا و جذابی داشته باشیم. 43- تلاش کنیم خودمان نیز همراه خواندن مرثیه بسوزیم و اشک بریزیم و گریه کنیم که گفته‏اند: «آنچه از دل برآید، لا جرم بر دل نشیند». 44- اگر هنگام خواند مرثیه، خودمان گریه نمی‏کنیم (بکاء)، دست کم حالت گریه به خود بگیریم (تباکی). 45- سوز و حال و گریه در مرثیه خوانی را از خود خدا و معصومان - علیهم‏السلام - طلب کنیم. 46- خود را برتر از مرثیه خوانهای دیگر ندانیم و متواضع باشیم. مثلا نگوییم: «من یک ساعت مرثیه خوانی کردم ولی فلانی کم آورد». 47- علاقه و تمرین و صدق و اخلاص و تقوا از عوامل موثر در مرثیه خوانی است؛ پس به آنها توجه بیشتری کنیم. 48- تعدا کم یا زیاد جمعیت در اخلاص ما برای مرثیه خوانی تاثیر نگذارد. مثلا نگوئیم: «دیشب در مجلسی مرثیه خوانی کردم که غلغله بود و جای سوزن انداختن نبود». 49- اگر از مرثیه خوانی ما انتقاد سودمندی کردند، ناراحت نشویم و آن را بپذیریم. 50- از تحقیر مرثیه خوانهای دیگر به گونه‏های مختلف خودداری کنیم، مثلا نگوئیم: «روی فلانی را کم کردم». 51- اگر برای مرثیه خوانی به ما هدیه‏ای ندادند ناراحت نشویم، زیرا پاداش اصلی و حقیقی این کار نزد خدا است. 52- به خاطر حضرت فاطمه‏ی زهرا و امام حسین - علیهاالسلام - برای مرثیه خوانها احترام ویژه‏ای قائل باشیم. پس حداقل می‏توانیم به احترامشان از جای خود برخیزیم و یا دست آنان را ببوسیم. 53- هنگام مرثیه خوانی با مدیریت خود، کنترل مجلس را به عهده بگیریم، زیرا ممکن است در بعضی موارد، کنترل مجلس را از دست بدهیم و یا دیگران بخواهند نظم مجلس را به هم بزنند. 54- تجربیات مرثیه خوانی خود را در اختیار دیگران قرار دهیم و در این مورد نیز سخاوتمند باشیم، که خیر و برکت نزد خداست. 55- حتما بر موضوع و محتوای مرثیه تسلط کافی داشته باشیم. مثلا بدانیم در آغاز و مقدمه‏ی مرثیه چه چیزهایی را باید بخوانیم و در اوج و فرود مرثیه چه چیزهایی را باید بگوییم.  56- در آغاز راه و پیش از خواندن مرثیه، یک بار دیگر مرثیه را مطالعه و مرور کنیم تا مرتکب اشتباهی نشویم. 57- می‏توانیم در ابتدای مرثیه خوانی موضوع مرثیه را به شنوندگان بگوییم، مثلا به آنان بگوییم: «امشب می‏خواهم روضه‏ی حضرت علی اکبر -علیه‏السلام- را برای شما بخوانم». 58- اگر چراغهای مجلس مرثیه خوانی خاموش شوند، شاید حزن و اندوه بیشتری بر آن مجلس حاکم گردد؛ پس در مواردی به این نکته توجه داشته باشیم. 59- در مرثیه خوانی از طرح سئوالات و شبهات بدون پاسخ پرهیز نماییم. مثلا در مرثیه‏ی حضرت فاطمه‏ی زهرا - علیهاالسلام - این سوال را مطرح نکنیم که چگونه ممکن است حضرت فاطمه‏ی زهرا - علیهاالسلام - بعد از مرگش، دستهای خود را از کفن بیرون آورد و امام حسن و امام حسین - علیهاالسلام - را در آغوش بگیرد و بعد پاسخ آن را هم ندهیم. 60- مطالب احتمالی و مشکوک در مرثیه خوانی مانند حضور حضرت لیلا - علیهاالسلام - در کربلا را به صورت قطعی و یقینی ذکر نکنیم و یا حتی از ذکر آنها خودداری نماییم. 61- بدون ضرورت، مرثیه را تکرار نکنیم و از دوباره خوانی بپرهیزیم. 62- می‏توانیم از آیات، روایات، شعر، داستان و خاطره، مثال و تشبیه، ضرب المثل، آمار و اخبار صحیح و دقیق، سخنان عالمان و بزرگان و دانشمندان نظیر حضرت امام خمینی - قدس سره الشریف - و جملات و قطعه‏های ادبی و زیبایی که متناسب با موضوع و محتوای مرثیه باشند استفاده نماییم. 63- اگر در خواندن مرثیه دارای سبک خاصی هستیم، آن قدر تمرین و ممارست داشته باشیم تا آن سبک را از دست ندهیم. 64- در آغاز راه می‏توانیم پیش از مرثیه خوانی چند نفس عمیق بکشیم، تا ترس و دلهره‏ی ما از بین برود و آرامش جای آن را بگیرد. 65- بطور طبیعی مرثیه خوانی کنیم و خود را به تکلف و زحمت نیندازیم. 66- نزد عموم از به کارگیری کلمات و لهجه‏ی خاص و محلی در مرثیه خوانی خودداری کنیم و از داشتن تکیه کلام پرهیز نماییم. 67- تا می‏توانیم از ابتکار و خلاقیت و ذوق و سلیقه‏ی خود و دیگران در انتخاب مراثی و کیفیت بیان و شیوه‏ی آغاز و پایان آنها استفاده کنیم. 68- اگر در خواندن مرثیه اشتباهی کردیم، در همان جلسه و اگر نتوانستیم در جلسه‏ی بعد، آن اشتباه را تصحیح نماییم. 69- می‏توانیم هنگام خواندن مرثیه، تحمل در برابر مشکلات و صبر در مقابل مصایب را برای شنوندگان زمینه سازی کنیم، زیرا معصوم - علیه‏السلام - فرموده است: «صبر نیمی از ایمان است».  70- به مرثیه‏ای که می‏خوانیم، خودمان اعتقاد داشته باشیم، تا این اعتقاد در شنوندگان نیز تاثیر معنوی و عاطفی بگذارد. 71- کیفیت بعضی گریه کردنها زننده است، از انجام چنین گریه‏هایی خودداری کنیم. 72- از دروغها و تحریفاتی که در مرثیه‏ها صورت گرفته است با اطلاع باشیم تا آنها را نخوانیم. 73- مواظب باشیم برای گریاندن مردم، مرثیه‏ها را کم و زیاد و تحریف نکنیم تا مثلا سوزناک شوند و مردم را به گریه اندازند. 74- اگر نگاه جمعیت یا افراد خاصی مانع مرثیه خوانی ما می‏شود، می‏توانیم گاهی چشمان خود را روی هم بگذاریم. 75- توجه داشته باشیم که مرثیه خوانی با زبان محاوره‏ای دلنشین‏تر از مرثیه خوانی با زبان مکاتبه‏ای است. 76- مرثیه خوان با تجربه‏ای می‏گفت: «مراثی و اشعار مربوط به آن را پیش از خواب حفظ کنید تا در ذهن شما کاملا نقش ببندد». 77- از هر حالت و یا حرکتی که متناسب با مرثیه خوانی و شخصیت مرثیه خوان نباشد خودداری کنیم. 78- برای مرثیه خوانی و جاری ساختن اشکها، سعی کنیم احساسات و عواطف شنوندگان را برانگیزانیم. 79- برای برانگیختن شور و احساس شنوندگان باید خودمان در هنگام مرثیه خوانی شور و سوز و احساس نیز داشته باشیم. 80- بین محتوای مرثیه و شرایط و احساسات شنوندگان ارتباط برقرار کنیم، تا غم و اندوه بیشتری را احساس نمایند و اشک بیشتری را جاری سازند. 81- هنگام مرثیه خوانی به همه‏ی جمعیت نگاه کنیم تا توجه همگان را جلب نماییم. و نیز برای جلب توجه و تاثیر بیشتر می‏توانیم در حد ضرورت و متناسب و هماهنگ با محتوای مرثیه از حرکات سر و صورت و دست استفاده کنیم. 82-برای مرثیه خوانی ترس به خود راه ندهیم، و از جمعیت زیاد شنوندگان و سشخصیت آنان هراسان نشویم. 83- در آغاز مرثیه خوانی ترس و لرز و دلهره و ضربان شدید قلب امری طبیعی است، از این رو یاس را به خود راه ندهیم و مرثیه خوانی را در «جاهای مختلف» و در حضور «جمعیتهای گوناگون» تمرین و دنبال کنیم تا ترس و دلهره‏ی ما از بین برود.  84- آثار و فواید معنوی مرثیه خوانی را به خاطر بیاوریم، تا علاقه‏ی ما به مرثیه خواندن بیشتر شود که نعمتی بزرگ است و متاسفانه برخی از آن غافلند. 85- اگر مرثیه را همراه با سخنرانی می‏خوانیم مواظب باشیم که مرثیه‏ی ما ناقض سخنرانی‏مان نباشد و بعکس، مثلا - بنا به فرض - اگر در سخنرانی می‏گوییم: «توبه در آخر عمر پذیرفته نمی‏شود» در این صورت نباید مرثیه‏ی حضرت حر را بخوانیم، زیرا حضرت حر در آخر عمرش توبه کرد و امام حسین - علیه‏السلام- توبه‏ی او را پذیرفت. 86- هدف نهایی از مرثیه خوانی «گریاندن» نیست، اگر چه مرثیه‏ی همراه با گریه بهتر است. 87- مرثیه خوان باید آنچنان ورزیده باشد که اگر به او گفتند در سه دقیقه مرثیه خوانی کند بتواند، و چنانچه به وی گفتند در سی دقیقه مرثیه خوانی کند باز هم بتواند. 88- اگر در آغاز راه هستیم به خود «تلقین» کنیم که می‏توانیم مرثیه خوانی نماییم، زیرا تلقین یکی از راههای تعلیم و تعلم است. 89- در همه جا نباید مرثیه خواند، بلکه باید یا شرایط مرثیه خوانی موجود باشد و یا شرایط آن را به وجود آورد و سپس مرثیه خواند. 90- مرثیه‏ها را مطابق فهم و موقعیت فردی، سنی، زمانی و مکانی شنوندگان انتخاب کنیم و بخوانیم. مثلا برای نوجوانان مرثیه‏ی حضرت قاسم - علیه‏السلام- و برای کودکان مرثیه‏ی حضرت رقیه - علیهاالسلام - و برای بانوان مرثیه‏ی حضرت زینب - علیهاالسلام - را بخوانیم. 91- می‏توانیم از مرثیه‏ها نکات اخلاقی، تربیتی، سیاسی، تاریخی و نظامی را استفاده کنیم و آنها را برای شنوندگان بازگو نماییم. یک فرمانده‏ی نظامی می‏گفت: «گاهی مواقع از مراثی امام حسین - علیه‏السلام- و پیکار او با دشمنانش، نکات نظامی را برداشت می‏کنیم». 92- معمولا از تعابیری که مخصوص همان زمانها بوده است استفاده کنیم، مثلا به جای خیمه کلمه‏ی چادر یا سنگر و به جای عمود، کلمه‏ی گرز را به کار نبریم. 93- مجالس دعا، ختم و مانند آن زمینه‏ی خوبی برای یادگیری و شروع مرثیه خوانی است. 94- فقط برای دیگران مرثیه نخوانیم، بلکه در بعضی اوقات و در تنهایی برای خود یا خانواده‏مان نیز مرثیه بخوانیم. 95- جلسه‏ی مرثیه می‏تواند برای مخاطبان، جلسه‏ی توبه و بازگشت به سوی خدا نیز باشد، به آن توجه کنیم و از آن استفاده نماییم. 96- مرثیه خوان نباید بر مسموعاتی (شنیده‏ها) که به نظر دروغ و غیر صحیح یا غیر قابل قبول است تکیه کند. 97- در مجالس مرثیه خوانهای خبره و مشهور شرکت نماییم، تا از روش و کیفیت مرثیه خوانی آنان نیز بهره‏مند شویم. یکی از مرثیه خوانها می‏گفت: «برای یادگیری مرثیه خوانی باید در جلسات مرثیه خوانها شرکت کنید تا با چشم خود ببینید که چگونه مرثیه می‏خوانند». 98- مرسوم است که در هر یک از روزها یا شبهای دهه‏ی محرم، مرثیه‏ی یکی از وقایع یا شهدای کربلا را می‏خوانند، از مرثیه خوانان با تجربه این را سوال کنیم که مثلا در شب تاسوعا یا عاشورا چه مرثیه‏ای باید خوانده شود؛ البته این امر در جاهای مختلف متفاوت است. 99- اگر مثلا در دو جا مرثیه خوانی می‏کنیم بهتر است برای هر کدام مرثیه‏ی جداگانه و یا دو قسمت مختلف از یک مرثیه را بخوانیم، زیرا در بعضی موارد ممکن است برخی از شنوندگان هر دو جا یکی باشند. 100- مرثیه‏ها را طوری بازگو نکنیم که خواری و ذلت خاندان عصمت و طهارت - علیهم‏السلام - از آن برداشت شود. 101- در مرثیه می‏توان به جای آمار و اعدادی که از نظر صحت مورد تردید و یا انکار است، به کلماتی از قبیل (جمعیتی بسیار)، (عده‏ای زیاد)، (تعدادی فراوان) اکتفا نمود، مثلا به جای اینکه بگوییم: «امام حسین - علیه‏السلام- چندین هزار نفر از دشمنان را کشت»، بهتر است بگوییم: «امام حسین - علیه‏السلام- تعداد فراوانی از دشمنان را کشت». 102- شایسته است از ذکر مراثی یا آماری که موجب انکار یا عکس العمل منفی شنوندگان می‏شود خودداری کنیم. بویژه در مقابل شنوندگانی که کمتر از اعتقاد راسخ و ایمان بالا برخوردار هستند. مثلا در چنین مجالسی شاید لازم نباشد که بگوییم: «نوجوان کربلا حضرت قاسم - علیه‏السلام - سی و پنج نفر از دشمنان را کشت». 103- می‏توانیم برخی از قسمتهای مرثیه یا اشعار و رجزهای آن را با همان زبان عربی بخوانیم و سپس آنها را ترجمه کنیم، مگر در مواری که ترجمه‏ی آنها لازم نباشد. 104- اگر از کلمات و جملات عربی در مرثیه خوانی استفاده می‏کنیم آنها را بطور صحیح تلفظ کنیم، بویژه در مجالسی که آشنایان به زبان عربی مانند علما و طلاب حضور دارند. 105- اگر به زبان عربی آشنایی داریم، مراثی حضرت فاطمه‏ی زهرا - علیهاالسلام - در جلد (43) بحار الانوار و مراثی امام حسین و اصحابش -- علیهم‏السلام - در جلدهای (44) و (45) بحار الانوار گردآوری شده‏اند. 106- اگر بعد از غذا و یا با حالت کسالت، بیماری، خستگی، عصبانیت، ناراحتی، خواب آلودگی و مانند آن مرثیه خوانی نکنیم، بهتر و موثرتر است. از این رو آرامش، سلامت و استراحت کافی پیش از مرثیه خوانی را فراموش ننماییم. 107- می‏توان برای یادگیری مرثیه‏ها و اشعار زیبا دفتری مانند کلاسور را تهیه کرد و آنها را در آن دفتر نوشت، تا در هنگام مرثیه خوانی به تناسب موضوع از مرثیه‏ها و اشعار آن استفاده نمود. 108- کسب تجربه از خود و دیگران از رموز موفقیت در امر مرثیه خوانی است. 109- دقت کنیم محتوای مرثیه را اشتباه نگوییم. مثلا توجه داشته باشیم که حضرت عباس - علیه‏السلام- مشک آب را اول به دست راستش گرفت و یا به دست چپش؟ یا مثلا امام حسین - علیه‏السلام - زبانش را در دهان حضرت علی اکبر - علیه‏السلام - گذاشت و یا بعکس؟ 110- در مرثیه خوانی از این شاخه به آن شاخه نپریم، بلکه همان موضوع و محتوای مرثیه را برای شنوندگان بازگو کنیم. 111- سعی کنیم مرثیه را برای شنوندگان «مجسم» نماییم. 112- در مرثیه خوانی مواظب باشیم به جای تقویت روحیه، تضعیف روحیه نکنیم. 113- اگر مرثیه خوانهای دیگری برای خواندن در مجلس حضور دارند، وقت آنان را نیز در نظر داشته باشیم. 114- خواندن مرثیه را بیش از حد، طولانی نکنیم، تا موجب ملال و خستگی شنوندگان نشود و بر آنان اثر منفی نگذارد؛ بویژه در مجالسی که علاقه و زمینه‏ی کمتری نسبت به مرثیه در آنها وجود دارد، از طولانی کردن مرثیه خودداری نماییم. 115- در غیر موارد ضروری، مرثیه را متناسب با زمان خود بخوانیم، مثلا مرثیه ورود امام حسین - علیه‏السلام- به کربلا را در همان اوایل محرم و مرثیه‏ی ورود جابر بن عبدالله انصاری به کربلا را در روز اربعین بخوانیم. 116- سعی کنیم حتما در ایام خاص و ویژه ماند ماههای محرم و صفر و ایام فاطمیه و شبهای قدر و وفات و شهادت مرثیه بخوانیم. و شایسته است در این ایام از خنده و مزاح پرهیز کنیم. 117- از کتابهای مقتل (مقاتل) و مرثیه‏هایی که دارای مدرک و سند و مأخذ صحیح و معتبر هستند استفاده کنیم، و از هر مرثیه خوانی، مرثیه‏ها را نقل ننماییم و برای دیگران نخوانیم. کتابهای منتهی الامال، نفس المهموم و بیت الاحزان محدث قمی، لهوف سید بن طاووس، جلاء العیون مجلسی و ارشاد شیخ مفید در زمینه‏ی مرثیه خوانی کتابهای خوب، مفید و معتبری هستند. 119- اگر مأخذ و مدرک مرثیه را به شنوندگان بگوییم بهتر است، بخصوص در مجالسی که طلاب، علما و بزرگان حضور دارند. 120- آرام و شمرده شمرده مرثیه را بخوانیم و با فریاد و با شتاب و سرعت بیش از حد، مرثیه خوانی نکنیم. 121- هنگام خواندن مرثیه فاصله‏ی مناسب دهان خود با میکروفون را رعایت کنیم، تا صدا خوب منتقل شود و بلندگو سوت نکشد. و توجه داشته باشیم که صدای بلندگو بیش از اندازه، کم یا زیاد نباشد. 122-اگر مرثیه را با صوت زیبا بخوانیم دلنشین‏تر است. و اگر صوت زیبا نداریم، مرثیه را به صورت عادی و معمولی و بدون صوت بخوانیم، ولی مرثیه خوانی را به خاطر نداشتن صوت زیبا ترک و رها نکنیم. 123- در جاهایی که مرثیه، سوزناک و حزین می‏باشد، بهتر است هماهنگ با آن، صدایمان را سوزناک و حزین و چهره‏مان را اندوهناک نماییم. 124- شایسته است صوت ما هنگام خواندن مرثیه یکنواخت نباشد، بلکه صوت خود را به تناسب محتوای مرثیه و به گونه‏ای که زننده نباشد بالا و پایین ببریم و بلند و آهسته کنیم. 125- اگر در شیوه و سبک مرثیه خوانی از کسی تقلید می‏کنیم آن را به مرور زمان ترک نماییم تا خودمان صاحب سبک شویم، البته گفته‏اند در آغاز راه، تقلید از مرثیه خوانهای دیگر اشکالی ندارد. 126- اگر مرثیه خوانهای دیگری نیز در مجلس حضور دارند از روی احترام، از آنان کسب اجازه کنیم و به آنها تعارف نماییم. 127- کتابها و اشعار مرثیه و نوحه خوانی را مطالعه کنیم، و به نوارهای مرثیه و نوحه خوانی گوش فرادهیم. 128- از بانی و مؤسس و دست اندرکاران مجلس روضه خوانی تشکر و قدردانی نماییم، اما به صورت مبالغه‏آمیز و خارج از حد و فراتر از واقعیت نباشد.                                                                                                                 منبع:                                                                                                                سایت راسخون        آثار و برکات عزادارى و گریه بر سیدالشهدا علیه السلام         «گریه» مظهر شدیدترین حالات احساسى انسان است، و علت‌ها و انگیزه‏هاى مختلفى دارد که هر یک از آنها نشان‌دهنده حالتى خاص است. در روایات، بعضى از انواع گریه تحسین شده و از صفات پسندیده بندگان پاکدل خداوند به حساب آمده است، و بعضى از انواع گریه مذموم شمرده شده است. گریه، از حالات و انفعالات انسانى است که با مقدمه‏اى از اندوه و ناراحتى روانى به طور طبیعى به ظهور مى‏رسد، و گاه ممکن است انگیزه‏اش هیجانات تند روانى باشد. مثل شوق و ذوقى که از دیدار محبوب پس از زمانى طولانى ناشى مى‌شود. همچنین گاهى هم گریه کردن حاکى از عقاید مذهبى انسان است با این توصیف، از آنجایى که گریه عملى طبیعى و اى بسا غیر ارادى است؛ لذا نمى‌شود مورد امر و نهى و حسن و قبح قرار گیرد، بلکه آنچه که مورد حسن و قبح است، مقدمات و انگیزه‏هاى گریه مى‏باشد. چنانکه گفته‏اند: «تو آنى که در بند آنى.» در اینجا براى این که بدانیم گریه بر سیدالشهدا علیه السلام چگونه گریه‏اى است و چه تأثیرات و برکاتى مى‏تواند داشته باشد، بهتر آن است که اشاره‏اى به انواع گریه کنیم تا بعد از آن، نوع گریه بر آن حضرت برایمان معلوم گردد. امام باقر علیه السلام فرمود: «هر مؤمنى که در سوگ حسین علیه السلام اشک دیده ریزد، به حدى که بر گونه‏اش جارى گردد، خداوند او را سالیان سال در غرفه‏هاى بهشت مسکن مى‏دهد.»1- گریه طفولیت: زندگى انسان با گریه شروع مى‌شود که همان گریه، نشانه سلامت و تندرستى نوزاد است، و در واقع گریه در آن زمان، زبان طفل است . 2- گریه شوق: مانند گریه مادرى که از دیدن فرزند گمشده خویش پس از چندین سال سرداده مى‏شود . و این گریه‏اى است که از روى هیجان و احیاناً جهت سرور و شادى به انسان دست مى‏دهد. 3- گریه عاطفى و محبت: محبت از عواطف اصیل انسانى است که با گریه انس دیرینه دارد. مثلاً محبت حقیقى به خداوند حسن آفرین است و براى قرب به او باید اشک محبت ریخت. 4- گریه معرفت و خشیت: انجام عبادات خالصانه و تفکر در عظمت آفرینش و کبریایى خداوند، و همچنین اهمیت تکالیف و مسئولیت‌هاى انسانى باعث مى‏گردد که نوع خاصى از خوف، در درون انسان ایجاد شود و این خوف، خوفى است که از روى معرفت به خداوند و تهذیب نفس به دست مى‏آید که «خشیت» نامیده مى‌شود. 5- گریه ندامت: از عوامل اندوه‌زدایى که منجر به گریه مى‏گردد، محاسبه نفس و حسابرسى شخصى است، و همین حسابرسى باعث مى‏شود که انسان به گذشته خود فکر کند و با حسابرسى، جبران کوتاهى و خطاها را بکند و اشک حسرت و ندامت از چشمانش جارى نماید، این گریه، نتیجه توبه و بازگشت به خداست. اشک می‌غلتد به مژگانم به جرم رو سیاهى         اى پناه بى پناهان، مو سپید روسیاهمروز و شب از دیدگان اشک پشیمانى فشانم         تا بشویم شاید از اشک پشیمانى گناهم6- گریه پیوند با هدف:گاهى قطره‏هاى اشک انسان، پیام آور هدف‌هاست. گریه بر شهید از این نوع گریه است. گریه بر شهید خوى حماسه را در انسان زنده مى‏کند و گریستن بر سیدالشهدا علیه السلام خوى حسینى را در انسان احیا مى‏کند، و خوى حسینى چنان است که نه ستم مى‏کند و نه ستم مى‏پذیرد. آن کسى که با شنیدن حادثه کربلا قطره اشکى از درون دل بیرون مى‏فرستد، صادقانه این پیوند با هدف والاى سیدالشهدا علیه السلام را بیان مى‏کند. 7- گریه ذلت و شکست:گریه افراد ضعیف و ناتوانى که از رسیدن به اهداف خود مانده‏اند و روح و شهامتى براى پیشرفت در خود نمى‏بینند. با ذکر این مطلب، حال باید بررسى کرد که گریه بر حسین علیه السلام از چه نوع گریه است. هر کس با اندک توجهى خواهد دانست که گریه بر حسین علیه السلام گریه محبت است، آن محبتى که در دل‌هاى عاشقانش به ثبت رسیده است. گریه بر او، گریه شوق است، زیرا قسمت زیادى از حماسه‏هاى کربلا، شوق آفرین و شورانگیز است و به دنبال آن سیلاب اشک شوق به خاطر آن همه رشادت، فداکارى، شجاعت و سخنرانی‌هاى آتشین مردان و زنان به ظاهر اسیر، از دیدگان شنونده سرازیر مى‏گردد و نیز گریه معرفت و پیوند با هدف متعالى و انسان ساز او است؛ و به تعبیر امام خمینى(ره) گریه سیاسى است که فرمود: «ما ملت گریه سیاسى هستیم، ما ملتى هستیم که با همین اشک‌ها، سیل جریان مى‏دهیم و سدهایى را که در مقابل اسلام ایستاده است خرد مى‏کنیم.» هزار سال فزون شد ز وقعه عاشورا        ولى ز تعزیه هر روز، روز عاشوراست هیهات که گریه بر حسین علیه السلام گریه ذلت و شکست باشد، بلکه گریه پیوند با سرچشمه عزت است، گریه امت نیست، که گویا است، گریه سرد کننده نیست، که حرارت بخش است، گریه بزدلان نیست، که گریه شجاعان است، گریه یأس و ناامیدى نیست که گریه امید است، و بالاخره گریه معرفت است و گریه معرفت در عزاى حسین علیه السلام از انحراف و تحریف در قیام آن حضرت جلوگیرى مى‌کند و شاید به همین جهت باشد که در فضیلت گریه بر سیدالشهدا علیه السلام روایات متعددى وارد شده است. از آن جمله، روایتى است که امام صادق علیه السلام فرمود: «گریه و بى‌تابى در هر مصیبت براى بنده مکروه است، مگر گریه بر حسین بن على علیه السلام که اجر و ثواب نیز دارد.»(1) گریه و عزادارى براى سیدالشهدا علیه السلام داراى آثار و برکات مهمى است که به برخى از آنها اشاره مى‏شود: حفظ رمز نهضت حسینىاز ارزنده‏ترین آثار و برکات مجالس عزادارى و گریه بر ابى عبدالله حسین علیه السلام حفظ رمز نهضت حسینى است. به راستى؛ چرا در دوران منحوس سلاطین و پادشاهان جور از برپایى مجالس عزاى اهل‌بیت علیهم السلام به خصوص سالار شهیدان جلوگیرى مى‌شد؟ آیا نه این است که عزاى حسینى و امامان شیعه، سبب مى‌شود که سخنوران و دانشمندان متعهد و انقلابى، مردم را از ظلم‏هاى حکومت‌ها آگاهى دهند و انگیزه قیام آن حضرت که امر به معروف و نهى از منکر است به اطلاع مردم برسد؟ آرى، اینگونه مجالس، آموزشگاه‌ها و دانشگاه‌هایى است که به بهترین روش و زیباترین اسلوب مردم را به سوى دین خوانده و عواطف را آماده مى‏کند و جاهلان و بى‏خبران را از خواب سنگین غفلت بیدار مى‏سازد و نیز در این مجالس است که مردم، دیانت را همراه با سیاست، از مکتب حسین بن على علیه السلام مى‏آموزند. رسول اکرم صلی الله علیه و آله به فاطمه زهرا علیهاالسلام فرمود: «هر چشمى در روز قیامت گریان است مگر چشمى که براى مصائب حسین علیه السلام گریه کرده باشد، چنین کسى در قیامت خندان و شادان به نعمت‏هاى بهشتى است.»گریه بر سیدالشهدا علیه السلام و تشکیل مجالس عزاى حسینى نه تنها اساس مکتب را حفظ مى‏کند، بلکه باعث مى‏گردد شیعیان با حضور در این مجالس از والاترین تربیت اسلامى برخوردار شده و در جهت حسینى شدن رشد و پرورش یابند. کدام اجتماعى است که در عالم چنین اثرى را از خود بروز داده باشد؟ کدام حادثه‏اى است مانند حادثه جانسوز کربلا که از دوره وقوع تاکنون و بعدها بدینسان اثر خود را در جامعه بشریت گذارده، و روز به روز دامنه آن وسیع‌تر و پیروى و تبعیت از آن بیشتر گردد؟ از این رو باید گفت که در حقیقت مراسم عزادارى حافظ و زنده نگهدارنده نهضت مقدس امام حسین علیه السلام و در نتیجه حافظ اسلام و ضامن بقاى آن است . تشکیل مجالس عزادارى حسین، نه تنها اساس مکتب را حفظ کرده و مى‏کند بلکه به علاوه سبب آن گردید که شیعیان با حضور در این مجالس از والاترین تربیت اسلامى برخوردار شده و در جهت حسینى شدن رشد و پرورش یابند. «موریس دوکبرى» مى‏نویسد: «اگر مورخین ما، حقیقت این روز را مى‏دانستند و درک مى‏کردند که عاشورا چه روزى است، این عزادارى را مجنونانه نمى‌پنداشتند. زیرا پیروان حسین به واسطه عزادارى حسین مى‏دانند که پستى و زیر دستى و استعمار را نباید قبول کنند. زیرا شعار پیشرو و آقاى آنان تن به زیر بار ظلم و ستم ندادن است. قدرى تعمق و بررسى در مجالس عزادارى حسین نشان مى‏دهد که چه نکات دقیق و حیات بخشى مطرح مى‌شود، در مجالس عزادارى حسین گفته مى‌شود که حسین علیه السلام براى حفظ شرف و ناموس مردم و بزرگى مقام و مرتبه اسلام، از جان و مال و فرزند گذشت و زیر بار استعمار و ماجراجویى یزید نرفت؛ پس بیایید، ما هم شیوه او را سرمشق قرار داده از زیر دستى استعمار گرایان خلاصى یابیم و مرگ با عزت را بر زندگى با ذلت ترجیح دهیم...»(2) ازدیاد محبت به امام، و تنفر از دشمنان آن حضرتسوزى که از دل سوخته عاشقان سیدالشهدا علیه السلام به چشم سرایت کرده و از مجارى دو چشم آنها به صفحه رخسار وارد مى‌شود، مراتب علاقه و اخلاص و دلبستگى به خاندان وحى و رسالت را مى‏رساند و این عمل اثرى مخصوص در ابقاى مودت و ازدیاد محبت دارد. گریه بر حضرت سیدالشهدا علیه السلام از مواردى است که هیچ انسانى از فرط دلسوزى و انقلاب، طاقت بردبارى و تحمل در برابر استماع مصائب او را ندارد، و این گریه و بیقرارى، علاوه بر ازدیاد محبت و مهر و مودت، موجب کثرت تنفر و بیزارى از دشمنان و قاتلان آن حضرت شده و موجب برائت دوستداران این خانواده از دشمنان ایشان مى‏گردد. گریه با آگاهى و معرفت بر امام حسین علیه السلام، در واقع، اعلام انزجار از قاتلان اوست و این تبرى از آثار برجسته گریه بر امام حسین علیه السلام است زیرا مردم به ویژه افرادى که داراى شخصیت هستند از گریه کردن در برابر حوادث تا سر حد امکان امتناع مى‏ورزند، و تا شعله درونى آنان به مرتبه انفجار نرسد حاضر به گریه کردن مخصوصاً در برابر چشم دیگران نیستند، این گریه و عزادارى ابراز کمال تنفر در برابر تعدى و تجاوز و ستمگرى و پایمال نمودن حقوق جامعه و به ناحق تکیه زدن بر مسند حکومت آنان مى‏باشد. آشنایى با حقیقت دین و نشر آنیکى دیگر از آثار و برکات مجالس عزادارى سیدالشهدا علیه السلام این است که مردم در سایه مراسم عزادارى به حقیقت اسلام آشنا شده و بر اثر تبلیغات وسیع و گسترده‏اى که همراه با این مراسم انجام مى‏گیرد، آگاهى توده مردم بیشتر شده و ارتباطشان با دین حنیف محکم‌تر و قوی‌تر مى‏گردد. چه این که قرآن و عترت دو وزنه نفیسى هستند که هرگز از یکدیگر جدا نمى‏شوند و این آگاهى در اقامه ماتم و مراسم سوگوارى عترت رسول اکرم صلی الله علیه و آله به خصوص امام حسین علیه السلام به آحاد مردم داده خواهد شد. آمرزش گناهانریان بن شبیب از امام رضا علیه السلام روایت کرده که فرمود: «اى پسر شبیب، اگر بر حسین علیه السلام گریه کنى تا آن که اشک چشمت بر صورتت جارى شود، خداوند گناهان کوچک و بزرگ، و کم یا زیاد تو را مى‌آمرزد.»(3) و نیز فرمود: «گریه کنندگان باید بر کسى همچون حسین علیه السلام گریه کنند، زیرا گریستن براى او گناهان بزرگ را فرو مى‏ریزد.»(4) سکونت در بهشتامام باقر علیه السلام فرمود: «هر مؤمنى که در سوگ حسین علیه السلام اشک دیده ریزد، به حدى که بر گونه‏اش جارى گردد، خداوند او را سالیان سال در غرفه‏هاى بهشت مسکن مى‏دهد.»(5) و نیز امام صادق علیه السلام فرمود: «هر کس درباره حسین علیه السلام شعرى بخواند و گریه نماید و یک نفر را بگریاند، بهشت براى هر دوى آنها نوشته مى‏شود. کسى که حسین علیه السلام نزد او ذکر شود و از چشمش به مقدار بال مگسى اشک آید، اجر او نزد خداست و براى او جز به بهشت راضى نخواهد شد.»(6) و نیز فرمود: «هر کس که در عزاى حسین علیه السلام بگرید یا دیگرى را بگریاند و یا آن که خود را به حالت گریه و عزا درآورد، بهشت بر او واجب مى‏شود.»(7) شفا یافتنیکى دیگر از آثار و برکات مجالس عزادارى حضرت سیدالشهدا علیه السلام شفا گرفتن است. به طورى که بارها دیده‏ایم و شنیده‏ایم که بعضى از عزاداران و گریه کنندگان بر حسین علیه السلام شفا گرفته‏اند. نقل است که مرجع بزرگ شیعه مرحوم آیة الله العظمى بروجردى در سن نود سالگى داراى چشمانى سالم بودند که بدون عینک خطوط ریز را هم مى‏خواندند و مى‏فرمودند: این نعمت را مرهون وجود مبارک حضرت ابى عبدالله الحسین علیه السلام هستم: و قضیه را چنین نقل مى‏فرمودند: در یکى از سال‌ها در بروجرد بودم، به چشم درد عجیبى مبتلا شدم که بسیار مرا نگران ساخته بود. معالجه پزشکان فایده‏اى نکرد و درد چشم هر روز بیشتر و ناراحتى من افزونتر مى‏گردید، تا این که ایام محرم شد. در ایام محرم آیة الله فقید، دهه اول را روضه داشتند و دسته‏هاى مختلف هم در این عزادارى شرکت مى‏کردند. یکى از دسته‏هایى که روز عاشورا به خانه آقا وارد شده بود، «هیئت گِلگیرها» است که نوعاً سادات و اهل علم و محترمین هستند، در حالى که هر یک حوله سفیدى به کمر بسته‏اند، سر و سینه خود را گل آلود کرده و به طور بسیار رقت بار و مهیج و در عین حال با سوز و گداز فراوان و ذکرى جانسوز آن روز را تا ظهر عزادارى مى‌کنند. آقا فرمودند: «هنگامى که این دسته به خانه من آمدند و وضع مجلس با ورود این هیئت هیجان عجیبى به خود گرفته بود من هم در گوشه‏اى نشسته و آهسته آهسته اشک مى‏ریختم و در این بین هم مقدارى گِل از روى پاى یکى از همین افراد گلگیر برداشته و بر روى چشم‌هاى ملتهب و ناراحتم کشیدم، و به برکت همین توسل، چشمانم خوب شد و امروز علاوه بر این که متبلا به درد چشم نشدم، از نعمت بینایى کامل برخوردارم، و به برکت حضرت امام حسین علیه السلام احتیاج به عینک هم ندارم.» با این که همه قواى جسمانى ایشان تحلیل رفته بود با این وجود تا آخرین ساعات زندگانى از بینایى کامل برخوردار بودند. گریه کننده بر حسین، در قیامت گریان نیسترسول اکرم صلی الله علیه و آله به فاطمه زهرا علیهاالسلام فرمود: «هر چشمى در روز قیامت گریان است مگر چشمى که براى مصائب حسین علیه السلام گریه کرده باشد، چنین کسى در قیامت خندان و شادان به نعمت‏هاى بهشتى است.»(8) آن روز دیده‏ها همه گریان شود ز هول         جز چشم گریه کرده به سوگ و عزاى اوامان از سکرات موت و آتش دوزخمسمع گوید: حضرت امام صادق علیه السلام فرمود: آیا متذکر مى‌شوى با حسین چه کردند؟ عرض کردم: آرى، فرمود: آیا جزع و گریه مى‏کنى؟ گفتم: آرى، به خدا سوگند گریه مى‏کنم و آثار غم و اندوه در صورتم ظاهر مى‏شود حضرت فرمود: «خدا اشک چشمت را رحمت کند. آگاه باش که تو از آن اشخاصى هستى که از اهل جزع براى ما شمرده مى‏شوند، به شادى ما شاد و به حزن ما محزون و اندوهناک مى‏گردند. آگاه باش که به زودى هنگام مرگ، پدرانم را بر بالین خود حاضر مى‏بینى، در حالى که به تو توجه کرده و ملک‌الموت را درباره تو بشارت مى‌دهند، و خواهى دید که ملک الموت در آن هنگام از هر مادر مهربان به فرزندش، مهربانتر است.» سپس فرمود: «کسى که بر ما اهل‌بیت به خاطر رحمت و مصائب وارده بر ما گریه کند، رحمت خدا شامل او مى‏شود قبل از این که اشکى از چشمش خارج گردد؛ پس زمانى که اشک چشمش بر صورت جارى شود اگر قطره‏اى از آن در جهنم بریزد، حرارت آن را خاموش کند، و هیچ چشمى نیست که گریه کند بر ما مگر آن که با نظر کردن به کوثر و سیراب شدن با دوستان، خوشوقت مى‏گردد.»(9) با توجه به این روایت شریف باید گفت: جایى که آتش جهنم که قابل مقایسه با آتش دنیا نیست و به وسیله گریه بر حسین علیه السلام خاموش و برد و سلام گردد، پس اگر در موردى، آتش ضعیف دنیا عزادار حسینى را نسوزاند جاى تعجب نیست . واقعه‌ای عجیبسید جلیل مرحوم دکتر اسماعیل مجاب(داندانساز) عجایبى از ایام مجاورت در هندوستان که مشاهده کرده بود نقل مى‏کرد، از آن جمله مى‏گفت: عده‏اى از بازرگانان هندو (بت پرست) به حضرت سیدالشهدا علیه‌السلام معتقد و علاقه‌مندند و براى برکت مالشان با آن حضرت شرکت مى‏کنند، یعنى در سال مقدارى از سود خود را در راه آن حضرت صرف مى‏کنند. بعضى از آنها روز عاشورا به وسیله شیعیان، شربت و پالوده و بستنى درست کرده و خود به حال عزا ایستاده و به عزاداران مى‏دهند، و بعضى آن مبلغى که راجع به آن حضرت است را به شیعیان مى‏دهند تا در مراکز عزادارى صرف نمایند. یکى از آنان را عادت چنین بود که همراه سینه زن‌ها حرکت مى‏کرد و با آنها به سینه زدن مشغول مى‌شد. وقتى از دنیا رفت، بنا به مرسوم مذهبى خودشان، بدنش را با آتش سوزانیدند تا تمام بدنش خاکستر شد جز دست راست و قطعه‏اى از سینه‏اش که آتش، آن دو عضو را نسوزانیده بود. بستگان آن دو عضو را آوردند نزد قبرستان شیعیان و گفتند: «این دو عضو راجع به حسین شماست.»(10) تأثیر شعر سرودن در عزاى حسینىامام صادق علیه السلام فرمود: «کسى نیست که براى حسین علیه السلام شعرى بسراید و گریه کند یا بگریاند مگر این که خداوند بهشت را بر او واجب کرده و گناهانش را مى‏آمرزد.»(11) پى‌نوشت‌ها:1- وسائل الشیعه، شیخ حر عاملى، ج 10 ص 393 2- بحارالانوار، علامه مجلسى، ج 44 ص 284 3- منتخب کامل الزیارات، ابن قولویه، ص 165 4- منتخب کامل الزیارات، ابن قولویه، ص 168 5- جلاء العیون، علامه مجلسى، ص 462 6- بحارالانوار، علامه مجلسى، ج 44 ص 293 7- وسائل الشیعه، شیخ حر عاملى، ج 10 ص 397 8- داستانهاى شگفت، آیت الله شهید دستغیب، ص 9 9- اختیار معرفة الرجال، شیخ طوسى، 89 10- خلاصه اى از مقاله عاشورا، نوشته جواد محدثى .
منبع:کتاب آثار و برکات سیدالشهدا، علیرضا رجالى تهرانى.
                    

حضور انبیاء (علیهم السلام) در زمین کربلا

مرحوم شوشتری می‌نویسد: ورود به زمین کربلا باعث حزن و رقّت است چنانکه نسبت به جمیع انبیاء واقع شد چون روایت شده که همه پیامبران به زیارت کربلا توفیق یافته‌اند: «همه انبیاء زیارت نمودند آن مقام شریف را و در آن توقف کرده و گفتند: ای زمین تو مکانی پر خیر هستی در تو دفن خواهد شد ماه تابان امامت.» (1)هر یک از پیامبران که وارد کربلا می‌شدند صدمه‌ای بر ایشان وارد می‌شد، و دلتنگ و مهموم می‌گردیدند. پس علت را از خداوند سؤال می‌نمودند. خداوند وحی می‌فرمود که این زمین کربلاست و در آن حضرت حسین (علیه‌ا‌لسلام) شهید خواهد شد.(2)1- چون اهل بیت وارد کربلا شدند ام کلثوم عرض کرد: ای برادر این بادیه هولناکی است که از آن خوف عظیم بر دلم جا گرفته؟! حضرت حسین علیه السلام فرمود: بدانید که من در وقت عزیمت از جنگ صفین با پدرم امیرالمومنین (علیه السلام) وارد این زمین شدیم. پدرم فرود آمده سر در کنار برادرم گذارده ساعتی در خواب رفت و من بر بالین او نشسته بودم ناگاه پدرم مشوش از خواب بیدار شد و زار زار می‌گریست. برادرم سبب آن را پرسید فرمودند: ‌در خواب دیدم که این صحرا دریایی پر از خون بود و حسین من در میان آن دریا افتاده دست و پا می‌زند و کسی به فریاد او نمی‌رسید.سپس رو به من کرده فرمود: ‌«ای حسین چگونه خواهی بود هرگاه برای تو در این زمین چنین واقعه‌ای رو دهد؟»گفتم: صبر می‌کنم و به جز صبر چاره‌ای ندارم.(3)2- هنگامی که حضرت آدم به زمین فرود آمد حوا را ندید دنبال او می‌گشت تا از کربلا گذر نمود بدون سبب غمگین شده سینه‌اش تنگ گردید و چون به محل شهادت امام حسین (علیه السلام) رسید پایش لغزید و بر زمین افتاد و خون از پایش جاری شد.سر به آسمان بلند کرد و عرض نمود: خداوندا آیا گناهی از من صادر شد که مرا به آن معاقب فرمودی؟ من همه زمین را گشتم و مثل این زمین به من بدی نرسید. هنگامی که حضرت آدم به زمین فرود آمد حوا را ندید دنبال او می‌گشت تا از کربلا گذر نمود بدون سبب غمگین شده سینه‌اش تنگ گردید و چون به محل شهادت امام حسین (علیه السلام) رسید پایش لغزید و بر زمین افتاد و خون از پایش جاری شد.خداوند به او وحی نمود که ای آدم گناه نکردی ولکن فرزندت امام حسین (علیه السلام) در این مکان از روی ستم کشته می‌شود. خون تو به موافقت خون او جاری شد.عرض کرد: قاتل او کیست؟‌ وحی آمد: ‌قاتلش یزید، ملعون اهل آسمان‌ها و زمین است. آدم گفت: ‌ای جبرئیل "درباره قاتل آن حضرت" چه کنم؟‌ گفت: او را لعن کن. پس آدم چهار بار او را لعن کرد و به سوی عرفات روانه شد پس در آنجا حوا را یافت.(4) 3- هنگامی که حضرت نوح سوار کشتی شد تمام جهان را سیر نمود. وقتی به کربلا رسید طوفانی شد (و آن کشتی به تلاطم افتاد) و نوح از غرق شدن ترسید به پروردگار خود عرض کرد: خدایا همه دنیا را گشتم چنین حالتی مثل این زمین به من دست نداد! جبرئیل نازل شد و فرمود: ای نوح در این محل حضرت حسین(علیه السلام) فرزندزاده محمد (صلی الله علیه و آله) خاتم انبیاء و فرزند علی (علیه السلام) خاتم اوصیاء کشته می‌شود.پرسید: ای جبرئیل قاتل او کیست؟ پاسخ داد: قاتل او ملعون هفت آسمان و زمین می‌باشد. پس نوح چهار مرتبه او را لعن کرد سپس کشتی سیر نمود تا به جودی رسید و در آنجا مستقر شد.(5)4- حضرت ابراهیم چون از کربلا عبور کرد اسبش لغزید و از اسب افتاد سرش شکسته و خون جاری شد. پس شروع به استغفار نمود و عرض کرد: خدایا چه گناهی از من صادر شد؟ جبرئیل نازل شد و گفت: ای ابراهیم گناهی از تو سر نزده لکن در این زمین فرزندزاده خاتم پیامبران و فرزند (علی علیه السلام) خاتم اوصیاء کشته می‌شود از این جهت خون تو جاری شد تا موافق با خون آن جناب گردد.(‌6) 5- هنگامی که اسماعیل گوسفندان خود را برای چرا به کنار فرات فرستاد چوپان به او خبر داد چند روز است که گوسفندان آب نمی‌آشامند! اسماعیل از خداوند سبب آن را پرسید جبرئیل نازل شد و گفت:‌ ای اسماعیل از گوسفندانت سؤال کن سبب آن را می‌گویند . به آنها فرمود: چرا از این آب نمی‌آشامید؟ به زبان فصیح گفتند: «به ما خبر رسیده که فرزندت حسین (علیه السلام) فرزندزاده حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) در اینجا با لب تشنه کشته می‌شود و ما به جهت حزن بر او از این شریعه آب نمی‌نوشیم.»اسماعیل درباره قاتل آنجناب سؤال کرد گفتند: آن حضرت را ملعون اهل آسمان‌ها و زمین و تمام خلائق می‌کشد پس اسماعیل قاتل آن بزرگوار را لعنت کرد.(7)6- روایت شده که سلیمان به فرش خود می‌نشست و در هوا سیر می‌کرد. روزی هنگامی که در حرکت بود به زمین کربلا رسید. باد بساط او را سه دور به هم پیچانید به طوری که سلیمان ترسید سقوط کند پس باد آرام شد و فرش در زمین کربلا فرود آمد.سلیمان به باد گفت: برای چه (این کار را کردی و) فرود آمدی؟‌ گفت: در این موضع حسین (علیه‌السلام) کشته می‌شود . پرسید: حسین کیست؟‌ باد گفت: ‌حسین فرزندزاده محمد مختار (‌صلی الله علیه و آله) و فرزند علی حیدر کرار می‌باشد. سؤال کرد: قاتل او کیست؟‌ گفت: ملعون اهل آسمان‌ها و زمین، یزید می‌باشد. سلیمان دست برداشت و یزید را لعن و نفرین نمود و جن و انس آمین گفتند.پس باد وزید و به بساط سیر خود ادامه داد.(8)جبرئیل نازل شد و فرمود: ای نوح در این محل حضرت حسین(علیه السلام) فرزندزاده محمد (صلی الله علیه و آله) خاتم انبیاء و فرزند علی (علیه السلام) خاتم اوصیاء کشته می‌شود.پرسید: ای جبرئیل قاتل او کیست؟ پاسخ داد: قاتل او ملعون هفت آسمان و زمین می‌باشد. پس نوح چهار مرتبه او را لعن کرد سپس کشتی سیر نمود تا به جودی رسید و در آنجا مستقر شد.7- روزی حضرت موسی (علیه السلام) با یوشعه بن نون سیر می‌کرد چون به زمین کربلا رسید کفش آن جناب پاره و بند آن باز شد و خار به پای او نشست و خون جاری گشت. عرض کرد: خدایا چه گناهی از من سر زد که مبتلا شدم؟ به او وحی شد که در این موضع حسین (علیه السلام) کشته و خون او ریخته می‌شود و لذا خون تو به موافقت خون وی جاری گردید. عرض کرد: پروردگارا حسین کیست؟‌ خطاب آمد: ‌او فرزندزاده محمد مصطفی و پسر علی مرتضی است . پرسید قاتل او کیست؟‌ گفته شد: او ملعون ماهیان دریا و وحشیان صحرا و پرندگان هواست. موسی علیه السلام دست برداشت و بر یزید لعن و نفرین کرد و یوشع آمین گفت آنگاه به دنبال کار خود روان گشت.(9) 8- روزی که حضرت عیسی (علیه السلام) با حواریون در بیابان سیاحت می‌کردند گذرشان به کربلا افتاد. شیری غرّان را دیدند که راه را بر ایشان بسته است. حضرت عیسی پیش آمد و فرمود:‌ ای شیر چرا در این جاده نشسته‌ای و نمی‌گذاری عبور کنیم؟ آن شیر به زبان فصیح گفت:‌ «من راه را برای شما باز نمی‌کنم تا این که بر یزید کشنده حسین علیه السلام لعن کنید.»حضرت عیسی فرمود: حسین کیست؟ شیر گفت: او فرزندزاده محمد پیامبر امی و پسر علی ولی خداست . فرمود: ‌قاتل او کیست؟ گفت: قاتل وی ملعون تمام حیوانات وحشی و گرگان و درندگان خصوصا در روزهای عاشورا است.پس حضرت عیسی دست برداشت و بر یزید لعن و نفرین کرد و حواریین آمین گفتند. پس شیر از راه دور شد و ایشان گذشتند.(10)مرحوم مازندرانی حایری ذیل این قضیه می‌نویسد: حضرت عیسی و حواریون گریستند و بر قاتل آن حضرت لعن کردند. و حضرت عیسی فرمود: ‌یا بنی‌اسرائیل بر قاتل حسین (علیه السلام) لعن کنید و اگر زمانش را درک کردید از پای ننشینید "همراه او جهاد کنید" چون شهید شدن با او مانند شهادت با انبیاء است. (‌11) زیارت کردن سایر انبیاء عظام کربلای مقدسه را بر همین منوال بوده است. 9- ام سلمه (رضی الله عنها) گوید: ‌شبی رسول خدا از نزد ما بیرون رفت و مدتی دراز از چشم ما ناپدید شد پس آشفته‌حال و غبارآلود به خانه آمد در حالی که دست شریفش را بسته بود. عرض کردم یا رسول الله چه شده است که شما را پریشان و گردآلود می‌بینم‌؟‌حضرت اسماعیل به گوسفندان فرمود: چرا از این آب نمی‌آشامید؟ به زبان فصیح گفتند: «به ما خبر رسیده که فرزندت حسین (علیه السلام) فرزندزاده حضرت محمد (صلی الله علیه و آله) در اینجا با لب تشنه کشته می‌شود و ما به جهت حزن بر او از این شریعه آب نمی‌نوشیم.فرمود: در این زمان به موضعی از عراق که کربلا گویند مرا سیر دادند محل کشته شدن فرزندم حسین و گروهی از فرزندان و اهل بیتم به من نشان داده شد من پیوسته خون ایشان را از آنجا بر می‌گرفتم و آن خون‌ها در دست من است سپس حضرت دست خود را به طرف من گشود و فرمود:‌ آن را بگیر و حفظ کن . پس آن را که شبیه خاک سرخ بود گرفتم و در شیشه‌ای نهادم و سر آن را بستم و از آن نگهداری می‌کردم .چون حسین (علیه السلام) از مکه به سمت عراق رهسپار شد هر روز و شب آن شیشه را در آورده می‌بوئیدم و به آن نگاه می‌کردم و برای مصیبت‌های حضرتش می‌گریستم. چون روز دهم محرم رسید (همان روزی که در آن روز حضرت شهید شد) آن را در اول روز بیرون آوردم به همان حال بود وقتی در آخر روز آن خاک دیدم، خونی تازه در آن یافتم. پس در خانه خود فریاد کشیدم و گریستم ولکن از ترس این که دشمنان در مدینه صدایم را بشنوند و در شماتت ما شتاب کنند اندوه خود را فرونشاندم و پیوسته آن روز و ساعت را در نظر داشتم تا خبر شهادت آن جناب به مدینه رسید و حقیقت آنچه دیده بودم آشکار گردید.(13)10- شیخ صدوق رحمة الله به سند معتبر از ابن عباس روایت کرده که گفت:‌ در خدمت امیرالمؤمنین (علیه السلام) بودم هنگامی که به جنگ صفین می‌رفت چون در نینوا که در کنار فرات است منزل کرد با صدای بلند فرمود:‌ ابن عباس آیا این موضع را می‌شناسی؟‌ گفتم:‌ نه یا امیرالمؤمنین. فرمود: اگر این موضع را همچون من شناختی از آن گذر نمی‌کردی تا همانند من گریه کنی. آن بزرگوار بسیار گریست تا آن که ریش مبارکش تَر شد و اشک بر سینه‌اش جاری گشت و ما نیز گریان شدیم و حضرت فرمود:‌ آه آه مرا با آل ابی سفیان چکار؟ مرا با آل حرب چه می‌شود؟‌ که حزب شیطان و اولیاء کفرند؟ صبر کن یا اباعبدالله که به پدرت رسید از آنها مثل آنچه به تو خواهد رسید. پس آب طلب نمود و وضو گرفت و مقداری نماز خواند. بعد از نماز نیز همان سخنان را می‌فرمود و می‌گریست تا این که ساعتی به خواب رفت چون از خواب بیدار شد فرمود: یابن عباس عرض کردم: ‌در خدمتم .فرمود: آیا خبر دهم به تو آنچه اکنون در خواب دیدم؟‌عرض کردم: پیوسته دیده شما در استراحت باد و آنچه دیدی خیر است یا امیرالمومنین . فرمود دیدم گویا مردانی چند از آسمان به زیر آمدند که پرچم‌های سفید در دست و شمشیرهای براق و درخشنده حمایل نموده گرد این زمین خطی کشیدند سپس دیدم گویا این درختان خرما شاخه‌هایشان را به زمین می‌زنند و خون تازه از آنها می‌چکد و حسین فرزند و پاره‌ی تن و نور دیده‌ام در میان آن خون‌ها غرق شده و فریاد و استغاثه می‌کند و کسی به داد او نمی‌رسد و گویا آن مردان نورانی که از آسمان آمده بودند او را صدا می‌کردند و می‌گفتند: «ای آل رسول صبر کنید که شما به دست بدترین مردم کشته می‌شوید و اینک بهشت مشتاق توست ای ابا عبدالله.»  در خانه خوابیدم به ناگاه بیدار شدم دیدم از آن خون تازه روان است و جیبم پر از خون شده است. من نشستم و گریه کردم و گفتم:‌ به خدا حسین علیه السلام شهید شده است بخدا سوگند که علی علیه السلام در هیچ سخنی به من دروغ نگفت. و هیچ خبری به من نداد مگر این که واقع شد چون رسول خدا به او چیزهایی خبر می‌داد که به غیر او نمی‌فرمود. سپس مرا تعزیت دادند و گفتند: ای اباالحسن بشارت باد تو را که خداوند دیده‌ات را در روز قیامت به او روشن خواهد نمود پس بیدار شدم . سوگند به خدایی که جان علی در دست اوست مرا خبر داد پیامبر راستگو حضرت ابوالقاسم( صلی الله علیه و آله) که من این زمین را خواهم دید هنگامی که برای جنگ با اهل بغی می‌روم و این زمین کرب و بلاست در اینجا دفن می‌شود حسین با هفده نفر از اولاد من و فاطمه. این زمین در آسمان‌ها معروف است و از آن به عنوان زمین کرب و بلا یاد می کنند چنانکه زمین حرمین (مکه و مدینه) و بیت المقدس را یاد می‌کنند. آنگاه به من فرمود: ابن عباس در این حوالی پشکل آهو جستجو کن به خدا دروغ نگویم و به من دروغ نگفته‌اند آنها مثل زعفران زرد رنگند.ابن عباس گوید: تفحص کردم و آنها را گرد هم یافتند پس ندا کردم یا امیرالمؤمنین همانطور که فرموده بودید آنها را یافتم. حضرت فرمود: خدا و رسولش راست گفتند. حضرت برخاست و به سرعت به سوی آنها آمد . آنها را برداشت و بوئید و فرمود: این عینا همان است (‌که مرا خبر داده‌اند) ابن عباس آیا داستان آنها را می‌دانی ؟ اینها را حضرت عیسی بن مریم بوئیده است! هنگامی که از این صحرا عبور می‌کرد و حواریین در خدمت او بودند آهوانی را دید که در این موضع جمع شده و می‌‌گریند پس حضرت عیسی با حواریین نشستند و مشغول گریه شدند و حواریین سبب نشستن و گریه آن حضرت را نمی‌دانستند. گفتند: یا روح الله سبب گریه شما چیست‌؟‌ حضرت فرمود: آیا می‌دانید این چه زمینی است ؟‌گفتند: نه فرمود: این زمینی است که فرزند پیامبر خدا "احمد" (صلی الله علیه و آله) و جگرگوشه طاهره بتول که شبیه مادر من (مریم) است در آن کشته و در اینجا دفن خواهد شد طینتی که از مشک خوشبوتر است زیرا که طینت آن فرزند شهید است طینت انبیاء و اولاد انبیاء این چنین است . این آهوان با من سخن گفتند که در این زمین به اشتیاق تربت آن فرزند مبارک چرا می‌کنیم در اینجا از شرّ جانوران و درندگان در امان هستیم. پس حضرت عیسی دست برد و این پشکل‌ها را برداشت و بوئید و فرمود به خاطر گیاهش چنین خوشبو است. خداوندا اینها را باقی بدار تا پدرش ببوید که موجب تسلی او گردد. سپس فرمود: ‌این است که تا حال مانده و به سبب طول زمان زرد شده است . و این کشندگان حسین و یاری دهندگان دشمنان او و آنان که او را کمک نکنند برکت مده. پس بسیار گریست و ما نیز با او گریستیم تا آن که از بسیاری گریه به رو در افتاد و مدت زیادی غش کرد. چون بهوش آمد چند پشکل برداشت و در گوشه ردای خود بست و به من دستور داد که قدری از آنها را بردارم و فرمود: ای پسر عباس هرگاه دیدی از این پشکل‌ها خون تازه روان می‌شود بدان که اباعبدالله در این زمین شهید گشته و دفن شده است. ابن عباس گوید:‌ به خدا من آنها را بیشتر از بعضی واجبات خدای عزوجل محافظت می‌کردم و آنها را از جیب خود باز نمی‌کردم . تا این که در خانه خوابیدم به ناگاه بیدار شدم دیدم از آن خون تازه روان است و جیبم پر از خون شده است. من نشستم و گریه کردم و گفتم:‌ به خدا حسین علیه السلام شهید شده است بخدا سوگند که علی علیه السلام در هیچ سخنی به من دروغ نگفت. و هیچ خبری به من نداد مگر این که واقع شد چون رسول خدا به او چیزهایی خبر می‌داد که به غیر او نمی‌فرمود. ترسیدم و سپیده‌دم از خانه خارج شدم و دیدم شهر مدینه را غباری چون ابر نازک فرا گرفته که یکدیگر را نمی‌توان دید. سپس آفتاب برآمد گویا منکسف است و گویا بر دیوارهای مدینه خون تازه ریخته‌اند. پس (به خانه برگشتم)‌ نشستم و گریستم . بخدا حضرت حسین علیه السلام شهید شده است. و صدایی از گوشه خانه شنیدم که می‌گفت: ای آل پیغمبر صبر کنید که فرزند زهرای بتول کشته شد و روح الامین با گریه و ناله و فغان نازل گردید. با صدای بلند گریست و من هم گریه کردم و آن تاریخ را یادداشت نمودم روز عاشورا بود چون خبر به مدینه رسید معلوم شد در همان روز آن حضرت شهید شده است .این خبر را به کسانی که همراه آن حضرت بودند گفتم آنها گفتند: بخدا سوگند که ما نیز صدای آن نوحه‌گر را در جبهه شنیدیم و ندانستیم که چه کسی بود و به نظر ما حضرت خضر علیه السلام بود.(14)11- به سند معتبر از هرثمه بن ابی مسلم روایت شده که گفت: در خدمت امیرالمؤمنین علیه السلام به جنگ صفین رفتیم هنگام مراجعت در زمین کربلا فرود آمدند و نماز صبح را در آنجا خواندند. پس مشتی از آن خاک را برداشته بوئیدند و فرمودند: خوشا بحال تو ای خاک گروهی از تو محشور می‌شوند که بدون حساب وارد بهشت خواهند شد. هرثمه پس از مراجعت به خانه به همسرش - که از شیعیان علی علیه السلام بود- جریان را گفت. زوجه‌اش گفت ای مرد امیرالمؤمنین جز حق نمی‌گوید. چون امام حسین به جانب عراق آمد هرثمه گوید من در لشگر عبیدالله بن زیاد بودم هنگامی که زمین کربلا را دیدم به یاد سخنان علی علیه السلام افتادم بر شتر خود سوار شدم و به نزد حسین علیه السلام آمده سلام کردم و آنچه از پدرش در این منزل شنیده بودم به عرض رسانیدم. حضرت فرمودند: آیا تو با مائی یا بر علیه ما می‌باشی‌؟ گفتم: ‌نه با توام و نه بر علیه تو. دخترانی چند در کوفه گذاشته‌ام که از عبیدالله بن زیاد بر آنها می‌ترسم. آن حضرت فرمودند:‌ برو به مکانی که کشته شدن ما را نبینی و صدای دادخواهی- ما را نشنوی سوگند به خدائی که جان حسین در دست اوست هر کس استغاثه ما را بشنود و ما را یاری نکند خداوند او را با صورت در آتش جهنم می‌افکند. پی‌نوشت‌ها:1- بحارالانوار، 44/301، ح10.2- بحارالانوار، 44/242 تا 244 .3- مهیج الاحزان/ 65، معالی السبطین 1/175، اشک روان /210 .4- بحارالانوار، 44/242، ح37، اشک روان، 217 .5- بحارالانوار، 44 / 243، ح 38، اشک روان، 217 .6- بحارالانوار، 44 / 243، ح 39 .7- بحارالانوار، 44، 243، ح 40، اشک روان، 220 .8- بحارالانوار، 44/ 244، ح42.9- بحارالانوار، 44/244، ح41 .10- بحارالانوار، 44 /244، ح43.11- معالی السبطین، 1/ 176 .                   

مسئولیت مردان منبر و مدح

ایرانیان شیعه، دین خود را - اعم از احکام و اعتقادات و اخلاقیات- همواره از «منبر» گرفته اند و هیچ یک از دیگر وسایل نشر و ترویج معارف دینی - از حیث دامن گستری- هم وزن و هم پای منبر نبوده است. «مداحی» نیز از جمله نهادهای دیرپای جوامع شیعی است و این مداحان بوده اند که از دیرباز تاکنون منبردانایان دین گستر شیعه را در نشر معارف حقه اهل بیت علیهم السلام گرمی بخشیده اند. سنت چنان بوده که مداحان، هنر خود را در جلب عواطف و احساسات مردمان به خدمت می گرفته اند تا آنان را به پای منبرها بکشانند و - حسب وضع و موقع- با مرثیه سرایی و مولودی خوانی، قلوب مستمعین را مستعد دریافت حقایق دین و معارف اهل بیت(ع) کنند چندان که کار سخت عالمان دین شناس و مبلغان سنت نبوی و سیره علوی در القای آن حقایق و معارف، آسان شود. چنین بود که مداحی در خدمت منبر قرار می گرفت و مداحان رونق بخش کرسی دانشمندان دین در تعلیم و تهذیب مردمان می شدند. اکنون سالیانی است که این سنت پسندیده دگرگون شده و در برخی از محفل‌ها و هیئت‌ها جایگاه منبری و مداح جابجا. «اصل»، مداحی است و خطیب و واعظ، گویی صرفاً برای پاسداشت صوری همان سنت پیش گفته به منبر می رود و دیگر هیچ. در بعضی تکایا و مجالس که اصلاً نشانی از «منبر» نیست و هر چه هست مدح و مصیبت است و بس.
منبرها برپا شده‌اند تا وسیله‌ای باشند برای برپایی دین خدا در دل‌ها. در همه ادوار و اعصار کسانی از بندگان خدا هستند که در فهم معارف ربانی و تفقه در دین خدا کوشاترند و در جستجوی نازک اندیشی‌ها و اشارت‌های بصیرت بخش امامان معصوم(ع)، استوارتر و خستگی ناپذیر. هم آنانند که واسطه انتقال این معارف به خلق خدا هستند تا مردم را به بصیرت و معرفت که مقدمه عبودیت است، هدایت کنند. هدف نهایی «مکتب» جز «عبودیت» نیست و معرفت، سوار بر مرکب «عواطف» ره به سوی «عبودیت» می سپارد. کار مداحان، جلب این عواطف به سوی حقیقت مکتب و تزریق این «چاشنی» در جان طالبان معارف شیعه است.
چندی پیش با عزیزی از طبقه مداحان مشهور پایتخت گپ و گفت کوتاهی داشتم. می گفت: دور و اطراف هر یک از منبری‌های مشهور و پر مخاطب تهران، قریب ده مداح مختلف - از شهیر و کم شهرت و گمنام- همواره حاضرند و همه هم در همه مجالس می خوانند چندان که پیش و پس از منبر 40 دقیقه‌ای یک واعظ معروف، ساعت‌ها برنامه مداحی اجرا می شود! یعنی که «منبری» رونق بازار «مداح» را موجب شده، حال آن که سنت هزار ساله هیئت‌های شیعی عکس آن را گواهی می دهد. باید پرسید سخنوران شهیر شهرها و خطیبان پرمخاطب جماعات مذهبی را چه نیازی به گرمی بازار مرثیه گویان و مدیحه سرایان؟ قرار است مداحان شیعه با هنرمندی خود، برداشت بهینه از «محصول منبر» را - که چیزی جز آموزه های وحیانی جاری بر لسان عالمان دین اندیش نیست- برای مردمان کوچه و بازار ممکن کنند تا «مکتب» اهل بیت(ع) در جان هایشان «ماندگار» شود: "هر مکتبی اگر چاشنی‌ای از عاطفه نداشته باشد و صرفاً فلسفه و فکر باشد، آنقدر در روح‌ها نفوذ نمی کند و شانس ماندگاری ندارد. ولی اگر چاشنی‌ای از عاطفه داشته باشد، این عاطفه به آن حرارت می‌دهد. آن مکتب را منطقی می‌کند. بدون شک مکتب امام حسین(ع) منطق و فلسفه دارد... اما اگر دائماً این مکتب را صرفاً به صورت یک مکتب فکری بازگو کنیم، حرارت و جوشش آن گرفته و کهنه می شود. این بسیار نظر بزرگ و عمیقانه‌ای بوده است؛ یک دوراندیشی فوق العاده عجیب و معصومانه، که گفته اند برای همیشه این چاشنی را شما از دست ندهید». (استاد شهید مرتضی مطهری، سیری در سیره نبوی، صفحه 58) منبرها برپا شده‌اند تا وسیله‌ای باشند برای برپایی دین خدا در دل‌ها. در همه ادوار و اعصار کسانی از بندگان خدا هستند که در فهم معارف ربانی و تفقه در دین خدا کوشاترند و در جستجوی نازک اندیشی‌ها و اشارت‌های بصیرت بخش امامان معصوم(ع)، استوارتر و خستگی ناپذیر. هم آنانند که واسطه انتقال این معارف به خلق خدا هستند تا مردم را به بصیرت و معرفت که مقدمه عبودیت است، هدایت کنند. هدف نهایی «مکتب» جز «عبودیت» نیست و معرفت، سوار بر مرکب «عواطف» ره به سوی «عبودیت» می سپارد. کار مداحان، جلب این عواطف به سوی حقیقت مکتب و تزریق این «چاشنی» در جان طالبان معارف شیعه است. وقتی «عبودیت» غایت همه آموزه‌ها و آرزوهای مکتب باشد، بدیهی است که اسوه‌ها و امامان و پیشاهنگان مکتب، نمونه‌های بی بدیل و مظاهر تام و تمام عبودیت خواهند بود: "ارزش فاطمه زهرا(س) به عبودیت و بندگی خداست... نه فقط فاطمه زهرا(س) بلکه پدر فاطمه هم - که مبدأ و سرچشمه فضایل همه معصومین است و امیرالمؤمنین(ع) و فاطمه زهرا(س) قطره‌هایی هستند از دریای وجود پیغمبر- ارزشش پیش خدا به خاطر عبودیت است..."(رهبر معظم انقلاب، در دیدار مداحان و شاعران- 5/5/84)
فرض کنید راجع به حضرت اباالفضل(س) صحبت می شود، بنا کنند از چشم و ابروی آن بزرگوار تعریف کردن؛ مثلاً قربون چشمت بشم! مگر چشم قشنگ در دنیا کم است؟ مگر ارزش اباالفضل(ع) به چشم‌های قشنگش بوده؟ اصلاً شما مگر اباالفضل(س) را دیده‌اید و می‌دانید چشمش چگونه بوده!؟ اینها سطح معارف دینی ما را پایین می آورد. معارف شیعه در اوج اعتلاست... ارزش اباالفضل العباس(س) به جهاد و فداکاری و اخلاص و معرفت اوست. به صبر و استقامت اوست... ارزش اباالفضل و حبیب بن مظاهر در اینهاست، نه در قد رشیدش یا بازوی پیچیده‌اش. قد رشید که خیلی در دنیا هست. اینها که در معیار معنوی ارزش نیست... این که ما همه‌اش بیائیم روی ابروی کمانی و بینی قلمی و چشم خمار این بزرگواران تکیه کنیم، این که مدح نشد. در مواردی ضرر هم دارد. در فضاهایی این کار خوب نیست». (رهبرمعظم انقلاب- همان).
گاه می شود که مداحان ما در ذکر مناقب حضرت صدیقه اطهر(س) یا دیگر معصومین(ع) از مرز«توحید» می‌گذرند و در ورطه «شرک» در می غلطند. حال آن که در زیارت‌های معتبره مأثوره، به رغم انتساب عالی‌ترین و شگفت انگیزترین مقامات معنوی و اوصاف الهی به وجود مقدس حضرات معصومین(ع)، بر «عبودیت» آن بزرگواران تأکید تمام شده است. از آن جمله است این فراز شریفه از «زیارت رجبیه» که به خداوند متعال عرضه می داریم: "لافرق بینک و بینهم الا انهم عبادک"؛ هیچ فرقی بین تو و اینها - حضرات معصومین علیهم السلام- نیست غیر از این که اینها بندگان تو هستند." و زیارت رجبیه از آن دسته متون شریفه ای است که امام راحل عظیم الشأن (ره) - حسب گفته یکی از شاگردان ایشان که در قید حیاتند-  توصیه اکید به خواندن آن داشتند و می‌فرمودند: "فقط همین «عبد» بودن ائمه علیهم السلام است که فارق بین اینها و خداست والا آن بزرگواران تمام نیروهای الهی را دارند." متأسفانه دامنه انحراف در برخی مداحی‌ها از مسیر تعالیم نورانی اهل بیت(ع) محدود به «مبالغه گویی» از مقام و منزلت معصومین(ع) نیست. گاه از این سوی بام افتاده‌ایم؛ «تصغیر و تضییق مرتبت» آن بزرگواران در ذکر مراثی و مدایح، رایج تر از گزافه گویی است. این آفت البته ناشی از قصور فهم ما از مقام حقیقی وجود مقدس و شریف آن حضرات است که سطح عقول و عرفان و آمال آنان را با خود قیاس می‌کنیم و امتیازاتی نظیر قدرت مادی و جسمانی یا زیبایی بی نظیر ظاهری را که ممکن است منتهای آرزوی خود و مخاطبانمان باشد به آن بزرگواران نسبت می دهیم بی آن که این امتیازات ظاهری در نظام ارزشی دینی ما واجد ارزش حقیقی باشد: "چون به آنها - حضرات معصومین(ع)- دسترسی نداریم، آنها را نمی فهمیم و درک نمی کنیم، گاهی تعبیراتی گفته می شود که خیلی هم دقیق نیست... چون می خواهند تکریم و تعظیم کنند، اما واقعیت مطلب در ذهن کوچک ما نمی گنجد... چیز دیگری که بنده اطلاع پیدا کردم، استفاده از مدح‌ها و تمجیدهای بی معناست که گاهی هم مضر است. فرض کنید راجع به حضرت اباالفضل(س) صحبت می شود، بنا کنند از چشم و ابروی آن بزرگوار تعریف کردن؛ مثلاً قربون چشمت بشم! مگر چشم قشنگ در دنیا کم است؟ مگر ارزش اباالفضل(ع) به چشم‌های قشنگش بوده؟ اصلاً شما مگر اباالفضل(س) را دیده‌اید و می‌دانید چشمش چگونه بوده!؟ اینها سطح معارف دینی ما را پایین می آورد. معارف شیعه در اوج اعتلاست... ارزش اباالفضل العباس(س) به جهاد و فداکاری و اخلاص و معرفت اوست. به صبر و استقامت اوست... ارزش اباالفضل و حبیب بن مظاهر در اینهاست، نه در قد رشیدش یا بازوی پیچیده‌اش. قد رشید که خیلی در دنیا هست. اینها که در معیار معنوی ارزش نیست... این که ما همه‌اش بیائیم روی ابروی کمانی و بینی قلمی و چشم خمار این بزرگواران تکیه کنیم، این که مدح نشد. در مواردی ضرر هم دارد. در فضاهایی این کار خوب نیست». (رهبرمعظم انقلاب- همان). کاش در «ظاهرگرایی» و «اسطوره سازی» به همین مقدار بسنده می شد. متأسفانه دامنه انحراف در طبقات پایین‌تر طایفه مداحان، خیلی گسترده‌تر است. در برخی مجالس و دسته‌جات عزاداری محلی، پاره‌ای از خوانندگان جرأت می‌کنند اشعاری مبتذل و با مضمون‌های عشقی را که نوعاً خوانندگان پاپ - از نوع به اصطلاح لس آنجلسی- پیش‌تر در قالب ترانه خوانده اند، با همان سبک و آهنگ، در توصیف اهل بیت(ع) بخوانند. دیگر این که مداحان ما از آن روی که هنرمندند، ناگزیر از نوآوری‌اند. این ناگزیری علی الدوام، پاره‌ای از مداحان ما - حتی برخی از معاریف و مشاهیر این طایفه - را به عدول از معیارهای رفتار موقرانه و مؤمنانه - که امری بسیار مهم و لازم برای کسوت مداحی است- واداشته است. گواه این مدعا، تصاویری است که بعضاً از مراسم مولودی خوانی یا مرثیه سرایی در تلویزیون پخش می شود و مداحان را در حالی نشان می دهد که می‌کوشند با حرکات خاص سر و دست و بدن، جمعیت را به وجد و نشاط بیاورند و یا متأثر و محزون کنند. همان جوان مداح معروف پیش گفته می گفت: مدتی است برای فرار از این دام مهلک و رهایی از این آفت عافیت سوز، به «مناجات خوانی» روی آورده ام. رویکرد جدیدش را ستودم و گفتم: اتفاقاً در حوزه هنر مداحی، «هنر برتر» نزد مداحانی است که قادرند گنجینه‌های گهربار مستور در معادن مناجات‌ها و زیارت‌ها و دعاها را کشف و استخراج کرده و با زبان همه فهم بیان کنند.
"کسی که با مسائل شوروی سابق و این بخشی که شیعه نشین است (جمهوری آذربایجان) آشنا بود، می‌گفت: وقتی کمونیست‌ها بر منطقه آذربایجان شوروی مسلط شدند همه آثار اسلامی را از آن جا محو کردند و هیچ نشانه‌ای از اسلام و دین و تشیع باقی نگذاشتند. فقط یک چیز را اجازه دادند و آن «قمه زدن» بود! دستورالعمل رؤسای کمونیستی به زیردستان خودشان این بود که مسلمانان حق ندارند نماز بخوانند، نماز جماعت برگزار کنند، قرآن بخوانند، عزاداری کنند، هیچ کار دینی نباید بکنند. اما اجازه دارند قمه بزنند! چرا؟ چون خود قمه زدن، برای آنها یک وسیله تبلیغ بر ضد دین و بر ضد تشیع بود. گاهی دشمن از بعضی چیزها این گونه علیه دین استفاده می‌کند. هر جا خرافات به میان بیاید، دین خالص بدنام خواهد شد».(رهبر معظم انقلاب، در دیدار عمومی مردم مشهد- 1/1/76)
طرفه آن که دوستی و دشمنی و اسطوره سازی را سه عامل تحریف حقایق و وقایع دانسته اند و منشأ انگاره سازی مجلس گردانان مجالس مدح و مصیبت را دو عامل از این سه عامل؛ دوستی و اسطوره سازی. چون دوستدار اهل بیت(ع) هستیم، زیبایی ظاهر را - که به خیال خود عالی ترین عامل در کشش به سوی محبوب و تهییج احساسات عاشقانه می پنداریم- در وجود آن بزرگواران برجسته می کنیم و باز از سر دوستی و به قصد برانگیختن عواطف - در مواقع مرثیه سرایی- هر جا لازم باشد از هیچ تحقیری در مکانت و منزلت شان فروگذار نمی کنیم، آنچنان که به تعبیر استاد شهید مطهری، شهادت امام حسین(ع) را چنان جلوه می‌دهیم که مظلوم و بی‌تقصیر و بی جهت کشته و نفله و ضایع شد و هدر رفت، حال آن که به عکس این انگاره باطل - که اتفاقاً از سر دوستی سیدالشهداء(ع) ساخته شده - هر قطره خون امام حسین(ع) یک دنیا ارزش دارد و زلزله حماسه او در عاشورا پایه های کاخ ستمگران را متزلزل کرد چندان که هنوز اغلب حوادث داغ و تحول ساز جامعه ما در محرم ایجاد می شود. (حماسه حسینی، جلد3، صفحه 84) نیز برخاسته از حس اصیل «اسطوره سازی» خود، توانمندی‌های عجیب و غریب مادی و جسمانی را به وجود مقدس آن حضرات نسبت می دهیم که نه اثبات آن توانایی‌ها در وجود مبارکشان موجب فضیلتی است و نه اعتقاد ما به وجود آن اوصاف، مهم و مفید و لازم است از آن روی که هیچ نقشی در تربیت اخلاقی و رشد فضایل انسانی ما ندارد. اقبال کم نظیر امروز مردم به ویژه جوانان به هیئت‌های مذهبی و مجالس جشن و عزای اهل بیت(ع) را باید بسیار گرامی شمرد. سپاس این نعمت بزرگ الهی، به اطعام معنوی خیل عظیم دلدادگان خاندان پیامبر(ص) با طعام مطهر و معطر معارف ناب شیعی است و به عرضه «دین خالص» و پالایش شده از پیرایه ها و خرافه ها: "کسی که با مسائل شوروی سابق و این بخشی که شیعه نشین است (جمهوری آذربایجان) آشنا بود، می‌گفت: وقتی کمونیست‌ها بر منطقه آذربایجان شوروی مسلط شدند همه آثار اسلامی را از آن جا محو کردند و هیچ نشانه‌ای از اسلام و دین و تشیع باقی نگذاشتند. فقط یک چیز را اجازه دادند و آن «قمه زدن» بود! دستورالعمل رؤسای کمونیستی به زیردستان خودشان این بود که مسلمانان حق ندارند نماز بخوانند، نماز جماعت برگزار کنند، قرآن بخوانند، عزاداری کنند، هیچ کار دینی نباید بکنند. اما اجازه دارند قمه بزنند! چرا؟ چون خود قمه زدن، برای آنها یک وسیله تبلیغ بر ضد دین و بر ضد تشیع بود. گاهی دشمن از بعضی چیزها این گونه علیه دین استفاده می‌کند. هر جا خرافات به میان بیاید، دین خالص بدنام خواهد شد».(رهبر معظم انقلاب، در دیدار عمومی مردم مشهد- 1/1/76) و «دین خالص» را امروز فقط از عالمان امانتدار علم جعفری می‌توان گرفت که فقیهان صیانت کننده بر نفس و حفاظت کننده از دین خدایند و هوا و هوس را مغلوب ساخته‌اند و جز پیروی از صاحب شریعت، سودایی در سر ندارند؛ از مراجع معظم شیعه که پیرایه‌های نشسته بر دامن دین را می‌شناسند و مجالس مدح و مصیبت ما را خالی از معصیت خدا می‌خواهند؛ امروزه سرحلقه‌های هیئت ها - خصوصاً هیئت‌های معظم شهرهای بزرگ، و رهبران و مداحان شهیر و خوش نامشان - به یکی از مهم‌ترین گروه‌های مرجع اجتماعی تبدیل شده‌اند. وعاظ و مداحان بزرگ اکنون مرجع و مراد بسیاری از مؤمنان و شیفتگان اهل بیت(ع) مخصوصاً جوانان و دانش آموزان و دانشجویان‌اند. جوانانی که مشتری دائم مجالس معظم مصیبت‌سرایی و مولودی خوانی در تهران و شهرهای بزرگ هستند، اغلب تکالیف عملی خود را از خلال سخنان واعظ یا مداح مورد علاقه خود اخذ می‌کنند و اگر بگوییم کثیری از جوانان مؤمن و با صفا، دین خود را از این جلسات می‌گیرند، گزافه نگفته‌ایم. هم از این روست که انتظار سلوک مرجعانه از وعاظ و مداحان نامدار و پر طرفدار، انتظار نابجایی نیست. مهم‌ترین شناسه در مشی و مرام مرجعانه، «رعایت نهایت احتیاط» در بیان معارف و احکام و دستورهای دین در عرصه‌های فردی و جمعی است و نیز در حوزه‌ها و حیطه‌های سیاسی و فرهنگی و اجتماعی؛ خصوصاً در موضوعاتی که این عزیزان احیاناً ورود و تخصصی ندارند و برای بیان دقیق و درست مطلب، ناگزیر از استمداد و استشاره از اهل فن‌اند. اکنون که تأثیر عمیق و منحصر به فرد هیئت‌ها و مجالس روضه خوانی در تحولات اجتماعی و رفتارهای سیاسی مردم آشکارتر از گذشته شده است، بی گمان تلاش و تمرکز دشمن برای تضعیف و تخریب این نهاد مدنی ریشه‌دار تمدن ایرانی- شیعی بیش از پیش خواهد شد. به شرط هوشیاری مرجعانه مردان منبر و مدح، این پایگاه پایدار عرصه روشنگری و ارشاد، تا همیشه، تاثیرگذارترین رسانه جامعه شیعی ما باقی خواهند ماند.    

"قدرت الله رحمانی"



   

ورود به کربلا و اتفاقات رخ داده

نزول امام حسین علیه‏السلام به زمین کربلا(1) روز پنجشنبه دوم محرم سال شصت و یک بوده است.(2) در مقتل ابى اسحاق اسفراینى آمده است که: امام علیه‏السلام با یارانش سیر مى‏کردند تا به بلده‏اى رسیدند که در آنجا جماعتى زندگى مى‏کردند، امام از نام آن بلده سؤال نمود. پاسخ دادند: «شط فرات» است. آن حضرت فرمود: آیا اسم دیگرى غیر از این اسم دارد؟ جواب دادند: «کربلا». پس گریست و فرمود: این زمین، به خدا سوگند زمین کرب و بلا است! سپس فرمود: مشتى از خاک این زمین را به من دهید، پس آن را گرفته بو کرد و از گریبانش مقدارى خاک بیرون آورد و فرمود: این خاکى است که جبرئیل از جانب پرودگار براى جدم رسول خدا آورده و گفته که این خاک از موضع تربت حسین است، پس آن خاک را نهاد و فرمود: هر دو خاک داراى یک عطر هستند! در تذکره سبط آمده است که امام حسین پرسید: نام این زمین چیست؟ گفتند: «کربلا». پس گریست و فرمود: کرب و بلأ. سپس فرمود: ام سلمه مرا خبر داد که جبرئیل نزد رسول خدا بود و شما هم نزد ما بودى، پس شما گریستى، پیامبر فرمود: فرزندم را رها کن! من شما را رها کردم، پیامبر شما را در امان خودش نشاند، جبرئیل گفت: آیا او را دوست دارى؟ فرمود: آرى! گفت: امت تو او را خواهند کشت، و اگر مى‏خواهى تربت آن زمین که او در آن کشته خواهد شد به تو نشان دهم! پیامبر فرمود: آرى! پس جبرئیل زمین کربلا را به پیامبر نشان داد. در روایتى آمده است که آن حضرت فرمود: ارض کرب و بلأ، سپس فرمود: توقف کنید و کوچ مکنید! اینجا محل خوابیدن شتران ما، و جاى ریختن خون ماست، سوگند به خدا در این جا حریم حرمت ما را مى‏شکنند و کودکان ما را مى‏کشند و در همین جا قبور ما زیارت خواهد شد، و جدم رسول خدا به همین تربت وعده داده و در آن تخلف نخواهد شد.و چون به امام حسین علیه‏السلام گفته شد که این زمین کربلاست، خاک آن زمین را بوئید و فرمود: این همان زمین است که جبرئیل به جدم رسول خدا خبر داد که من در آن کشته خواهم شد.(3) سید ابن طاووس گفته است: امام علیه‏السلام چون به زمین کربلا رسید پرسید: نام این زمین چیست؟ گفته شد: «کربلا». فرمود: پیاده شوید! این مکان جایگاه فرود بار و اثاثیه ماست، و محل ریختن خون ما، و محل قبور ماست، جدم رسول خدا مرا چنین حدیث کرده است.(4) گر نام این زمین به یقین کربلا بود   اینجا محل رفتن خون ما بود و در روایتى آمده است که آن حضرت فرمود: ارض کرب و بلأ، سپس فرمود: توقف کنید و کوچ مکنید! اینجا محل خوابیدن شتران ما، و جاى ریختن خون ماست، سوگند به خدا در این جا حریم حرمت ما را مى‏شکنند و کودکان ما را مى‏کشند و در همین جا قبور ما زیارت خواهد شد، و جدم رسول خدا به همین تربت وعده داده و در آن تخلف نخواهد شد.(5) سپس اصحاب امام پیاده شدند و بارها و اثاثیه را فرود آوردند، و حر هم پیاده شد و لشکر او هم در ناحیه دیگرى در مقابل امام اردو زدند.(6) روز دوم محرمدر این روز حر بن یزید ریاحى نامه‏اى به عبیدالله بن زیاد نوشت و در آن نامه او را از ورود امام حسین علیه‏السلام به کربلا آگاه ساخت.(7) دعاى امام علیه‏السلامامام علیه‏السلام فرزندان و برادران و اهل‌بیت خود را جمع کرد و بعد نظرى بر آنها انداخت گریست و گفت: خدایا! ما عترت پیامبر تو محمد صلى الله علیه و آله و سلم هستیم، ما را از حرم جدمان راندند، و بنى امیه در حق ما جفا روا داشتند. خدایا حق ما را از ستمگران بستان و ما را بر بیدادگران پیروز گردان. (8)و (9) ام کلثوم علیهاالسلام به امام علیه‏السلام گفت: اى برادر! احساس عجیبى در این وادى دارم و اندوه هولناکى بر دل من سایه افکنده است. امام حسین علیه‏السلام خواهر را تسلى داد.(10) سخنان امام علیه‏السلامامام علیه‏السلام پس از ورود به سرزمین کربلا به اصحاب خود فرمود: "الناس عبید الدنیا و الدین لعق على السنتهم یحوطونه ما درت معایشهم فاذا محصوا بالبلأ قل الدیانون.(11) مردم، بندگان دنیا هستند و دین را همانند چیزى که طعم و مزه داشته باشد، مى‏انگارند و تا مزه آن را بر زبان خود احساس مى‏کنند آن را نگاه مى‏دارند و هنگامى که بناى آزمایش باشد، تعداد دینداران اندک مى‏شود. به دنبال اطلاع عبیدالله از ورود امام علیه‏السلام به کربلا، نامه‏اى بدین مضمون به حضرت نوشت: به من خبر رسیده است که در کربلا فرود آمده‏اى، و امیرالمؤمنین یزید! به من نوشته است که سر بر بالین ننهم و نان سیر نخورم تا تو را به خداوند لطیف و خبیر ملحق کنم! و یا به حکم یزید بن معاویه باز آیى! والسلام.

نامه امام علیه‏السلام به اهل کوفه

امام علیه‏السلام دوات و کاغذ طلب کرد و خطاب به تعدادى از بزرگان کوفه که مى‏دانست بر رأى خود استوار مانده‏اند، این نامه را نوشت: «بسم الله الرحمن الرحیم از حسین بن على به سوى سلیمان بن صرد و مسیب بن نجبه و رفاعة بن شداد و عبدالله بن وال و گروه مؤمنین، اما بعد، شما مى‏دانید که رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم در حیات خود فرمود: هر کس سلطان ستمگرى را ببیند که حرام خدا را حلال نماید و پیمان خود را شکسته و با سنت من مخالفت مى‏کند و در میان بندگان خدا با ظلم و ستم رفتار مى‏نماید، و اعتراض نکند قولا و عملا، سزاوار است که خداى متعال هر عذابى را که بر آن سلطان بیدادگر مقدر مى‏کند، براى او نیز مقرر دارد، و شما مى‏دانید و این گروه (بنى امیه) را مى‏شناسید که از شیطان پیروزى نموده و از اطاعت خدا سرباز زده، و فساد را ظاهر و حدود الهى را تعطیل و غنائم را منحصر به خود ساخته‏اید، حرام خدا را حلال و حلال خدا را حرام کرده‏اند. نامه‏هاى شما به من رسید و فرستادگان شما به نزد من آمدند و گفتند که شما با من بیعت کرده‏اید و مرا هرگز در میدان مبارزه تنها نخواهید گذارد و مرا به دشمن تسلیم نخواهید کرد، حال اگر بر بیعت و پیمان خود پایدارید که راه صواب هم همین است، من با شمایم و خاندان من با خاندان شما و من پیشواى شما خواهم بود؛ و اگر چنین نکنید و بر عهد خود استوار نباشید و بیعت مرا از خود برداشتید، به جان خودم قسم که تعجب نخواهم کرد، چرا که رفتارتان را با پدرم و برادرم و پسر عمویم مسلم، دیده‏ام، هر کس فریب شما خورد ناآزموده مردى است. شما از بخت خود رویگردان شدید و بهره خود را در همراه بودن با من از دست دادید، هر کس پیمان شکند، زیانش را خواهد دید و خداوند به زودى مرا از شما بى‌نیاز گرداند، والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته.»(12) امام علیه‏السلام نامه را بست و مُهر کرد و به قیس بن مسهر صیداوى داد(13) تا عازم کوفه شود، و چون امام علیه‏السلام از خبر کشته شدن قیس مطلع گردید گریه در گلوى او پیچید و اشکش بر گونه‏اش لغزید و فرمود: «خداوندا! براى ما و شیعیان ما در نزد خود پایگاه والایى قرار ده و ما را با آنان در جوار رحمت خود مستقر ساز که تو بر انجام هر کارى قادرى.» (14)و (15) سپس امام حمد و ثناى الهى را بجا آورد و بر محمد و آل محمد درود فرستاد و همان خطبه‏اى را که ما در منزل ذى حسم از آن بزرگوار نقل کردیم ایراد فرمود.(16) اظهارات یاران امام علیه‏السلامپس از سخنان امام، زهیر بپاخاست و گفت: اى پسر رسول خدا! گفتار تو را شنیدیم، اگر دنیاى ما همیشگى و ما در آن جاویدان بودیم، ما قیام با تو و کشته شدن در کنار تو را بر ماندن در دنیا مقدم مى‏داشتیم. سپس بریر(17) برخاست و گفت: یا بن رسول الله! خدا به وسیله تو بر ما منت نهاد که ما در رکاب تو جهاد کنیم و بدن ما در راه تو قطعه قطعه شود و جد بزگوارت رسول خدا صلى الله علیه و آله و سلم در روز قیامت شفیع ما باشد.(18) و بعد، نافع بن هلال از جا بلند شد و عرض کرد: اى پسر رسول خدا! تو مى‏دانى که جدت پیامبر خدا هم نتوانست محبت خود را در دل‌هاى همه جاى دهد و چنانچه مى‏خواست، همه فرمان‏پذیر او نشدند، زیرا که در میان مردم، منافقانى بودند که نوید یارى مى‏داند ولى در دل، نیت بیوفائى داشتند؛ این گروه، در پیش روى از عسل شیرین‏تر و در پشت سر، از حنظل تلخ‏تر بودند! تا خداى متعال او را به جوار رحمت خود برد؛ و پدرت على علیه‏السلام نیز چنین بود، گروهى به یارى او برخاستند و او با ناکثین و قاسطین و مارقین قتال کرد تا مدت او نیز به سر آمد و به جوار رحمت حق شتافت؛ و تو امروز نزد ما بر همان حالى! هر کس پیمان شکست و بیعت از گردن خود برداشت، زیانکار است و خدا تو را از او بى نیاز مى‏گرداند، با ما به هر طرف که خواهى، به سوى مغرب و یا مشرق، روانه شو، به خدا سوگند که ما از قضاى الهى نمى‌هراسیم و لقاى پروردگار را ناخوش نمى‌داریم و ما از روى نیت و بصیرت هر که را با تو دوستى ورزد، دوست داریم، و هر که را با تو دشمنى کند، دشمن داریم.(19)

نامه عبیدالله به امام علیه‏السلام

به دنبال اطلاع عبیدالله از ورود امام علیه‏السلام به کربلا، نامه‏اى بدین مضمون به حضرت نوشت: به من خبر رسیده است که در کربلا فرود آمده‏اى، و امیرالمؤمنین یزید! به من نوشته است که سر بر بالین ننهم و نان سیر نخورم تا تو را به خداوند لطیف و خبیر ملحق کنم! و یا به حکم یزید بن معاویه باز آیى! والسلام. چون این نامه به امام رسید و آن را خواند، آن را پرتاب کرده فرمود: رستگار نشوند آن گروهى که خشنودى مخلوق را به چشم خالق خریدند. فرستاده عبیدالله گفت: اى ابا عبدالله! جواب نامه؟ امام فرمود: این نامه را جوابى نیست! زیرا بر عبیدالله عذاب الهى و ثابت است. چون قاصد نزد عبیدالله بازگشت و پاسخ امام را بگفت، این زیاد بر آشفت و به سوى عمر بن سعد نگریست و او را به جنگ حسین فرمان داد. عمر بن سعد که شیفته ولایت «رى» بود، از قتال با حسین علیه‏السلام عذر خواست. عبیدالله گفت: پس آن فرمان ولایت رى را باز پس ده! عبیدالله بن زیاد اندکى قبل از این واقعه دستور داده بود تا عمر بن سعد به سوى دستبى(20) همراه با چهار هزار سپاهى حرکت کند زیرا دیلمیان بر آنجا مسلط شده بودند، و ابن زیاد فرمان امارت رى را به نام عمر بن سعد نوشته بود، عمر بن سعد هم در حمام اعین(21) خود را آماده حرکت کرده بود که خبر حرکت امام به سمت کوفه به ابن زیاد رسید و او عمر بن سعد را طلب کرد و گفت: باید به جانب حسین روى و چون از این مأموریت فراغت یافتى، آنگاه به سوى رى روانه شو! به همین جهت عمر بن سعد که انصراف از حکومت رى براى او بسیار ناگورا بود به ابن زیاد گفت: امروز را به من مهلت ده تا بیندیشم! عبیدالله بن زیاد شخصى را به نام سوید بن عبدالرحمن فرمان داد تا در این مسأله (فرار از جنگ) تحقیق کند و متخلفان را نزد او برد، و او یک نفر شامى را که براى انجام امر مهمى از لشکرگاه به کوفه آمده بود، گرفته و نزد عبیدالله برد و او دستور داد سر آن مرد شامى را از تنش جدا نمایند تا کسى دیگر جرأت سرپیچى از دستورات او را نکند! نوشته‏اند که آن مرد شامى براى طلب میراث به کوفه آمده بود!نوشته‏اند که: عمر بن سعد از سر شب تا سحر در اندیشه این کار بود و با خود مى‏گفت: "اترک ملک الرى و الرى رغبتى‌ام ارجع مذموما بقتل حسین و فى قتله النار التى لیس دونها حجاب و ملک الرى قوْ عینى." (22) و(23) سپس با اهل مشورت این مسأله را در میان گذاشت، همه او را از جنگ با حسین بن على علیه‏السلام نهى کردند، و حمزة بن مغیره فرزند خواهرش به او گفت: تو را به خدا از این اندیشه در گذر زیرا مقاتله با حسین، نافرمانى خداست و قطع رحم کردن است، به خدا سوگند که اگر همه دنیا از آن تو باشد و آن را از تو بگیرند بهتر است از آن که به سوى خدا بشتابى در حالى که خون حسین بر گردن تو باشد. عمر بن سعد گفت: همین کار را انجام خواهم داد انشأ الله!

عمار بن عبدالله

عمار بن عبدالله از پدرش نقل کرده است که: بر عمر بن سعد وارد شدم در حالى که عازم به سوى کربلا بود، به من گفت: امیر، مرا فرمان داده است به سوى حسین حرکت کنم. من او را از این کار نهى کردم و گفتم: از این قصد باز گرد! هنگامى که از نزد او بیرون آمدم شخصى نزد من آمد و گفت: عمر بن سعد مردم را به جنگ با حسین فرا مى‏خواند؛ به نزد او رفتم در حالى که نشسته بود، چون مرا دید روى از من گرداند، دانستم که عازم حرکت است و از نزد او بیرون آمدم. عمر بن سعد نزد ابن زیاد رفت و گفت: مرا بدین مسئولیت گماردى و در ازاى آن، ولایت رى را به من اعطا کردى، و مردم هم از این معامله آگاهند، ولى پیشنهادى دارم و آن این است که عده‏اى از اشراف کوفه هستند که در این مقاتله به همراهى آنان نیاز دارم! آنها را نزد خود فراخوان تا سپاه مرا در این مسیر همراهى باشند. سپس نام تعدادى از اشراف کوه را ذکر کرد، عبیدالله بن زیاد گفت: ما در این که چه کسى را خواهیم فرستاد، از تو نظر خواهى نخواهیم کرد! اگر با این گروه که همراه تو هستند، از عهده انچام این مأموریت بر مى‏آیى که هیچ، در غیر این صورت باید از امارت رى چشم بپوسى! عمر بن سعد چون پافشارى عبیدالله را مشاهده کرد گفت: خواهم رفت.(24)

روز سوم محرم

اعزام لشکر به سوى کربلاعمر بن سعد یک روز بعد از ورود امام به کربلا یعنى روز سوم محرم با چهار هزار سپاهى از اهل کوفه وارد کربلا شد.(25) برخى نوشته‏اند که: بنو زهره (قبیله عمر بن سعد) نزد او آمده و گفتند: تو را به خدا سوگند مى‏دهیم از این کار درگذر و تو داوطلب جنگ با حسین مشو، زیرا این باعث دشمنى میان ما و بنى‌هاشم مى‏گردد. عمر بن سعد نزد عبیدالله رفت و استغفا کرد، ولى عبیدالله استعفاى او را نپذیرفت، و او تسلیم شد.(26) و برخى از تاریخ نویسان نوشته‏اند: عمر بن سعد دو پسر داشت: یکى به نام حفص که پدر را تشویق و ترغیب به رفتن کرد تا با امام علیه‏السلام مقابله کند، ولى فرزند دیگرش او را به شدت از اقدام به چنین کارى بر حذر مى‏داشت، و سرانجام حفص نیز با پدرش راهى کربلا شد.(27)

خریدارى اراضى کربلا

از وقایعى که در روز سوم ذکر شده، این است که امام علیه‏السلام قسمتى از زمین کربلا را که قبرش در آن واقع، شده است، از اهل نینوا و غاضریه به شصت هزار درهم خریدارى کرد و با آنها شرط کرد که مردم را براى زیارت قبرش راهنمایى نموده و زوار او را تا سه روز میهمانى نمایند.(28)

هوشیارى یاران امام علیه السلام

هنگامى که عمربن سعد به کربلا وارد شد عَزرْ بن قیس احمسى را نزد امام حسین علیه السلام فرستاد تا از امام سؤال کند براى چه به این مکان آمده است؟ و چه قصدى دارد؟ چون عزره از جمله کسانى بود که به امام علیه‏السلام نامه نوشته و او را به کوفه دعوت کرده بود، از رفتن به نزد آن حضرت شرم کرد، پس عمر بن سعد از اشراف کوفه که به امام نامه نوشته و او را به کوفه دعوت کرده بودند خواست که این کار را انجام دهند، تمامى آنها از رفتن به خدمت امام خوددارى کردند! ولى شخصى به نام کثیر بن عبدالله شعبى که مرد گستاخى بود برخاست و گفت: من به نزد حسین رفته و اگر خواهى او را خواهم کشت! عمر بن سعد گفت: چنین تصمیمى را فعلاً ندارم، ولى به نزد او رفته و سؤال کن براى چه مقصود به این سرزمین آمده است؟! کثیر بن عبدالله به طرف امام حسین علیه‏السلام رفت، ابو ثمامه صائدى که از یاران امام حسین بود و چون کثیر بن عبدالله را مشاهده کرد به امام عرض کرد: این شخصى که مى‏آید بدترین مردم روى زمین است! سپس از منبر به زیر آمد و براى مردم شام نیز عطایائى مقرر کرد و دستور داد تا در تمام شهر ندا کنند که مردم براى حرکت آماده باشند، و خود و همراهانش به سوى نخیله حرکت کرد و حصین بن نمیر و حجار بن ابجر و شبث بن ربعى و شمر بن ذى الجوشن را به کربلا گسیل داشت تا عمربن سعد را در جنگ با حسین کمک نمایند.پس ابو ثمامه راه را بر کثیر بن عبدالله گرفت و گفت: شمشیر خود را بگذار و نزد حسین علیه‏السلام برو! گثیر گفت: به خدا سوگند که چنین نکنم! من رسول هستم، اگر بگذارید، پیام خود را مى‏رسانم، در غیر این صورت باز خواهم گشت. ابو ثماه گفت:من دستم را روى شمشیرت مى‏گذارم، تو پیامت را ابلاغ کن. کثیر بن عبدالله گفت: به خدا سوگند هرگز نمى‌گذارم چنین کارى کنى. ابو ثمامه گفت: پیامت را به من بازگو تا من آن را به امام برسانم، زیرا تو مرد زشتکارى هستى و من نمى‌گذارم به نزد امام بروى. پس از این مشاجره و نزاع، کثیر بن عبدالله بدون ملاقات بازگشت و جریان را به عمر بن سعد اطلاع داد. عمربن سعد شخصى به نام قرة بن قیس حنظلى را به نزد خود فرا خواند و گفت: اى قره! حسین را ملاقات کن و از علت آمدنش به این سرزمین جویا شو. قرة بن قیس به طرف امام حرکت کرد. امام حسین علیه‏السلام به اصحاب خود فرمود: آیا این مرد را مى‏شناسید؟ حبیب بن مظاهر عرض کرد: آرى! این مرد تمیمى است و من او را به حسن رأى مى‏شناختم و گمان نمى‌کردم او در این صحنه و موقعیت مشاهده کنم. آنگاه قرة بن قیس آمد و بر امام سلام کرد و رسالت خود را ابلاغ نمود، امام حسین علیه‏السلام فرمود: مردم شهر شما به من نامه نوشتند و مرا دعوت کرده‏اند، و اگر از آمدن من ناخشنودید باز خواهم گشت. قره چون خواست باز گردد، حبیب بن مظاهر به او گفت: اى قره! واى بر تو! چرا به سوى ستمکاران باز مى‏گردى؟ این مرد را یارى کن که به وسیله پدرانش به راه راست هدایت یافتى. قرة بن قیس گفت: من پاسخ این رسالت خود را به عمربن سعد برسانم و سپس در این امر اندیشه خواهم کرد! پس به نزد عمربن سعد باز گشت و او را از جریان امر با خبر ساخت، عمربن سعد گفت: امیدوارم که خدا مرا از جنگ با حسین برهاند.(29)

نامه عمر بن سعد

حسان بن فائد مى‏گوید: من نزد عبیدالله بودم که نامه عمربن سعد را آوردند، و در آن نامه چنین آمده بود: چون من با سپاهیانم در برابر حسین و یارانش پیاده شدم، قاصدى نزد او فرستاده و از علت آمدنش جویا شدم، او در جواب گفت: اهالى این شهر براى من نامه نوشته و نمایندگان خود را نزد من فرستاده و از من دعوت کرده‏اند، اگر آمدنم را خوش نمى‏دارید، باز خواهم گشت. عبیدالله چون نامه عمربن سعد را خواند، گفت: "الان و قد علقت مخالبنا بهیرجو النجاة ولات حین مناص. (30)

نامه عبیدالله به عمربن سعد

 عمربن سعد نوشت: نامه تو رسید و از مضمون آن اطلاع یافتم، از حسین بن على بخواه تا او و تمام یارانش با یزید بیعت کنند، اگر چنین کرد، ما نظر خود را خواهیم نوشت! چون این نامه به دست عمربن سعد رسید، گفت: مى‏پندارم که عبیدالله بن زیاد خواهان عافیت و صلح نیست.(31) عمربن سعد، نامه عبیدالله بن زیاد را به اطلاع امام حسین نرساند، زیرا مى‏دانست که آن حضرت با یزید هرگز بیعت نخواهد کرد.(32) پس از اعزام عمربن سعد به کربلا، شمربن ذى الجوشن اولین فردى بود که با چهار هزار نفر سپاهى آزموده براى جنگ با امام حسین علیه‏السلام اعلام آمادگى کرد و بعد یزیدبن رکاب کلبى با دو هزار نفر و حصین بن نمیر با چهار هزار نفر که جمعا بیست هزار نفر مى‏شدند.عبیدالله بن زیاد پس از اعزام عمربن سعد به کربلا، اندیشه اعزام سپاهى انبوه را در سر مى‏پروراند، و بعضى نوشته‏اند که: مردم کوفه جنگ کردن با امام حسین علیه‏السلام را ناخوش مى‏داشتند و هر کس را به جنگ آن حضرت روانه مى‏کردند، باز مى‏گشت. عبیدالله بن زیاد شخصى را به نام سوید بن عبدالرحمن فرمان داد تا در این مسأله (فرار از جنگ) تحقیق کند و متخلفان را نزد او برد، و او یک نفر شامى را که براى انجام امر مهمى از لشکر گاه به کوفه آمده بود، گرفته و نزد عبیدالله برد و او دستور داد سر آن مرد شامى را از تنش جدا نمایند تا کسى دیگر جرأت سرپیچى از دستورات او را نکند! نوشته‏اند که آن مرد شامى براى طلب میراث به کوفه آمده بود!(33)

عبیدالله در نخیله

عبیدالله شخصا از کوفه به طرف نخیله(34) حرکت کرد و کسى را نزد حصین بن تمیم - که به قادسیه رفته بود - فرستاد و او به همراه چهار هزار نفر که با او بودند به نخلیه آمد، سپس کثیر بن شهاب حارثى و محمد بن اشعث و قعقاع بن سوید و اسمأ بن خارجه را طلب کرد و گفت: در شهر کوفه گردش کنید و مردم را به اطاعت و فرمانبردارى از یزید و من فرمان دهید، و آنان را از نافرمانى و بر پا کردن فتنه بر حذر دارید و آنان را به لشکرگاه فرا خوانید؛ پس آن چهار نفر طبق دستور عمل کردند و سه نفر از آنها به نخیله نزد عبیدالله باز گشتند، و کثیر بن شهاب در کوفه ماند و در میان کوچه‏ها و گذرگاه‌ها مى‏گشت و مردم را به پیوستن به لشکر عبیدالله تشویق مى‏کرد و آنان را از یارى امام حسین بر حذر مى‏داشت.(35) عبیدالله گروهى سواره را بین خود و عمربن سعد قرار داد که هنگام نیاز از وجود آنها استفاده شود، و هنگامى که او در لشکرگاه نخیله بود شخصى به نام عمار بن ابى سلامه تصمیم گرفت که او را ترور کند، ولى موفق نشد و به طرف کربلا حرکت کرد و به امام ملحق گردید و شهید شد.(36)

روز چهارم محرم

در این روز(37) عبیدالله بن زیاد مردم را در مسجد کوفه گرد آورد و خود به منبر رفت و گفت: اى مردم! شما آل ابى سفیان را آزمودید و آنها را چنان که مى‏خواستید، یافتید! و یزید را مى‏شناسید که داراى سیره و طریقه‏اى نیکو است! و به زیر دستان احسان مى‏کند! و عطایاى او بجاست! و پدرش نیز چنین بود! و اینک یزید دستور داده است که بهره شما را از عطایا بیشتر کنم و پولى را نزد من فرستاده است که در میان شما قسمت نموده و شما را به جنگ با دشمنش حسین بفرستم! این سخن را به گوش جان بشنوید و اطاعت کنید. سپس از منبر به زیر آمد و براى مردم شام(38) نیز عطایائى مقرر کرد و دستور داد تا در تمام شهر ندا کنند که مردم براى حرکت آماده باشند، و خود و همراهانش به سوى نخیله حرکت کرد و حصین بن نمیر و حجار بن ابجر و شبث بن ربعى و شمر بن ذى الجوشن را به کربلا گسیل داشت تا عمربن سعد را در جنگ با حسین کمک نمایند.(39) پس از اعزام عمربن سعد به کربلا، شمربن ذى الجوشن اولین فردى بود که با چهار هزار نفر سپاهى آزموده براى جنگ با امام حسین علیه‏السلام اعلام آمادگى کرد و بعد یزیدبن رکاب کلبى با دو هزار نفر و حصین بن نمیر با چهار هزار نفر که جمعا بیست هزار نفر مى‏شدند.(40)

روز پنجم محرم

در این روز که مطابق با روز یکشنبه بوده است، عبیدالله بن زیاد مرادى را به دنبال شبث بن ربعى(41) فرستاد که در دارالاماره حضور یابد، شبث بن ربعى خود را به بیمارى زده بود و مى‏خواست که ابن زیاد او را از رفتن به کربلا معاف دارد، ولى عبیدالله بن زیاد براى او پیغام فرستاد که: مبادا از کسانى باشى که خداوند در قرآن فرموده است: «چون به مؤمنین رسند گویند: از ایمان آورندگانیم، و هنگامى که به نزد یاران خود - که همان شیاطینند - روند، اظهار دارند: ما با شماییم و مؤمنین را به سخره مى‏گیریم»(42)، و به او خاطر نشان ساخت که اگر بر فرمان ما گردن مى‏نهى و در اطاعت مائى، در نزد ما باید حاضر شوى. شبث بن ربعى، شبانگاه نزد عبیدالله آمد تا رنگ گونه او را نتوان به خوبى تشخیص داد! ابن زیاد به او مرحبا گفته و در نزد خود نشاند و گفت: باید به کربلا روى، پس شبث قبول کرد و عبیدالله او را به همراه هزار سوار به سوى کربلا گسیل داشت.(43) در تعداد کل لشکریانى که به همراه عمربن سعد در کربلا حضور پیدا کردند تا با امام حسین علیه‏السلام بجنگند، اختلاف است، ولى نکته‏اى که نباید فراموش کرد این است که تعداد نظامیان جیره‌خوارى که از حکومت وقت، حقوق و لباس و سلاح و لوازم جنگى دریافت مى‏کردند سى هزار نفر بوده است.سپس عبیدالله بن زیاد به شخصى به نام زحر بن قیس با پانصد سوار مأموریت داد که بر جسر صراه(44) ایستاده و از حرکت کسانى که به عزم یارى امام حسین از کوفه خارج مى‏شوند، جلوگیرى کند، فردى به نام عامر بن ابى سلامه که عازم بود براى پیوستن به امام حسین علیه‏السلام از برابر زحربن قیس و سپاهیانش گذشت، زحر بن قیس به او گفت: من از تصمیم تو آگاهم که مى‏خواهى حسین را یارى کنى، باز گرد! ولى عامر بن ابى سلامه بر زحرى بن قیس و سپاهش حمله ور شد و از میان سپاهیان گذشت و کسى جرأت نکرد تا او را دنبال کند. عامر خود را به کربلا رساند و به امام حسین علیه‏السلام ملحق شد تا به درجه رفیع شهادت نائل آمد، او از اصحاب امیرالمؤمنین على بن ابى طالب علیه‏السلام بود که در چندین جنگ در رکاب آن حضرت شمشیر زده است.(45)

تعداد لشکر عمر بن سعد

در تعداد کل لشکریانى که به همراه عمربن سعد در کربلا حضور پیدا کردند تا با امام حسین علیه‏السلام بجنگند، اختلاف است، ولى نکته‏اى که نباید فراموش کرد این است که تعداد نظامیان جیره خوارى که از حکومت وقت، حقوق و لباس و سلاح و لوازم جنگى دریافت مى‏کردند سى هزار نفر بوده است.(46) و (47)

روز ششم محرم

عبیدالله در این روز نامه‏اى به عمر بن سعد نوشت که: من از نظر کثرت لشکر اعم از سواره و پیاده و تجهیزات، چیزى را از تو فروگذار نکردم، توجه داشته باش که هر روز و هر شب گزارش کار تو را براى من مى‏فرستند!(48)

وضعیت لشکر دشمن

چون مردم مى‏دانستند که جنگ با امام حسین علیه‏السلام در حکم جنگ با خدا و پیامبر اوست، تعداى در اثناى راه از لشکر دشمن جدا شده و فرار کردند. نوشته‏اند که: فرمانده‏اى که از کوفه با هزار رزمنده حرکت کرده بود، چون به کربلا مى‏رسید فقط سیصد یا چهار صد نفر و یا کمتر از این تعداد همراه او بودند، بقیه به علت اعتقادى که به این جنگ نداشتند، اقدام به فرار کرده بودند.(49)

پی‌نوشت‌ها:

1- کربلأ: موضعى است که حسین بن على در آن کشته شد و نزدیک کوفه در طرف بیابان قرار گرفته و در کنار فرات است. (مراصد الاطلاع 3/1154). 2- الامام الحسین و اصحابه 194 / البد و التاریخ (ص)/10. 3- الامام الحسین و اصحابه 197. 4- الملهوف 35. 5- الامام الحسین و اصحابه 198/ و در اثبات الهداة 2/586. این عبارت نیز ذکر شده است: «هیهنا و الله محرشنا و منشرنا». 6- کشف الغمه 2/47. 7- کشف الغمه 2/47. 8- «اللهم انا عترة نبیک محمد قد اخرجنا و طردنا و ازعجنا عن حرم جدنا و تعدت بنو امیه علینا، اللهم فخذ لنا بحقنا و انصرنا على القوم الظالمین.» 9- مقتل الحسین مقرم 193. 10- وقایع الایام خیابانى 171. 11- بحار الانوار 44/383 و 75/116، به نقل از تحف العقول. 12- این بیانات که در اینجا به صورت نامه امام علیه‏السلام آورده شد، در صفحات قبل به صورت خطبه امام علیه‏السلام هنگام ملاقات با حر و سپاهیانش آمده است و شاید هر دو مورد صحیح باشد، در اثناى راه به صورت خطبه، و در کربلا به صورت نامه براى اشراف کوفه. 13- در سابق گذشت که امام علیه‏السلام در منزل حاجر از بطن الرمة قیس بن مسهر را فرستاده و از این نقل چنین استفاده مى‏شود که آن حضرت قیس را از کربلا اعزام کرده است، و احتمال دارد که عبدالله بن یقطر را از منزل حاجر و قیس بن مسهر صیداوى را از کربلا به کوفه اعزام داشته‏اند. 14- «اللهم اجعل لنا و لشیعتنا عندک منزلا کریما و اجمع بیننا و بینهم فى مستقر من رحمتک انک على کل شئ قدیر». 15- بحار الانوار 44/381. 16- طبرى ایراد این خطبه را به وسیله امام در ذى حسم ذکر کرده، و برخى آن را پس از ورود به زمین کربلا از آن حضرت نقل کرده‏اند. 17- بریر بن خضیر از اصحاب امیرالمؤمنین علیه‏السلام و از شیوخ قرأ در مسجد کوفه و از تابعین بوده است؛ در زهد و طاعت، شهره بود، و در میان قبیله همدان شرف و منزلت والایى داشت. (وسیله الدارین 106). 18- الملهوف 32. 19- مقتل الحسین مقرم 194. 20- دستبى، اصل آن دشت بى، منطقه وسیعى است بین رى و همدان؛ و عموم، آن را دشتابى مى‏گویند. (الامام الحسین و اصحابه 222). -21 «حمام اعین» نام موضعى است در کوفه منسوب به «اعین» مولاى سعد بن ابى وقاص. (مراصد الاطلاع 1/423). 22- «آیا حکومت رى را رها کنم و حال آن که آرزوى من است؟ یا باز گردم و با کشتن حسین خود را در معرض مذمت و شماتت خلق خدا قرار دهم؟ در کشتن حسین آتشى است که نمى‌توان از آن گریخت، و حکومت رى هم نور چشم من است!» 23- مقتل الحسین مقرم 197. 24- تاریخ طبرى 5/409. 25- ارشاد شیخ مفید 2/84. 26- طبقات ابن سعد، ترجمه امام حسین 69. 27- الامام الحسین و اصحابه 222. 28- مجمع البحرین 5/461. لغة کربل. 29- تاریخ طبرى 5/410. 30- «اکنون که در چنگ ما گرفتار شده، امید نجات دارد! ولى حالا وقت فرار نیست!!». 31- تاریخ طبرى 5/411. 32- بحار الانوار 44/385. 33- الاخبار الطوال 253. 34- «نخلیه» محلى است در نزدیکى کوفه در سمت شام که لشکر در آنجا اجتماع مى‏کردند تا براى جنگ بیرون روند. 35- انساب الاشراف 3/178. 36- انساب الاشراف 3/180. 37- مرحوم خیابانى در «وقایع الایام» جریان منبر رفتن عبیدالله بن زیاد را در کوفه و تحریض مردم به مشارکت در جنگ با امام حسین علیه‏السلام را از وقایع روز چهارم محرم ذکر کرده است. 38- از این نقل چنین استفاده مى‏شود که در جنگ با امام علیه‏السلام مردم شام هم شرکت داشتند. 39- الاخبار الطوال 254. 40- بحار الانوار 44/386. 41- شبث بن ربعى (به فتح شین و بأ و کسر رأ) گویا پیامبر را درک کرده و مؤذن سجاح (که ادعاى نبوت کرد) بود، سپس به اسلام باز گشت و در صفین از حضرت على علیه‏السلام جدا شد و به خوارج پیوست و بعد از آن توبه کرد، و بالاخره از قتله امام حسین علیه‏السلام گردید. مدائنى گفته: او متولى سپاهیان شام در کوفه بود. و عجلى گفته: شبث بن ربعى از جمله کسانى که بر قتل على علیه‏السلام کمک کرده است و او از جمله کسانى است که براى امام حسین علیه‏السلام نامه نوشته و او را به کوفه دعوت نموده است. (وسیلة الدارین 89). 42- و اذا لقواالذین آمنوا قالوا آمنا و اذا خلوا الى شیاطینهم قالوا انا معکم انما نحن مستهزئون) (سوره بقره: 14). 43- عوالم العلوم 17/237. 44- نام پلى است که مردم کوفه براى رفتن به کربلا از آن عبور مى‏کردند. 45- مقتل الحسین مقرم 199. 46- الامام الحسین و اصحابه 230 / مقتل الحسین مقرم 201. 47- مفضل بن عمر از امام صادق علیه‏السلام نقل کرده است که فرمود: حسین بن على علیه‏السلام بر برادرش امام حسن علیه‏السلام وارد شد و چون بر او نظر نمود گریست، امام حسن علیه‏السلام از علت گریه سؤال کرد، امام حسین علیه السلام فرمود: براى مصائبى که بر تو وارد مى‏شود گریه مى‏کنم. امام حسن علیه‏السلام فرمود: مرا به وسیله سم شهید خواهند کرد ولى روزى همانند روز تو نیست اى ابا عبدالله، سى هزار مرد که ادعا دارند از امت پیامبرند و خود را به اسلام منسوب مى‏کنند بر کشتن و ریختن خون تو اجتماع کنند، حرمت تو را هتک و زنان و فرزندان تو را اسیر و اموالت را غارت کنند، در آن هنگام خداوند لعنت خود را بر بنى امیه نازل کند و آسمان خون ببارد و هر چیز حتى و حوش و ماهیها بر تو بگریند. (الملهوف 11). 48- بحار الانوار 44/387. 49- حیاة الامام الحسین 3/118. منبع:کتاب قصه کربلا به ضمیمه قصه انتقام، على نظرى‏منفرد                
مجلس عزای اباعبدالله الحسین(ع)از پنجشنبه 26آذر به مدت 11شب ساعت8:30شبسخنران حجت الاسلام مخبری*هیات محبان الزهراء(س)*
     
مجلس عزای اباعبدالله الحسین(ع) ; از پنجشنبه 26آذر به مدت 11شب, ساعت8:30شب،سخنران حجت الاسلام مخبری      *هیات محبان الزهراء(س)*
دسته ها :
جمعه بیست و هفتم 9 1388
        گاهنامه                                                  شماره یک  دفترچه یادداشت  کانون فرهنگی ، هنری  راهیان قدس      
دفترچه یادداشت تلفکس :2755577پیامک:09377707355آدرس : کرج – دولت آباد – جنب پارک شهیدان بیگی –پایگاه راهیان قدس seyedsaeidghoreishy@gmail.com پست الکترونیک:وبلاگ: http://www.tebyan.net/Weblog/seyedsaeidghoreishy/index.aspx  
                           
مدرسه عشق  بصیرت ،‌قطب نمای حرکت صحیح در اوضاع اجتماعی پیچیده امروز است. مقام معطم رهبری (مدظله العالی)    فهرست:  
 گلدکوئیست یا شرکت های هرمی   صفحه  2 
زندگینامه صاحب الغدیر   صفحه  4
پیامک‌های عید غدیر   صفحه  11
مفهوم «ولایت‏» در حدیث غدیر   صفحه  12
سیری درزندگی نامه شهیدابوالفضل متقی   صفحه  19
                           
 MARKETING NETWORK گلدکوئیست یا شرکت های هرمی :   می گویند گلدکوئیست رویای ثروتمند شدن و تجارت از طریق اینترنت است .اما  به صورت  کاملاً مخصوص چند شرکت بانام ها و نشان های مختلف،تجارت الکترونیکی (اینترنتی)می کنندکه یکی از این نام ها گلدکوئیستQUEST است،به معنای جستجو و GOLD  به معنای طلا  که بطور  کامل  به معنی جستجوگران طلا است .شنیده ها حاکی  از این است که دفتر مرکزی گلدکوئیست درهنگ کنگ بوده و دارای شعبات زیادی درکشورهای آمریکای مرکزی  و نیز اروپاست و نزدیک ترین دفتر نمایندگی آن در ایران در دوبی است .کار آنانی که وارد شبکه می شوند  فقط بازاریابی است و به این طریق مشتری های زیادی را به شبکه وصل می کنند .این شرکت ها باشناسایی نقاط قوت و ضعف بسیاری  از جوامع  هدف فعالیت های غیر قانونی  خود را در پوشش هایی  به ظاهر  قانونی  آغاز  کرده  و با نام  تاجران الکترونیک (NETWORK MARKETING) اموال بسیاری از مردم  را از آن خود کرده اند. طرحهای هرمی  چهار موج دارد:موج اول: از سال 1387 با وعده پول دار شدن سریع افراد  از طریق خرید و فروش های کارت های عضویت شروع شد(پنتاگونا و لاتاری )موج دوم: با توجه به گرایش و استقبال مردم شکل آن عوض شده و باطراحی مدل ایران آن ادامه پیدا کرد ، فغالیت هایی  تحت عنوان بنیاد های خیریه و عام المنفعه ...موج سوم : از سوی سود جویان با رفع نواقص گذشته و با الگویی  از ساختار عمیلیاتی گولدکوئیست ،شکل گرفته  و پا به میدان گذاشت که دست اندرکاران این شرکت باتکیه برو ویژگی های روانی جامعه و مشکلات اقتصادی بیکاری ،درآمد پایین و نقش پول و ثروت بارویای پولدارشدن  درکمترین زمان توانستند محبوبیت قابل توجهی بدست آورند، به طوری  که سبب شد در ایران  باکسب بیشترین امتیاز صدر اول شرکت گلدکوئیست را از آن خود کند  و شهرهای اصفهان ،قم،کرج و تهران به ترتیب بیشترین اعضا را داشته باشند.دلایل گرایش به شرکت های هرمی :1-      تبلغات غیرواقعی و  فریبنده از سوی گردانندگان این شرکت 2-      جست و جوی خوشبختی و آسایش جوانان در این مسیر3-      پردرآمد و کم هزینه بودن فعالیت های بازاریابی4-      مشکلات ناشی زاز بیکاری ،عدم وجود درآمدهای پایدار5-      کوتاهی رسانه های ارتباط جمعی در آگاه سازی مردم درخصوصاً جوانان و قشر  آسیب پذیر از عدم اطمینان به سرمایه گذاری در این شرکتهاموج جدید:هم اکنون شرکتهایی با توجیهات جدید و تغییر شیوه و نام خود، به بازی با پول مردم و تاراج دارایی های آنها ادامه می دهند .این شرکتها با پوشش کار و فعالیت های خیرخواهانه سرمایه گذاری های بدون خطر و استفاده  از افراد دارای جایگاه شغلی مناسب و ثبت شرکت خود با آگهی در روزنامه ها و انتساب خود بعضاًَ به مسئولین نظام و با ارزیابی کار خود درراستای کمک به رشد و توسعه کشور کماکان درحال چپاول مردمند!برخورد با شرکتهای هرمی :اوج برخورد با این شرکتها درزمان  موج دوم آن یعنی درسال 1380 آغاز شد لیکن قانون منوعیت فعالیت شرکتهای هرمی درتاریخ 27/11/1384 از سوی ریاست جمهوری وقت ابلاغ گردید.کماکان  برخورهایی نیز باسرشاخ های این شرکت ها بصورت بخشی صورت گرفته است اما به نظر نیاز  به برخورهای هدفمند  و بلن مدت است تا شاهد ریشه کنی  این شرکت ها باشیم .مجازات فعالان شرکت های هرمی :باتعیین وزارت دادگستری به عنوان مجری قانون درسال1384 طبق این قانون فعالان اصلی طرحهای هرمی  که قصد ضربه به نظام را داشته باشند مفسد فی الارض بوده  و مجازات اعدام برای آنها تعیین شده است . برای فعالان فاقد این قصد،مجازات حبس از 5 تا 20 سال با 74 ضربه شلاق در انظار عمومی تعیین شده است و فعالان جزء  مجازات حبس از 6 ماه تا3سال و جزای نقدی معادل 2برابر  اموال نامشروع حاصله قید شده است .نظر و استفتاء  از مراجع  معظم تقلید  درخصوص تجارت الکترونیک کسب مال و عضویت درشرکت های تجاری GOLD QUEST  و GOLD MINE   و شرکت های مشابه داخلی مانند طرح کارگشایان و ....-         آیت ا... خامنه ای : این معامله  امل مال به باطل است و جایز نیست.-         ایت ا... فاضل لنکرانی :شرکت دراین طرحها جایز نیست و سود حاصله حکم مجهول المالک را دارد.-         آیت ا... وحید خراسانی : جایز نیست و حرام است.-         آیت ا... اردبیلی : عمل شبه ناک است و اجتناب شود.-         آیت ا... نوری همدانی :جایز نیست و غیرقانونی است .-         آیت ا... بهجت: جایز نیست و حرام است .-         آیت ا... شبیری زنجانی : جایز نیست و حرام است. -         آیت ا... سیستانی :جایز نیست و تصرف درپول آن حرام است .-     آیت ا... مکارم شیرازی :حرام است زیرا:1- اصل معامله باطل است و جنس معامله آن قدر ارزش ندارد .2-اصل این کار فریب دادن مردم است و کلاهبرداری محسوب می شود  و بخت آزمایی نام می گیرد.دیدگاه:برخی معتقدند صرف نظر از ضرورت برخورد با این شرکت های هرمی با استفاده از قضات خبره و آشنا  و اطلاع رسانی دقیق رسانه ای می توان از افتادن مردم خصوصاً جوانان در دام  این شرکت ها جلوگیری نمود.به نظر میرسد این روش هم یکی از شاخه های جنگ نرم دشمن باشد که باگستره فراوان و لطایف الهیل درصدد آسیب و ضربه به نظام اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی کشور است که درصورت عدم اندیشیدن تدابیر لازم از سوی مسئولان ذیربط خسارت وارده از آن به چرخه اقتصاد کشور  و تورم احتمالی حاصل از آن غیر قابل جبران خواهد بود .                                                                                                                               به قلم :                                                                                                                     آقای حسین وزیری                 زندگینامه صاحب الغدیرعلامه امینى
میلاد نور           زمین و آسمان تبریز نورباران بود. بوى گل محمدى در فضاى شهر پیچیده بود. بوى بهار می آمد. تبریز در شبى رؤیایى به سر می برد. صداى حمد و تهلیل و تکبیر از همه جا بلند بود. على علیه السلام آن شاهکار آفرینش از خداى کعبه مولودى خواسته بود، خجسته، تا یاد حماسه بزرگ غدیر را زنده کند. باغبان آفرینش، نداى على علیه السلام را چگونه بی پاسخ می گذاشت؟ على علیه السلام نور خدا، امید امت، فیض حق بود. دعایش مستجاب می گردید. خطه شیران، تبریز به امید طلوع بامدادى بود که ناگه بانگ تکبیر مؤذن، شب را شکست و از نور خبر داد. هزار و سیصد و بیست سال از هجرت رسول اکرم صلى الله علیه و آله، از مکه به مدینه می گذشت که "آقا میرزا احمد" صاحب پسر شد. سر به خاک سائید و طلوع آفتاب زندگى در خانه‌اش را سپاس نهاد. در کنار بستر کودک جاى گرفت، بغل کرد، بوسید و بوئیدش. اشک شوق از دیدگانش ‍بسان مرواریدى بر گونه کودک غلطید. سیماى طفل با جذبه و نورى که در آن بود، پدر را از خود برده بود. چشم از رخ فرزند برنمىداشت. پدر نام فرزندش را "عبدالحسین" نامید تا در سیر امامت و شهادت و حماسه و ایثار گام نهد و بدین صورت عشق وافر خود به پیشواى سوم شیعیان را از خود متبلور ساخت .
روزها گذشت. فرزند به دوره‌اى از زندگى رسید که می توانست تعالیم پدر را به جان بپذیرد. او مىخواست بداند؛ بیاموزد و در هستى اندیشه کند. نخست آموزه‌هاى مادر را فراگرفت. آیات قرآنى و سوره‌هاى کوتاهى که با اوزان مخصوص جان او را صیقلى مىداد. تا نوبت به تعالیم پدر شد.
سوره تربیت             روزها گذشت. فرزند به دوره‌اى از زندگى رسید که می توانست تعالیم پدر را به جان بپذیرد. او می خواست بداند؛ بیاموزد و در هستى اندیشه کند. نخست آموزه‌هاى مادر را فراگرفت. آیات قرآنى و سوره‌هاى کوتاهى که با اوزان مخصوص جان او را صیقلى می داد. تا نوبت به تعالیم پدر شد. آقا میرزا احمد از دانشمندان نامى تبریز که در سال 1287 هجرى قمرى در قریه "سردها" از نواحى تبریز متولد شده بود. از سال 1304 براى ادامه تحصیل به شهر آمده و بعد از فراگیرى مقدمات، در محضر درس علامه بزرگوار مرحوم حاج میرزااسدالله حضور یافت. و به مرتبه‌اى از دانش ‍ پژوهى رسید که صلاحیت علمى آن بزرگ از طرف زعیم بزرگوار حضرت آیة الله میرزا على آقاى شیرازى و فقیه برجسته حاج میرزا على ایروانى مورد تایید واقع شد. علم و عمل از وى شخصیتى برجسته ساخته بود. حسن سیرت، آراستگى طبیعت و پرهیزکارى وى زبانزد خاص و عام بود. وى اکنون تربیت فرزند خویش را بر عهده می گرفت تا به نیکى به بار آید و با دین محمدى و آئین علوى آشنا گردد. عبدالحسین به چنین پدرى افتخار می کرد و خداى را سپاس می گفت که در خانه علم و تقوا تولد یافته و تربیت می شود.
 قرآن و نهج البلاغه دو کتاب گرانقدر براى این محصل جوان بود. وى این دو کتاب را بارها مطالعه کرده و در معانى آن دقیق شده بود. گاهى در مطالعه این دو کتاب می گریست و نم نم اشک بر گونه‌اش جارى می شد و چون دُرّى گرانمایه در سینه وى نهان مىگردید.
آموزش علوم توسط پدر شروع شد و در طى سال‌ها آموزش ادبیات فارسى و عربى، منطق، فقه و اصول انجام گرفت. عبدالحسین همانگونه که دروس ‍ متداول حوزه‌هاى علمیه را فرامی گرفت و به حفظ اشعارى چون "الفیه ابن مالک" در علم نحو می پرداخت، در سایه هدایت پدر، اشعارى هم از بزرگان دین حفظ کرد. از اولین شعرهایى که پدر، فرزند و شاگردش را به آموختن و حفظ آن تشویق کرد، شعرى از حضرت على علیه السلام بود. او می دانست همانگونه که براى علم نحو ابیاتى قرار داده شده است تا با حفظ آنها اصول آن علم به آسانى در دست باشد، باید اصول اعتقادات را هم از این طریق به شاگردان مکتب توحید آموخت . عبدالحسین کتاب‌هاى مختلفى در حدیث و اعتقادات را نزد پدر خواند و از آنها بهره برد. و مسایل مشکل را با استاد در میان نهاد و به حال آنها پرداخت. اهتمام به قرآن و حدیث، به خصوص به نهج البلاغه، وى را عاشق امام على علیه السلام کرد. چه نیک به یادداشت آن سخن گرانمایه را که: «هیچ آیه‌اى در قرآن کریم نیست که اول آن "یا ایهاالذین آمنوا" باشد، مگر آن که على ابن ابیطالب علیه السلام سردار مخاطبان آن آیه و امیر و شریف و اول ایشان است .» قرآن و نهج البلاغه دو کتاب گرانقدر براى این محصل جوان بود. وى این دو کتاب را بارها مطالعه کرده و در معانى آن دقیق شده بود. گاهى در مطالعه این دو کتاب می گریست و نم نم اشک بر گونه‌اش جارى می شد و چون دُرّى گرانمایه در سینه وى نهان می گردید. جد وى "مولى نجفعلى" مشهور به "امین الشرع" از اهالى آذربایجان بود که سال 1275 هجرى قمرى متولد شده و خویشتن را به علم و ادب و پاک و پرهیزکارى آراسته بود. آن بزرگ شیفته جمع آثار ائمه اطهار علیهم‌السلام بود. از آنجا که از ادب فارسى و ترکى بهره وافر برده بود، قصایدى چند به این دو زبان داشت . خانواده عبدالحسین به مناسبت شهرت جدش به "امینى" معروف شده بود. عبدالحسین هم راهى را در پیش گرفته بود که امین شرع و مدافع اسلام ناب محمدى و علوى باشد. قیام سرو             عبدالحسین چهارده ساله بود که شیخ محمد خیابانى بر ضد استعمار شوم انگلستان قیام نمود. پیش از نهضت خیابانى، انقلاب مشروطیت روى داده بود، انقلابى که مردم تبریز در آن نقش مهمى بر عهده داشت. اینک خیابانى به پاس حرمت خون شهیدان، با قیامى دیگر می خواست با کج رویها مقابله نماید. لذا شانزدهم رجب 1338هجرى قمرى برابر هفدهم فروردین 1299هجرى شمسى بر ضد دولت ارتجاعى وثوق الدوله و امپریالیست‌هاى انگلیسى قیام کرد. این قیام به شهرهاى دیگر آذربایجان هم سرایت نمود و ادارات دولتى یکى پس از دیگرى به تصرف انقلابیون در آمد. شش ماه اداره شهر بر عهده کمیته ملى به رهبرى خیابانى بود. مبارزى که با انگلیس، روس، آلمان عثمانى مقابله کرده و از استقلال موضع برخوردار بود.
 امینى در صدد بود با تحصیل در عتبات به جهاد علمى پردازد، عالمى فریادگر شود و مسیر حق را تداوم بخشد. وى با هجرت به نجف در صدر تکمیل معارف الهى بود.
با سقوط وثوق الدوله، مشیرالدوله پیرنیا به نخست وزیرى رسید و حاجى مخبرالسلطنه هدایت را به تبریز فرستاد تا آن مجاهد خستگى ناپذیر را دفع نماید. عصر بیست و هشتم ذیحجة الحرام مرکز انقلابیون از بین رفت و بعد از سه روز وى را در خانه شیخ حسن میانجى به شهادت رساندند. عبدالحسین که با سخنان شیخ و اندیشه و افکار متعالى وى آشنایى داشت، چون دیگر دوستدارانش عزا گرفت و از پدر آموخت که باید پس از قیام و شهادت با مکتب دعا، فرهنگ سیاسى اجتماعى اسلام را در جامعه نشر داد.     هجرت عشق                سال 1342 هجرى بود. عبدالحسین بیست و دو سال در کنار پدر با نشست و برخاست او و درس‌هاى علمى و عملی اش، با اسلام و قرآن آشنا شده بود و از محضر بزرگان دیگرى چون جناب حاج سیدمحمد مؤلف "مصباح الساکین" مشهور ره "مولانا" و جناب حاج سیدمرتضى خسروشاهى صاحب "اهداء الحقیر در معنى حدیث غدیر" و جناب شیخ حسین مؤلف "هدیة الانام" بهره‌ هاى علمى برده بود. عشق به امام على علیه السلام و علاقه به تحصیلات عالى وى را به کوى عشق هدایت کرد."نجف اشرف" شهرى که سابقه تاریخى آن بر همگان روشن است. حوزه علمیه نجف از دیر باز جایگاهى براى رشد و تعالى دانشجویان علوم اسلامى بود و اینک مسافر عاشق می خواست به شهر علم وارد شد. عبدالحسین داستان هجرت را با پدر در میان نهاد. پدر بر قامت برومندش نظرى انداخت و با دیدگانى اشکبار بر هجرت فرزند پاسخ مثبت داد. پدر از نداى امام آگاه بود و از جاذبه على علیه السلام حکایات فراوانى به خاطر داشت. چگونه می توانست عاشق را از معشوق دور نگاه دارد؟ که او بی عشق افسرده می شد و این بر پدر سخت گران بود. پدر لذت دیدار و همنوایى با فرزند را از دامن شست و وى را به امام على علیه السلام بخشید و فرزندش ‍امام حسین علیه السلام همانگونه که فرزند از لذات مادى به حیات جاوید رو آورده بود.
علامه امینى زندگى شهداى راه حق و فضیلت را اولین تالیف خویش قرار داد تا با جمع‌آورى گل‌هاى بوستان فضیلت امت اسلامى را به بزرگ آرمان الهى سوق دهد. آرمان والایى که براى تحقق آن رادمردان بسیارى وضوى خون ساخته بودند و در محراب عشق به نماز ایستادند.
امینى هواخواه على علیه السلام بود و خود می دانست که على علیه السلام او را به شهر خویش فراخوانده است از اینرو ملامت سرزنشگران و کوردلان را به هیچ انگاشت و زیر لب زمزمه می نمود: ملک در سجده آدم، زمین بوس تو نیت کرد          که در حصن تو لطیفى دید بیش از حد انسانىشهر نجف با سابقه دیرینه از عصر شیخ طوسى مهد علم و تقوا و فضیلت بود و بزرگ دانشگاه عالم تشیع محسوب می گشت و با آشفته بازارى که در ایران - در آغاز کودتا و سپس سلطنت رضاخان - به وجود آمده، محل مناسبى براى تحصیل به شمار مىرفت. و امینى در صدد بود با تحصیل در عتبات به جهاد علمى پردازد، عالمى فریادگر شود و مسیر حق را تداوم بخشد. وى با هجرت به نجف در صدر تکمیل معارف الهى بود. از اینرو در مکتب درس حضرات آیات سیدمحمد فیروز آبادى - متوفى 1345 هجرى قمرى - و سید ابوتراب خوانسارى - متوفى 1346 هجرى قمرى - حاضر سپاه شقایق             شیخ مصلح سرزمین عشق، امینى در روزگارى به شهر على ابن ابیطالب علیه السلام وارد شده بود که با از هم پاشیدن امپراطورى عثمانى، عراق به دست انگلیس‌هاى ناپاک افتاده بود. وى هنوز شهداى انقلاب مشروطیت را به خاطر داشت که با مظلومیتى دیگر مواجه شد و در صدد برآمد تا یاد شهیدان راه فضیلت، امت متفرق اسلامى را به وحدت و اخوت اسلامى دعوت نماید. چرا که خون شهیدان رایج‌ترین سکه تاریخ بشریت در راه آزادى و استقلال و امت اسلامى است . و این سکه طلایى نه در ضرابخانه‌هاى آزادیخواهان، بلکه در ضرابخانه‌هاى مستبدان به نفع امت اسلام زده شده است.
امینى، احیاگر سنت نبوى، با "الغدیر" جلوه‌هاى شوکت و عظمت امت اسلامى را در خاطره‌ها زنده مىدارد و اصل اصیل و محور حکومت قرآنى، جریان غدیر خم را یادآور می شود.
علامه امینى زندگى شهداى راه حق و فضیلت را اولین تالیف خویش قرار داد تا با جمع‌آورى گل‌هاى بوستان فضیلت امت اسلامى را به بزرگ آرمان الهى سوق دهد. آرمان والایى که براى تحقق آن رادمردان بسیارى وضوى خون ساخته بودند و در محراب عشق به نماز ایستادند. علامه امینى در اولین تالیف خویش ابداع و ابتکارى به کار برد که پیش از آن کسى به انجامش موفق نشده بود. با تالیف گرانبهاى"شهداء الفضیله" گوى سبقت را از همگان ربوده و بر گذشتگان و معاصران خویش برترى یافت. از کتاب‌هاى قدیمى که در معرض نابودى و فراموشى بود گزارشاتى درباره علماى گذشته و قریب العهد فراهم آورده و به جاودانگى رساند. بدین منظور بار سفر بسته و کشورها را پیموده تا با رنج بسیار، که براى هر کس ‍ تحمل پذیر نیست، این مجموعه از شرح حال را گرد آورد. کتابخانه‌هاى ایران و عراق را زیر پا گذاشته و در کتاب‌هاى خطى کمیاب به دنبال مردانى گشت که به راه حق شهید گشته‌اند، وى پس از صرف سال‌ها و ماه‌ها این مهم را به انجام رساند و پس از این تالیف به عنوان مجاهدى نستوه زبانزد خاص و عام شد. برخى از دانشمندان اسلامى که با تقریظ‌هاى خود، این اثر جاودانه را ستودند عبات‌اند از:  1-بزرگ مرجع شیعه آیة الله سیدابوالحسن اصفهانى. 2-آیة الله العظمى حاج آقا حسین طباطبایى قمى . 3-آیة الله شیخ محمدحسین غروى اصفهانى. 4-علامه محقق شیخ آقا بزرگ تهرانى . به این ترتیب علامه امینى، با "شهداء الفضیله" مواضع صد و سى تن از علماى دین و پیروان على علیه‌السلام و آل على علیه السلام را از قرن چهارم تا چهاردهم به رشته تحریر در آورد. تا امت اسلامى همچنان سرفراز و استوار در مقابل فتنه‌هاى دشمنان ایستادگى نمایند. زمانى که استعمارگران با ترتیب دادن جنگ‌هاى جهانى در صدد برآمدند تا ملل اسلامى را مورد تجاوز قرار داده و جزو مستعمرات خویش درآورند. امینى با تالیف کتاب شریف شهداء الفضیلة؛ بزرگ اسوه‌هاى شجاعت و ایثار را در مقابل مردم غیور مسلمان سامان داد و آنان را به پایدارى و استقامت فراخواند. در این دوره است که مجتهد مجاهد تبریز، آقا میرزا صادق تبریزى (1274 - 1351) علیه فساد و استبداد رضاخانى نهضت را شکل مىدهد و آیة الله العظمى حاج آقا حسین قمى (1282 - 1366) نهضت خراسان را رهبرى می نماید و آیة الله کاشانى که تازه از عراق و جبهه جنگ علیه انگلیس ‍ به ایران آمده است، حرکت سیاسى خود را در مقابل استبداد رضاخانى آغاز نموده است. غواص بحر معانى            علامه امینى به عنوان محدث، مفسر، فیلسوف و متکلم و فقیه دست به تحقیقات دامنه دارى می زند. شیخ بزرگوار در صدد است فلسفه سیاسى اسلام را در هر صورت ممکن براى مردم کوچه و بازار هم قابل فهم نماید. هر چه که بعضى از بزرگان علم هم از آن غافل مانده‌اند. با تحقیق و تعلیق بر کتاب "کامل الزیارات" ابن قولویه قمى که از مشایخ شیعه محسوب مىگردد، معتبرترین متون زیارات را در اختیار امت اسلامى قرار می دهد و با تالیف "ادب الزائر لمن یمم الحائر" که شرح آداب زیارت حضرت امام حسین علیه السلام است، فلسفه زیارت را بیان می دارد. در این باره شیخ مصلح، عبدالحسین امینى سالهاست که در پاى مکتب درس اساتید بزرگى نشسته و فقه و اصول و فلسفه و کلام اسلامى را فراگرفته است. از این رو "ثمرات الاسفار" را در دو جلد فراهم مىآورد و بر "رسائل" و "مکاسب" شیخ اعظم انصارى حاشیه می نویسد. همچنین رساله‌اى درباره "نیت" می نگارد و رساله‌اى در بیان "حقیقت زیارت"، تا به علماى پاکستان پاسخ داده باشد و "رساله‌اى در علم درایة الحدیث." علامه امینى با تالیفات گرانقدر خویش بنیه علمى و نهاد وقاد خود را در معرض معاصران قرار می دهد و از حضرت آیة الله العظمى سید ابوالحسن اصفهانى و حضرت آیة الله علامه حاج میرزا محمدحسین نائینى و حضرت آیة الله العظمى شیخ عبدالکریم حائرى و حضرت آیة الله شیخ محمدحسین کمپانى اصفهانى، اجازه اجتهاد دریافت می دارد. و به زادگاه خویش تبریز باز می گردد تا امین الشرع دیار خویش باشد. اما دل او دگربار آهنگ نجف می کند. اینک او رو به قرآن کریم آورده است تا برنامه زندگى بشر و سعادت و خوشبختى و کام روائى وى را از کتاب الهى استخراج نماید. شاگرد مکتب وحى آیاتى از کتاب مبین را برمىگزیند و به تفسیر آن مىنشیند. -سوره اعراف، آیه 172، "میثاق الاول. " - سوره اعراف، آیه  180. - سوره واقعه، آیه 7 . - سوره مؤمن، آیه 11. آنگاه "العترة الطاهرة فى الکتاب العزیز" را می نگارد و حق اولویت و مولویت خاندان رسالت را تبیین می نماید. شهر آرمانى غدیر                تالیف رسالات گوناگون، جان شیفته وى را خشنود نساخت. لذا بر آن شد، مدینه فاضله اسلامى را به صورت منقحى امت اسلامى عرضه دارد و داستان سال دهم هجرت را در خاطره‌ها زنده کند و آن زمانى است که استعمارگران با حیله‌هاى خاص خود امپراطورى عثمانى را از بین برده‌اند و در عرصه عقیدتى دولت سنى مذهبى را که به عنوان حکومت اسلامى بر سرزمین پهناورى حکومت می کرد، از صحنه خارج ساخته‌اند. علامه امینى به عنوان آسیب شناس اجتماعى، اینگونه تشخیص داد که با زوال دولت عثمانى نباید به دولت‌هاى استعمارگر اجازه داد، تا جایگزین دولت؛ ولو ظاهر اسلامى شوند. از دیدگاه او، امت اسلام که با زوال دولت 623 ساله عثمانى روبرو گشته است، و تلخی هاى بسیار چشیده، بهتر است، نظام مدینه فاضله اسلامى را که در آن اصل بنیادى غدیر مطرح است، تجربه نماید. نظامى که پیامبر جز به آن سفارش نفرموده است . علامه امینى با تالیف "الغدیر" خاطرات عصر نبوى را تجدید می کند، عصرى که سرورى از آنِ امت قرآنى است و رسول اکرم صلى الله علیه و آله رهبرى آن را بر عهده دارد و بعد از خود، ولایت على بن ابى طالب علیه السلام را معرفى کرده است .
 صاحب الغدیر سال 1373 هجرى قمرى، هشت سال پس از انتشار نخستین جلد "الغدیر" به تاسیس کتابخانه‌اى اقدام نمود که نام آن را "مکتبة الامام امیرالمؤمنین علیه السلام" نهاد و در روز عید غدیر افتتاح کرد. آغاز فعالیت این کتابخانه با 42000 جلد کتاب خطى و چاپى بود.
امینى، احیاگر سنت نبوى ، با "الغدیر" جلوه‌هاى شوکت و عظمت امت اسلامى را در خاطره‌ها زنده می دارد و اصل اصیل و محور حکومت قرآنى، جریان غدیر خم را یادآور می شود. امینى در عصرى زندگى می کند که شکست دولت عثمانى روى داده است. شکستى که اگر"اصل غدیر" و رهبرى امت آنگونه که پیامبر اسلام و قرآن کریم فرموده، اجرا مىگردید، روى نمی داد و انگلیس را جرات آن نبود که عراق را جزء مستعمرات خویش درآورد. امینى احیاگر مدینه فاضله قرآنى، با قرآن و حدیث و شعر و حماسه، مبانى فلسفه سیاسى اسلام را به جهانیان ابلاغ نمود. وى علاوه بر این که با رجوع به قرآن و سنت و رعایت موازین "سند شناسى"  و "نقد حدیث" حقائق غیر قابل انکارى را پیش چشم امت اسلامى نهاد و مساله اختلاف اهل یک کتاب و قبله را از میان برداشت. جهانیان را به این مساله واقف ساخت که فلسفه امامت و رهبرى از اصول شناخته شده تشیع، از مبانى اصیل اسلامى است که با رعایت آن حکومت اسلامى برقرار مىگردد، آنگونه که در صدر اسلام رسول اعظم الهى و امیر مؤمنان با تکیه به این اصل، حکومت اسلامى را بنیاد نهاده و حیات سیاسى اسلام را استمرار بخشیدند.  علامه مصلح با نقد آثار و تالیفات کسانى چون "ابن تیمیه"، "آلوسى"، "قصیمى" و "رشید رضا" در صدد برآمد وحدت و اخوت اسلامى را در جهان اسلام بگستراند و تخم‌هاى نفاق و تفرقه را بخشکاند. وى در پى اسناد حدیث غدیر، بیست و چهار کتاب تاریخى، بیست و هفت محدث و چهارده مفسر قرآن و هفت متکلم اسلامى را می یابد که به نقد حدیث غدیر پرداخته‌اند. آنگاه راویان حدیث غدیر از صحابه پیامبر صلى الله علیه و آله را به ترتیب حروف الفبا ذکر می کند.
حضرت علامه امینى با مطرح نمودن ولایت و امامت و بحث‌هاى عمیق علمى و کاوشگرانه پیرامون آن از نخستین متفکران اسلامى بود که به "ولایت فقیه" در عصر غیبت رسید و بحث و درس اختصاصى پیرامون آن را امرى لازم و ضرورى دانست. و حکومت را از آن ولى فقیه به حساب آورد.
وى یکصد و ده تن از اصحاب را نام می برد که حدیث غدیر را روایت کرده‌اند و به نام هشتاد و چهار تابعى اشاره مىنماید. سپس طبقات راویان حدیث غدیر از علما را بر می شمارد از علماى قرن دوم هجرى تا قرن چهاردهم سیصد و شصت تن را ذکر مىکند که به نقل از حدیث شریف غدیر موفق شده‌اند و علامه مجاهد براى یافتن مدارک معتبر بارها به اقصى نقاط جهان مسافرت مىنماید تا آنچه را که از دین الهى در مورد خلافت کبرى فرود آمده، به امت اسلام برساند. وى نخست در کتاب گرانقدر الغدیر به آیاتى که در خصوص امیرمؤمنان على علیه السلام فرود آمده، می پردازد، برخى از این آیات نورانى عبارتند از: آیه تبلیغ، آیه اکمال دین، آیات سوره معارج، آیه ولایت، سوره هل اتى . همچنین احادیث نبوى و سخنان پیامبر صلى الله علیه و آله را با آمیختگى شگرفى در آغاز و انجام سخن و یا در مقام استدلال و تایید و تضمین یادآور می شود که بعضى از این احادیث به قرار زیر می باشند: حدیث غدیر و ولایت، حدیث اخاء، حدیث منزلت، حدیث ثقلین، حدیث على مع الحق و الحق مع على، حدیث تبلیغ، حدیث انذار العشیرة، حدیث ان علیا اول من اسلم و آمن و صلى، حدیث ردالشمس، حدیث سد الابواب، و صدها حدیث دیگر که در فضل و بزرگى وصى بر حق حضرت رسول اکرم صلى الله علیه و آله، بر زبان پیامبر اسلام جارى گشته است . دکتر سیدجعفر شهیدى که خود در نجف و تهران از یاران آن فرزانه بود، نقل می کند که روزى علامه امینى به من گفت: «براى تالیف "الغدیر" ده هزار جلد کتاب خوانده‌ام.» وى در ادامه سخن می گوید: "او مردى گزافه گو نبود. وقتى مىگفت کتابى را خوانده‌ام، به درستى خوانده و در ذهن سپرده و از آن یادداشت برداشته بود." علامه نستوه پس از بررسى اسناد حدیث غدیر و اثبات واقعه مهم عصر نبوى، شاعران چهارده قرن را که از سفره قرآن توشه برداشته بودند، به شهادت آورد. تا هم یادى از نام آوران و مبارزان مکتب ارجمند علوى کرده باشد و هم فضایل امام على علیه السلام، وصى حضرت رسول اکرم صلى الله علیه و آله را به اثبات رساند. وى ادب متعهد شیعى را یکى دیگر از حجت‌هاى واقعه غدیر دانست و براى فراهم آوردن شعر بزرگ مردان فضیلت سال‌ها تلاش پیگیر نمود. تا علاوه بر گردآورى شعر حماسه سرایان غدیر، اشتباهات عمدى محققین مغرض را بر ملا سازد.
علامه امینی به صراحت هر چه تمام‌تر ندا برداشت: «الامام الخمینى ذخیرة الله للشیعة» ؛ امام خمینى ذخیره خدا براى جهان تشیع است.
سال 1364 / 1324 چاپ اول کتاب الغدیر در نجف آغاز می شود و تا نُه جلد آن به طبع رسیده و در سراسر ممالک اسلامى و غیر آن منتشر می گردد. با انتشار کتاب گرانمایه "الغدیر" سیل نامه‌ها و ستایش‌ها به دانشمند فرزانه و علامه خبیر ارسال مىشود. این تقریظ‌ها گاه از دانشمندان بزرگ شیعه و اهل سنت است و گاه از پادشاهان کشورهاى اسلامى . نکته واحدى که در تمام ستایش‌ها به چشم می خورد. پذیرش غدیر است به عنوان محور حرکت اسلامى و بنیان حکومت دینى و مذهبى اسلام . پادشاهى فرصت طلب درصدد هستند تا این جنبش دینى را به نفع خود به پایان رسانند ولى دانشمندان از جایگاهى بی غرضانه به مساله می اندیشند و در حقیقت زنجیر متصل به وحى را بعد از قرن‌ها به راهنمایى مصلح بزرگ حضرت علامه امینى می یابند. شیخ محمد سعید دحدوح از دانشمندان متتبع و امام جمعه و جماعت "اریحا" از نواحى حلب نامه‌اى ادیبانه به مؤلف "الغدیر" نگاشته و در آن اینگونه مىگوید: «آقاى من، کتاب "الغدیر" را دریافت کردم و آن را مورد مطالعه قرار دادم ... قبل از آن که در امواج انبوه معانى آن وارد شوم نیروى فکر و اندیشه‌ام در آن شناور گشت و شمه‌اى از آن را با ذائقه روحى خویش چشیدم. احساس نمودم که این همان یگانه سرچشمه و منبع آب گوارائى است که هرگز دگرگون نشود. این منبع جوشان معانى از آب باران صاف تر و گواراتر و از مُشک خوشبوتر است... .» بوستان هدایت         صاحب الغدیر سال 1373 هجرى قمرى، هشت سال پس از انتشار نخستین جلد "الغدیر" به تاسیس کتابخانه‌اى اقدام نمود که نام آن را "مکتبة الامام امیرالمؤمنین علیه السلام" نهاد و در روز عید غدیر افتتاح کرد. آغاز فعالیت این کتابخانه با 42000 جلد کتاب خطى و چاپى بود. در تاسیس این کتابخانه نسخه‌هاى خطى از کتابخانه‌هاى معتبرى تهیه شد که شمارى از آنها به قرار زیر می باشند. -کتابخانه ناصریه، 000/30 جلد کتاب، لکنهو. -کتابخانه مدرسة الواعظین، 000/20 جلد کتاب، لکنهو. -کتابخانه سلطان المدارس، 000/5 جلد کتاب، لکنهو. -کتابخانه معتازالعلماء، 000/18 جلد کتاب، لکنهو. -کتابخانه فرنگى محل، 000/9 جلد کتاب، لکنهو. -کتابخانه ندوة العلماء، 000/60 جلد کتاب، لکنهو. -کتابخانه امیرالدولة، 000/110 جلد کتاب، لکنهو. -کتابخانه دانشگاه اسلامى علیگره، 000/500 جلد کتاب، علیگره. -کتابخانه عمومى رظلا، رامپو. -کتابخانه خدابخش، 000/50 جلد کتاب، پتنه. -کتابخانه عمومى دانشگاه عثمانى، 000/111 جلد کتاب، حیدرآباد. -کتابخانه عمومى آصفیه، 000/125 جلد کتاب، حیدرآباد. -کتابخانه سالار جنگ، 000/52 جلد کتاب، حیدرآباد. و این غیر از آن کتابخانه‌هاى خصوصى و عمومى است که در ایران و عراق دیده و استفاده شده بود. بایست‌هاى جهان تشیع      علامه مصلح در طى سال‌هاى متمادى با جهان تشیع و تاریخ پرفراز و نشیب آن آشنایى کامل داشت. او به مقدار هر حرفى از کتاب الغدیر تجربه اندوخته بود و نانوشته‌هایى داشت که باید در جامعه پیاده مىشد، تا نظام اجتماعى، نظام الهى گردد. زمانى که علامه امینى از "دارالتبلیغ قم" دیدن کرد و برنامه‌هاى آن مؤسسه در اختیار ایشان قرار گرفت، فرمودند: «باید درسى تحت عنوان "ولایت" غیر از آنچه که در تدریس علم کلام و اعتقادات مطرح می شود، به طلاب آموزش داده شود.» این حرف جز از ژرف نگرى مصلح اجتماعى چیز دیگرى نیست. علامه امینى براى احیاى بنیان فلسفه سیاسى اسلام تدریس مبحث ولایت را امرى ضرورى تشخیص داده بود و آموزش آن در محدوده کتب کلامى و اعتقادى را کافى و وافى نمیدانست . وى با مشکلات تالیف و نشر کتاب آشنا بود و در این اندیشه بود تا با تاسیس "دارالتالیف" - خانه نویسندگان - رفاه مورد نیاز محققین را در این مکان فراهم آورده و نویسندگان بدون هیچ آشفتگى خیال به تحقیق و تالیف مشغول شوند و اگر تالیف مناسب حوزه کارگردانندگان آن بود، خود به چاپ و نشر آن اقدام نمایند. از طرفى دیگر در طى تالیف الغدیر به نشریات بسیارى در اقصى نقاط جهان برخورد نموده بود که درباره اسلام سخنى داشتند. علاوه بر آن در صدد بود مجمعى تاسیس نماید تا این نشریات گردآورى شده و مورد ارزیابى قرار گیرد. مباحثى که درباره اسلام، فرق اسلام، تاریخ، جغرافیا، فلسفه، کلام ادبیات، اخلاق، حقوق، اقتصاد، تفسیر قرآن کریم، سیاست و حکومت و دیگر علوم و صنایع اسلامى و... مىشود به دقت مورد مطالعه قرار گیرد و سره از ناسره شناخته گردد. حضرت علامه امینى با مطرح نمودن ولایت و امامت و بحث‌هاى عمیق علمى و کاوشگرانه پیرامون آن از نخستین متفکران اسلامى بود که به "ولایت فقیه" در عصر غیبت رسید و بحث و درس اختصاصى پیرامون آن را امرى لازم و ضرورى دانست. و حکومت را از آن ولى فقیه به حساب آورد و گفت : «دیگران غاصبند و این مقام، حق مسلم آن فریادگر است. » و در جاى دیگر به صراحت هر چه تمام‌تر ندا برداشت: «الامام الخمینى ذخیرة الله للشیعة» ؛ امام خمینى ذخیره خدا براى جهان تشیع است. چه او از طلوع فجر صادق خبر داشت و رسالتى که بر دوش مجدد قرن نهاده شده بود. از این رو شاگردى تربیت کرد چونان حضرت نواب صفوى تا حکومت علوى را فریاد زند و با یاران خویش پایه‌هاى حکومت غاصبان را به لرزه افکند. نماز آخر      تلاش بی پایان، معمار مدینه غدیر را دچار فتور جسمى کرد و بیمار شد. بیمارى اندک اندک رو به فزونى گرفت. وى از کار باز ماند. کتاب از جلو دیدگانش دور شد و قلم از حرکت ایستاد. بیمارى و بسترى شدن علامه حدود دو سال به طول انجامید و معالجات خارج از کشور هم مفید واقع نشد تا این که آیتى از آیات الهى و عاشقى از عاشقان ولایت و مجاهدى نستوه روز جمعه 12 تیرماه 1349 برابر 28 ربیع الثانى 1390 هجرى قمرى نزدیک ظهر بهدرود جهان گفت. وى که همواره در نماز بود و جز به عبادت خداى کعبه و خدمت به مولود آن کارى دیگر نداشت، در شصت و هشت سالگى از دنیا رفت و جهانى را در غم ارتحال خویش فرو برد. الغدیر وى چراغ خانه دل‌هاى با صفا شد و مشعل هدایت امت اسلامى. منبع:کتاب گلشن ابرار، ج2. تهیه و تدوین: جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم.         پیامک‌های عید غدیردوستان عزیز سلام           فرارسیدن عید غدیر، ‌عید ولایت و امامت را به محضر امام زمانمان، حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) و به محضر همه کسانی که مست جام ولایت مولا امیرالمومنین علی علیه السلام هستند؛ تبریک و تهنیت عرض می‌نماییم. در اینجا برای عرض تبریک شما به دوستان حضرت علی علیه السلام مطالبی را جهت ارسال پیامک قرار داده‌ایم. امید که مورد استفاده قرار بگیرد.  - روز محشر پرسیـد ز من رب جلی                                گفت تو غرق گناهی؟ گفتمش یـا رب بلی گفت پس آتش نمی‌گیرد چـرا جـسم و تنـت                  گفتمش چون حـک نمودم روی قلبم یا علی- مدح علی و آل علی بر زبان ماست                             گویا زبان برای همین در دهان ماست- قرآن به جز از وصف علی آیه ندارد                               ایمان به جز از حب علی پایه ندارد گفتم بروم سایه لطفش بنشینم                                  گفتا که علی نور بود سایه ندارد- تمام لذت عمرم در این است                                     که مولایم امیرالمومنین است- علی در عرش بالا بی‌نظیر است                                علی بر عالم و آدم امیر است به عشق نام مولایم نوشتم                                       چه عیدی بهتر از عید غدیر است؟- نازد به خودش خدا که حیدر دارد                                دریای فضائلی مطهر دارد همتای علی نخواهد آمد والله                                   صد بار اگر کعبه تَرَک بردارد- خورشید چراغکی ز رخسار علیست                         مه نقطه کوچکی ز پرگار علیست هر کس که فرستد به محمد صلوات                           همسایه دیوار به دیوار علیست- عجب تمثیلی است این که علی مولود کعبه است؛ یعنی این که باطن قبله را در امام پیدا کن. عید غدیر خم مبارک- ای خدای مرتضی، گردی از گام‌های فتوت مرتضی را بر سر جهانیان بپاش تا ریشه نامردی در جهان بخشکد . عید غدیر خم، عید ولایت و امامت مبارک - اگر خلق عالم علی را می‌شناختند، دوستش می‌داشتند و اگر خلق عالم علی را دوست می‌داشتند، جهنم آفریده نمی‌شد.- روز عید غدیر خم از شریف‌ترین اعیاد امت من است.     پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله)- عید کمال دین، سالروز اتمام نعمت و هنگامه اعلان وصایت و ولایت امیرالمومنین علیه السلام بر شیعیان و پیروان ولایت خجسته باد.- ای علی تو نشان هدایت این امتی؛ هر کس تو را دوست بدارد، رستگار شود و هر کس تو را دشمن بدارد، به هلاکت افتد.    پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله)- خداوند پس از غدیر خم برای کسی حجت و عذری باقی نگذاشت.  حضرت فاطمه زهرا (علیهاالسلام)           مفهوم «ولایت‏» در حدیث غدیرمقدمهدر مقاله حاضر به عنوان مطلع سخن در باب امیرالمؤمنین علیه‏السلام به موضوع «حدیث غدیر» و مفهوم «ولایت‏» در حدیث غدیر پرداخته شده و با بهره‏گیرى از روایات اهل سنت نشان داده شده که کلمه «مولى‏» در حدیث غدیر درست‏ به همان معنا که در آیه شریفه قرآن: «النبى اولى بالمؤمنین من انفسهم‏» آمده است.مساله خلافت و جانشینى پیامبر اسلام صلى ‏الله ‏علیه‏ و آله، از همان آغاز اسلام مطرح بوده است. در پى نزول آیه:وانذر عشیرتک الاقربین (1) ؛ خویشاوندان نزدیکت را انذار ده.پیامبر اکرم صلى‏ الله ‏علیه ‏و آله، در اجتماع بنى عبدالمطلب پس از اظهار و ابراز دعوت اسلام فرمود:"فایکم یوازرنى على هذا الامر على ان یکون اخى و وصیى و خلیفتى فیکم بعدى؟"؛ کدامیک از شما در این «امر» مرا یارى مى‏کند تا این که برادر و وصى من و پس از من جانشین من در میان شما باشد؟و در این میان على علیه‏السلام، که کم سن ترین آنان بود پاسخ داد:"انا یا نبى الله اکون وزیرک علیه"؛ اى پیامبر خدا، من در این «امر» وزیر و یاور تو خواهم بود.پیامبر صلى ‏الله ‏علیه ‏و آله، نیز دست‏ بر دوش آن حضرت نهاد و فرمود:"ان هذا اخى و وصیى و خلیفتى فیکم..."؛ این برادر من، وصى من و جانشین من در میان شماست... .(2)و یا نمونه دیگر، قبل از هجرت پیامبر صلى ‏الله ‏علیه‏ و آله، به مدینه و در دوران شدائد و سختی‌ها و دشواری‌هاى مکه هنگامى که ایشان دعوت اسلام را بر «بنى‏عامر» عرضه نمود آنان پرسیدند:آیا اگر با تو بر «امر» تو بیعت کنیم، سپس خدا تو را بر مخالفینت پیروز گرداند؛ پس از تو این «امر» از آن ما خواهد بود؟ (3)
پس سى صحابى رسول خدا که دوازده نفر آنان از جنگجویان و مجاهدان «بدر» بودند برخاستند و گواهى دادند که رسول خدا صلى ‏الله ‏علیه ‏و آله، دست على علیه‏السلام را گرفت و به مردم فرمود:آیا مى‏دانید که من اولى به مؤمنین از خوشان هستم؟ گفتند: «آرى‏». فرمود: هر که من مولاى اویم، این (على) مولاى اوست. خدایا، دوست ‏بدار آن که او را دوست دارد و دشمن بدار آن که او را دشمن دارد.
و پیامبر صلى‏ الله ‏علیه ‏و آله، در پاسخ فرمودند:"الامر الى الله یضعه حیث‏یشاء" (4) ؛ این «امر» به دست ‏خداست؛ آن را در هر کجا که بخواهد قرار مى‏دهد.بنابراین مساله خلافت و ولایت «امر» مطلب پنهان و مغفولى نبوده‏است. هم پیامبر صلى‏ الله‏ علیه‏ و آله، به آن التفات داشته و آن را ابراز مى‏نمودند و هم دیگران از این مطلب مى‏پرسیدند و تاریخ اسلام موارد فراوانى را در بر دارد که پیامبر صلى‏ الله ‏علیه ‏و آله، به مناسبت‌هاى گوناگون ابتدائا و یا در پاسخ دیگران، به صراحت و یا اشاره، موضوع و مصداق خلافت و ولایت را طرح مى‏نمودند. (5)واقعه روز غدیر خمدر این میان حدیث غدیر موقعیت و مقام ویژه و برجسته‏اى دارد، زیرا در دیگر موارد موضوع براى تمام مسلمانان و به صراحت در یک مجمع عمومى مطرح نشده بود؛ اما در این روز در اجتماع عمومى مسلمین با مقدمات خاصى که پیامبر صلى ‏الله ‏علیه ‏و آله، معمول داشتند و با صراحت هر چه تمام تر مساله ولایت مطرح گردید. و اما این که گفته شده ‏است:مسلمانان در تفسیر حادثه غدیر به اختلاف افتادند و دست کم دو تفسیر اساسى و مهم از این حادثه به دست دادند که همچنان تا امروز پا برجا مانده‏است و هیچ یک میدان را به نفع دیگرى خالى نکرده‏است. روایات متقن تاریخى و متواترات به ما مى‏گویند که پیامبرصلى ‏الله ‏علیه ‏و آله، در روز غدیر، على علیه‏السلام، را به مسلمانان معرفى کردند و گفتند که هر کس من مولاى او هستم على هم مولاى اوست. "من کنت مولاه فهذا على مولاه. اللهم وال من والاه و عاد من عاداه."این حد از خطبه پیامبر صلى‏ الله ‏علیه‏ و آله متواتر است و فریقین (شیعه و سنى) آن را نقل کرده‏اند. پاره‏اى از محدثان و مورخان شیعى خطبه بسیار بلندى از پیامبر صلى ‏الله ‏علیه‏ و آله، در روز غدیر نقل کرده‏اند که کاملا مضمون شیعى دارد و با اعتقاداتى که بعدها شیعیان بر آنها پافشارى کردند و به مدد آنها میان خود و دیگر فرق اسلامى تمایز افکندند، موافقت تام دارد.بارى در این روایت تا آن حد که گفتیم اختلاف چشمگیرى پدید نیامده‏ است. اختلاف از درایت آغاز شد. یعنى این پرسش مطرح شد که مدلول این کلمات پیامبر صلى ‏الله ‏علیه ‏و آله، در آن موقعیت که ادا شد چیست؟ «مولا» دقیقا چه معنا مى‏دهد و ایشان على علیه‏السلام، را به چه امرى نصب کرده‏اند و مسلمانان در قبال على علیه‏السلام به چه کارى مکلف و موظف شدند؟ آیا همانطور که شیعیان بعدها مدعى شدند پیامبر در روز غدیر نظریه امامت را ابداع و مطرح کردند؟ و آیا مولا به همان معنا بود که در آیه شریفه قرآن آمده‏است که: «النبى اولى بالمؤمنین من انفسهم‏». (6)آیا پیامبر شخص معینى به نام على (و از طریق على، فرزندان او) را به این منصب منصوب کردند و مسلمانان را در مقابل یک اصل اعتقادى تازه‏اى قرار دادند؟ با نزاع‌هاى تاریخى و حل‏ نشده شیعیان و اهل سنت در این خصوص آشناییم و حاجتى به اعادت ذکر آنها نیست. (7)
مسلمانان در تفسیر حادثه غدیر به اختلاف افتادند و دست کم دو تفسیر اساسى و مهم از این حادثه به دست دادند که همچنان تا امروز پا برجا مانده‏است و هیچ یک میدان را به نفع دیگرى خالى نکرده‏است. روایات متقن تاریخى و متواترات به ما مى‏گویند که پیامبرصلى ‏الله ‏علیه ‏و آله، در روز غدیر، على علیه‏السلام، را به مسلمانان معرفى کردند و گفتند که هر کس من مولاى او هستم على هم مولاى اوست. "من کنت مولاه فهذا على مولاه. اللهم وال من والاه و عاد من عاداه."
در اینجا نویسنده اساس اختلاف مسلمانان را دو گونه تفسیر از حادثه غدیر و اختلاف در درایت و فهم مدلول کلمات پیامبر صلى ‏الله ‏علیه‏ و آله، و معناى کلمه «مولى‏» معرفى مى‏کند. دو گونه تفسیرى که تاکنون نیز پا برجا مانده و هیچ یک میدان را به نفع دیگرى خالى نکرده است و نزاعهاى تاریخى و حل نشده شیعیان و اهل سنت است.اما در اینجا این پرسش مطرح است که: آیا اختلاف نظرى شیعیان و اهل سنت تنها ناشى از درایت‏ حدیث غدیر است؟ و آیا تشیع (و نیز تسنن) تنها مبتنى بر تفسیرى از حدیث غدیر است؟ یا این ‏که ریشه‏هاى اختلاف نظرى این دو به جاهاى دیگر و حوادث تاریخى نیز برمى‏گردد؟دیدیم که استناد شیعه براى وصایت و خلافت على علیه‏السلام، به همان آغاز دعوت اسلام بر مى‏گردد و تنها مبتنى بر نقل و یا درایتى از حدیث غدیر نیست. به علاوه همانطور که خواهیم دید گذشته از درایت و تفسیر متفاوت، نقل و روایت (از خود اهل سنت) نیز در این باب کم نیست و در احادیث اهل سنت نقل‌هایى یافت مى‏شود که ارتباط «ولایت‏» مذکور در حدیث غدیر را با آیه شریفه سوره احزاب مى‏رساند.گذشته از اینها آیا مى‏توانیم در هر مبحث نظرى و اعتقادى تنها به صرف این که نزاع‌هاى تاریخى و حل‏ نشده وجود دارد خود را از وارد شدن در آن بحث ‏برهانیم و تکلیف و موضع خود را از دیدگاه اعتقادى و ایمانى روشن نسازیم؟ ملاک نزاع‌هاى حل نشده چیست؟ و این نزاع براى چه کسانى حل نشده است؟ آیا همین امروز، همه انسان‌هاى روى زمین به وجود خداوند بزرگ اعتقاد دارند و انسانى نیست که اعتقاد به وجود خدا نداشته باشد؛ یا این که خیر، همچنان انسانهایى یافت مى‏شوند که به وجود خدا اعتقاد ندارند؟ مسلما هنوز کسانى هستند که به وجود خدا اعتقاد ندارند؛ اما آیا مى‏توان به استناد این مطلب مبحث اعتقاد به وجود خدا را یک مبحث تاریخى و حل نشده بینگاریم؟! آیا نویسنده محترم در مقابل ادله و استدلال شیعیان در همان دو کتابى که یاد نموده پاسخ در خورى یافته است؟!همانطور که بیان شد طرح مساله وصایت و خلافت پیامبر صلى‏ الله ‏علیه‏ و آله، مربوط به نخستین دعوت علنى و عمومى حضرت است و ولایت «امر» پس از پیامبر صلى‏ الله ‏علیه ‏و آله، حتى قبل از هجرت مورد توجه و پرسش بوده است. اما در اینجا چند پرسش مطرح است که پاسخ به آنها مى‏تواند به ما در درک بهتر مفهوم حدیث غدیر کمک کند.اول، آیا «مولى‏» به همان معنا است که در آیه شریفه سوره احزاب آمده ‏است که:"النبى اولى بالمؤمنین من انفسهم"؛ پیامبر به مؤمنان از خودشان سزاوارتر است.و آیا ولایت در خطبه غدیر به معناى همان ولایتى است که در این آیه شریفه بیان شده‏است؟ (8)در این باره مى‏توانیم به گزارشهاى تاریخى از طریق برادران اهل سنت مراجعه کنیم:در نقل‌هاى گوناگون حدیث غدیر از طریق اهل سنت، پیامبر اکرم صلى‏ الله ‏علیه ‏و آله، به آیه شریفه استناد نموده‏اند از جمله:1.طبرانى (از محدثان و راویان اهل سنت) و غیر او به سندى که اجماع به صحت آن دارند از «زید بن‏ارقم‏» نقل نموده است که گفت:رسول خدا صلى ‏الله ‏علیه ‏و آله، در غدیر خم زیر درختان سخنرانى نمود، پس فرمود:اى مردم، خدا مولاى من است و من مولاى مؤمنین‏ام و من بر مؤمنین از خودشان اولى هستم پس هر که من مولاى اویم این شخص (یعنى على) مولاى اوست... .(9)2.امام احمد از حدیث زید بن‏ ارقم روایت نموده است که گفت:با رسول خدا صلى ‏الله ‏علیه ‏و آله، در سرزمینى که به آن «وادى خم‏» گفته مى‏شد فرود آمدیم پس امر به نماز فرمود و در آن گرماى سخت نماز گزارد. براى رسول خدا پارچه‏اى به درختى افکندند تا سایه گردد پس فرمود: «آیا نمى‏دانید، آیا گواهى نمى‏دهید که من به هر مومنى از خود او اولى هستم؟» گفتند: «آرى‏». فرمود: «پس هر که من مولاى اویم على مولاى اوست. خدایا، دوست ‏بدار هر که او را دوست دارد و دشمن بدار هر که او را دشمن دارد.» (10)3.امام احمد از حدیث «براء بن عازب‏» از دو طریق نقل نموده است که گفت:با رسول خدا صلى ‏الله ‏علیه ‏و آله بودیم پس در «غدیر خم‏» فرود آمدیم نداى نماز جماعت داده شد و براى رسول خدا صلى‏ الله ‏علیه ‏و آله، در زیر دو درخت جایى فراهم شد پس نماز ظهر گذارد و دست على را گرفت و فرمود: «آیا نمى‏دانید من اولى به مؤمنین از خودشان هستم؟» گفتند: «آرى‏». سپس دست على را گرفت و فرمود: «هر که من مولاى اویم، على مولاى اوست. خدایا، دوست ‏بدار هر که او را دوست دارد و دشمن بدار هر که او را دشمن دارد».پس از آن عمر، على را ملاقات نمود و به او گفت: بر تو پسر ابى‏طالب گوارا باشد. مولاى هر مرد و زن مؤمن گشتى. (11)4.امیرمؤمنان على علیه‏السلام، در ایام خلافت ‏خود مردم را در «رحبه‏» (یکى از محلات کوفه) جمع نمود و فرمود:هر مرد مسلمانى را که فرمایش رسول خدا صلى ‏الله ‏علیه ‏و آله، را در روز غدیر خم شنیده است‏ به خدا قسم مى‏دهم که برخیزد و به آنچه شنیده گواهى دهد. و براى گواهى برنخیزد، مگر کسى که با چشمان خود دیده و با گوشهاى خود شنیده است.پس سى صحابى رسول خدا که دوازده نفر آنان از جنگجویان و مجاهدان «بدر» بودند برخاستند و گواهى دادند که رسول خدا صلى ‏الله ‏علیه ‏و آله، دست على علیه‏السلام را گرفت و به مردم فرمود:آیا مى‏دانید که من اولى به مؤمنین از خوشان هستم؟ گفتند: «آرى‏». فرمود: هر که من مولاى اویم، این (على) مولاى اوست. خدایا، دوست ‏بدار آن که او را دوست دارد و دشمن بدار آن که او را دشمن دارد... (12)5.امام احمد از حدیث زید بن‏ارقم از «ابوطفیل‏» نقل نمود که گفت:على مردم را در رحبه جمع نمود و آنان را به خدا سوگند داد که هر مرد مسلمان گفتار رسول خدا صلى ‏الله ‏علیه ‏و آله در روز غدیر خم را شنیده است‏ برخیزد. سى نفر برخاستند. و ابونعیم گفت مردم زیادى برخاستند و گواهى دادند که زمانى که پیامبر صلى ‏الله ‏علیه ‏و آله، دست او را گرفت‏ به مردم فرمود: «آیا مى‏دانید من اولى به مؤمنین از خودشان هستم؟» گفتند: «آرى، یا رسول خدا» فرمود: «هر که من مولاى اویم این (على) مولاى اوست. خدایا دوست‏ بدار آن که او را دوست‏ بدارد و دشمن دار هر که او را دشمن دارد.»ابوطفیل گفت ‏خارج شدم و در من تردیدى بود که چرا دیگران به این حدیث عمل نکردند پس زید بن ‏ارقم را ملاقات نمودم و ماجرا را براى او نقل نمودم و زید گفت: انکار نکن من خود از رسول خدا صلى ‏الله ‏علیه‏ و آله، شنیدم که این چنین مى‏فرمود. (13)
علاوه بر حدیث غدیر در دیگر احادیثى که از طریق اهل سنت نقل شده ‏است ‏به «على علیه‏السلام‏» «ولى‏» اطلاق شده ‏است ‏با توجه به این که، مضمون این احادیث این است که «هو ولى کل مؤمن ومؤمنة من بعدى‏» معلوم مى‏شود که این «ولایت‏»، ولایت متعارف مؤمنان بر یکدیگر نیست و ولایت ‏خاصى است؛ از همان گونه ولایتى که پیامبر صلى‏ الله ‏علیه ‏و آله دارند و این ولایت در طول ولایت پیامبر صلى ‏الله ‏علیه‏ و آله، و در مرتبه‏اى پس از ولایت نبى صلى‏ الله ‏علیه ‏و آله واقع شده ‏است.
6.امام احمد در «مسند» خود از عبدالرحمن بن‏ابى‏لیلى نقل نمود که گفت:على را در رحبه دیدم که مردم را به خدا سوگند مى‏داد... (به همان مضمون احادیث قبل) و از جمله دوازده نفر از مجاهدان جنگ بدر برخاستند گویى که هم اکنون آنان را مى‏بینم پس گفتند: «گواهى مى‏دهیم که شنیدیم رسول خدا صلى‏ الله‏ علیه ‏و آله روز غدیر خم مى‏فرمود: «آیا اولى به مؤمنین از خودشان نیستم و آیا زنان من مادران آنان نیستند؟» گفتیم: «بلى اى رسول خدا» فرمود: «پس هر که من مولاى اویم، على مولاى اوست. خدایا، دوست ‏بدار هر که او را دوست دارد و دشمن بدار هر که او را دشمن دارد.» (14)در نقل‌هاى دیگر نیز به گونه‏اى دیگر به آیه شریفه استناد شده است.7.حاکم از زید بن ارقم از دو طریق که به شرط شیخین (بخارى و مسلم) صحیح است نقل نمود که گفت:زمانى که رسول خدا، از حجة‏الوداع باز مى‏گشت در غدیر خم فرود آمد ... پس گفت: «خداى عزوجل، مولاى من است و من مولاى هر مؤمنى هستم‏.» سپس دست على را گرفت و فرمود: «هر که من مولاى اویم این (على) ولى اوست. خدایا، دوست ‏بدار هر که او را دوست دارد و دشمن بدار هر که او را دشمن دارد.» (15)8.نسائى از زید بن ارقم نقل نمود که گفت:هنگامى که پیامبر، از حجة‏الوداع باز مى‏گشت، در غدیر خم فرود آمد... سپس گفت: «خدا مولاى من است و من ولى هر مؤمنى هستم‏». سپس دست على را گرفت و فرمود: «هر که من ولى اویم این (على) ولى اوست. خدایا دوست ‏بدار هر که او را دوست‏ بدارد و دشمن بدار هر که او را دشمن بدارد.» ابوطفیل (راوى حدیث از زیدبن ارقم) گفت:به زید گفتم: «خودت از رسول خدا صلى‏ الله ‏علیه ‏و آله شنیدى؟» گفت: «هیچ کس در زیر آن درختان نبود مگر این که با چشمانش دید و با گوش هایش شنید.» (16)9.نسائى از عایشه دختر سعد نقل نمود که گفت:شنیدم پدرم مى‏گفت: «شنیدم از رسول خدا صلى ‏الله ‏علیه ‏و آله، در روز جحفه که دست على را گرفت و سخنرانى نمود. پس حمد و ثناى خدا بجاى آورد، سپس گفت: «اى مردم من ولى شما هستم؟» گفتند: «راست گفتى اى رسول خدا» سپس دست على را بلند نمود، و فرمود: «این (على) ولى من است و دین مرا ادا مى‏کند و من دوستدار کسى هستم که او را دوست دارد و دشمن کسى هستم که او را دشمن دارد.» (17)10.نسائى از سعد نقل نمود که گفت:با رسول خدا بودیم، چون به غدیر خم رسید، ایستاد تا مردم بیایند. سپس آنان را که پیش از او بودند باز گرداند و آنان که عقب مانده بودند ملحق شدند، پس چون مردم جمع شدند، گفت: «اى مردم چه کسى ولى شماست؟» گفتند: «خدا و رسول او». سپس دست على را گرفت و او را بر پا داشت، و فرمود: «هر که خدا و رسول خدا ولى اوست این (على) ولى اوست. خدایا، دوست ‏بدار هر که او را دوست دارد و دشمن بدار هر که او را دشمن دارد.» (18)دوم، منظور از «ولى‏» در روایت غدیر چیست؟به استناد نقل هاى مذکور از اهل سنت «ولى‏» به همان معنایى است که براى پیامبر صلى ‏الله ‏علیه ‏و آله، در آیه شریفه سوره احزاب بیان شده است در نتیجه معناى حدیث غدیر اینگونه خواهد بود که على علیه‏السلام، در مرتبه بعد از نبى صلى‏ الله‏ علیه‏ و آله، «اولى بالمؤمنین من انفسهم‏» خواهد بود.قرائن دیگرى نیز وجود دارد که دلالت ‏بر این معناى خاص از ولایت مى‏کند از جمله:1.فرمایش پیامبر که:  "و هو ولیکم بعدى" (19) ؛ على پس از من ولى شماست.و اگر ولایت ‏به معنایى غیر از «اولى بالمؤمنین من انفسهم‏» باشد که اولا فرقى بین على و غیر او در این جهت نیست و ثانیا چنین ولایت عامى براى على علیه‏السلام، در زمان پیامبر صلى ‏الله ‏علیه‏ و آله، هم ثابت است و ثانیا اصلا ولایت عام مؤمنین بر یکدیگر نیاز به مجتمع نمودن مردم و خطبه و خطابه ندارد و به نص آیه قرآن براى همه مؤمنین ثابت است.2.روایتى که احمد بن حنبل نقل کرده و در آن گفتگوى رسول گرامى اسلام صلى ‏الله‏ علیه‏ و آله، و «بریده‏» چنین حکایت ‏شده است:پیامبر صلى‏ الله‏ علیه‏ و آله فرمود: «اى بریده آیا من بر مؤمنان از خودشان سزاوارتر نیستم؟» گفت: «آرى، اى پیامبر خدا». فرمود: «هر کس من مولاى اویم، پس على مولاى اوست.‏» (20)ملاحظه مى‏شود که در این روایت نیز پیامبر اکرم صلى ‏الله‏ علیه ‏و آله، پس از آن که از بریده در مورد مضمون آیه محل بحث و ولایت‏ خود بر مؤمنان اقرار مى‏گیرد، تصریح مى‏کند که هر کس من مولاى اویم (به همان معناى مورد نظر آیه) على علیه‏السلام، هم مولاى اوست.سوم، آیا گذشته از حدیث غدیر و یا روایات و احادیث دیگر در بین فریقین از راه دیگرى مى‏توان به «ولایت‏» به همان معنایى که در آیه شریفه «النبى اولى بالمؤمنین من انفسهم‏» آمده است ‏براى وجود مقدس حضرت امیر پى برد یا نه؟با تامل و دقت در آیات قرآن کریم درمى‏یابیم که چنین ولایتى براى حضرت ثابت است؛ زیرا در آیه مباهله مى‏فرماید: "فمن حاجک فیه من بعد ما جاءک من العلم فقل تعالوا ندع ابناءنا و ابناءکم و نساءنا و نساءکم و انفسنا و انفسکم ثم نبتهل فنجعل لعنت الله على الکاذبین" (21) ؛ از آن پس که به آگاهى رسیده‏اى، هر کس که درباره او [عیسى] با تو مجادله کند، بگو: بیایید تا حاضر آوریم، ما فرزندان خود را و شما فرزندان خود را، ما زنان خود را و شما زنان خود را، ما خودمان را و شما خودتان را. آنگاه دعا و تضرع کنیم و لعنت ‏خدا بر دروغگویان بفرستیم.در لغت عرب «نفس‏» (که مفرد «انفس‏» مذکور در آیه است) به معناى «خود» است مانند آیه شریفه:"یا ایها الذین آمنوا علیکم انفسکم" (22) ؛ اى کسانی که ایمان آورده‏اید مراقب خودتان باشید.از نظر تاریخى نیز مسلم است که پیامبر صلى ‏الله ‏علیه‏ و آله، در روز مباهله همراه با حسنین علیهماالسلام، و فاطمه زهرا علیهاالسلام، و حضرت امیر علیه‏السلام، آن هم با ترتیبى خاص حاضر شدند. فخر رازى قضیه مباهله را اینگونه نقل نموده است:رسول خدا صلى ‏الله ‏علیه ‏و آله با کسائى ندوخته از موى سیاه که بر دوش او بود خارج شد در حالى که حسین را در آغوش گرفته بود و دست ‏حسن را در دست داشت و فاطمه علیهاالسلام، پشت ‏سر او مى‏آمد و على علیه‏السلام، پشت ‏سر فاطمه علیهاالسلام، و رسول خدا صلى‏ الله ‏علیه ‏و آله مى‏گفت: هنگامى که دعا کردم آمین گویید... و روایت ‏شد که رسول خدا صلى ‏الله ‏علیه ‏و آله چون در آن لباس ندوخته سیاه خارج شد حسن علیه‏السلام آمد. پس رسول خدا صلى ‏الله ‏علیه ‏و آله او را داخل لباس نمود و سپس حسین علیه‏السلام آمد. پس او را داخل لباس نمود، سپس فاطمه علیهاالسلام آمد، سپس على علیه‏السلام آمد. سپس رسول خدا صلى‏ الله‏ علیه ‏و آله فرمود: به درستى که خدا فقط مى‏خواهد آلودگى را از شما خاندان [پیامبر] بزداید و شما را پاک و پاکیزه گرداند. (23)بنابراین به نص قرآن کریم و تطبیق پیامبر صلى ‏الله ‏علیه ‏و آله، على علیه‏السلام، «خود» پیامبر است مگر در امورى که اختصاصى نبى مکرم اسلام صلى ‏الله‏ علیه ‏و آله باشد، مانند نبوت تشریعى و خاتمیت و یا بعضى احکام شرعى مانند نکاح و یا نماز؛ در غیر اینگونه اختصاصات، على علیه‏السلام، حکم پیامبر صلى ‏الله ‏علیه‏ و آله، را دارد و از آنجایى که براى پیامبر صلى ‏الله ‏علیه ‏و آله، ولایت مخصوصى به نص آیه «النبى اولى بالمؤمنین من انفسهم‏» ثابت است همین ولایت ‏براى حضرت على علیه‏السلام، نیز ثابت مى‏باشد. (24)در این نوشتار ملاحظه فرمودید که:1.به استناد نقل هایى از حدیث غدیر از طریق اهل سنت، پیامبر قبل از بیان جمله مشهور: «من کنت مولاه فهذا على مولاه‏» به ولایت‏ خاص خود (مستند به آیه شریفه سوره احزاب) استناد نمودند، بنابراین ولى در حدیث غدیر همان معنایى را دارد که آیه سوره احزاب بیان نموده است.2.علاوه بر نقل و روایت‏ با تامل عقلى و درایت در حدیث غدیر و نحوه خاص و مقدمات و تشریفاتى که پیامبر صلى ‏الله ‏علیه‏ و آله، براى بیان «من کنت مولاه فهذا على مولاه‏» انجام داده‏اند درمى‏یابیم که منظور از این ولایت‏ یک امر عادى و متعارف مانند این که على داماد پیامبر است‏ یا پسر عموى ایشان مى‏باشد یا این که مانند دیگر مؤمنان ولایت ایمانى دارد نمى‏باشد و نوع خاصى از ولایت مقصود است که براى دیگر مؤمنان ثابت نیست و براى اظهار آن به تصریح و تنصیص پیامبر صلى ‏الله ‏علیه ‏و آله نیاز است.3.علاوه بر حدیث غدیر در دیگر احادیثى که از طریق اهل سنت نقل شده ‏است ‏به «على علیه‏السلام‏» «ولى‏» اطلاق شده ‏است ‏با توجه به این که، مضمون این احادیث این است که «هو ولى کل مؤمن ومؤمنة من بعدى‏» معلوم مى‏شود که این «ولایت‏»، ولایت متعارف مؤمنان بر یکدیگر نیست و ولایت ‏خاصى است؛ از همان گونه ولایتى که پیامبر صلى‏ الله ‏علیه ‏و آله دارند و این ولایت در طول ولایت پیامبر صلى ‏الله ‏علیه‏ و آله، و در مرتبه‏اى پس از ولایت نبى صلى‏ الله ‏علیه ‏و آله واقع شده ‏است.4.گذشته از نقل هاى متعدد حدیث غدیر از طریق برادران اهل سنت‏ با تامل و دقت در آیه مباهله که پیامبر صلى‏ الله ‏علیه‏ و آله با عمل خود آن را بر على علیه‏السلام تطبیق نمودند در مى‏یابیم که على علیه‏السلام، در غیر اختصاصات پیامبر صلى ‏الله ‏علیه ‏و آله، (مانند نبوت تشریعى) حکم خود آن حضرت را دارد.بنابراین هر آنچه براى پیامبر صلى‏ الله ‏علیه ‏و آله ثابت ‏باشد براى على علیه‏السلام، نیز ثابت است (البته در غیر احکام اختصاصى پیامبر صلى ‏الله ‏علیه ‏و آله) و از آنجایى که ولایت مخصوصى به نص آیه سوره احزاب براى پیامبر صلى ‏الله‏ علیه‏ و آله ثابت است این ولایت ‏براى على علیه‏السلام نیز ثابت است.پى‏نوشت ها:1.سوره شعراء (26)، آیه 214.2.ر. ک: یعقوب، المحامى، احمدحسین، نظریه عدالة الصحابة و المرجعیة السیاسیة فى الاسلام، مؤسسه انصاریان للطباعة و النشر،1417ه-1996م، ص‏224، قم، ایران، الطبعة الثالثة. نویسنده روایت را از منابع تاریخى و تفسیرى چون: تاریخ‏الامم و الملوک (تاریخ طبرى)، جامع‏البیان فى تفسیر القرآن (تفسیر طبرى)، لباب‏التاویل فى معانى التنزیل (از على بن محمد بن ابراهیم بغدادى)، معالم التنزیل، تفسیر بغوى، تفسیر القرآن العظیم (تفسیر ابن کثیر) السیرة النبویة (از ابن کثیر)، دلائل بیهقى، کامل ابن اثیر، سیرة حلبیة، شرح ابن ابى‏الحدید، کنزالعمال، تاریخ دمشق (از ابن عساکر)، مستدرک حاکم، مسند احمد حنبل، خصائص نسائى و... نقل نموده است و نیز ر.ک: المراجعات، مراجعه شماره 20.3.ثم قال له: ارایت ان نحن بایعناک على امرک ثم اظهرک الله على من خالفک ایکون لنا الامر من بعدک؟4.ر. ک: ابن جریر الطبرى، جعفر بن محمد (224 - 310 ق)، تاریخ الطبرى، ج 1، ص‏556. دار الکتب العلمیة، بیروت، الطبعة الثانیة، 1408 ق. و نیز: ابن هشام، السیرة النبویة، انتشارات ایران، زمستان‏63، ج‏2، ص‏66؛ در ادامه این گفتگو و دعوت بنى‏عامر نیز پاسخ گفت: آیا خود را در برابر عرب فداى تو سازیم. پس آنگاه که خدا تو را پیروز گرداند «امر» از آن غیر ما باشد. ما حاجتى به «امر» تو نداریم. و از بیعت و همراهى با پیامبر ابا نمودند. «فقال له: افتهدف نحورنا للعرب دونک فاذا اظهرک الله کان الامر لغیرنا لا حاجة لنا بامرک فابوا علیه.‏»براى دیدن نمونه‏هاى کاربرد واژه «امر» در تاریخ اسلام و صدرالاسلام از جمله ر.ک: امینى، ابراهیم، بررسى مسائل کلى امامت، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، چاپ هشتم 1361، ص‏49.5.براى این موارد از جمله ر.ک: یعقوب، المحامى احمد حسین، همان و نیز العاملى، شرف‏الدین، المراجعات.6.سوره احزاب (33)، آیه‏6.7.سروش، عبدالکریم، بسط تجربه نبوى، انتشارات صراط، تهران، بهار 78، ص‏244.8.این نوشتار درصدد بررسى همین قسمت از مقاله «ولایت‏ باطنى و ولایت ‏سیاسى‏» است گذشته از موارد نقد دیگرى که مقاله مذکور دارد حداقل دو مطلب مهم و محورى آن در آینده مورد بحث واقع مى‏شود:اول - آیا انتخاب در سقیفه دموکراتیک بوده ‏است؟ (ر.ک: بسط تجربه نبوى، ص‏273)دوم - حقیقت ولایت و امامت کدام است؟ آیا امامت مفهومى سیاسى است ‏یا یک مفهوم عرفانى و معنوى و یا چیز دیگر؟ (ر.ک: بسط تجربه نبوى، ص 275).9.اخرج الطبرانى و غیره بسند مجمع على صحته عن زید بن ارقم قال: خطب رسول‏الله صلى‏ الله ‏علیه‏ و آله، بغدیر خم تحت‏شجرات. ثم قال: یا ایها الناس ان الله مولاى و انا مولى المؤمنین و انا مولى بهم من انفسهم فمن کنت مولاه فهذا مولاه یعنى علیا...10.و اخرج الامام احمد من حدیث زید بن ارقم قال: نزلنا مع رسول‏الله صلى‏الله ‏علیه ‏و آله، بوادى یقال له وادى خم فامر بالصلاة فصلاها بهجیر قال خطبنا، و ظل لرسول‏الله صلى‏الله ‏علیه‏ و آله، بثوب على شجرة سمرة من الشمس فقال:صلى‏الله‏علیه‏وآله:الستم تعلمون‌او لستم تشهدون انى اولى بکل مؤمن من نفسه؟ قالوا: بلى. قال، صلى‏الله‏علیه‏وآله: فمن کنت مولاه فعلى مولاه اللهم وال من والاه وعاد من عاداه.11.و اخرج الامام احمد من حدیث البراء بن عازب من طریقین قال: کنا مع رسول‏الله صلى‏الله‏علیه‏وآله، فنزلنا بغدیر خم فنودى فینا الصلاة جامعة و کسح لرسول‏الله صلى‏الله‏علیه‏وآله، تحت ‏شجرتین فصلى الظهر و اخذ، صلى‏الله‏علیه‏ وآله، بید على فقال: الستم تعلمون انى اولى بالمؤمنین من انفسهم؟ قالوا: بلى. قال: الستم تعلمون انى اولى بکل مؤمن من نفسه؟ قالوا: بلى. قال فاخذ بید على فقال، صلى‏الله‏علیه ‏وآله: من کنت مولاه فعلى مولاه اللهم وال من والاه وعاد من عاداه.12.ما قام به امیرالمؤمنین ایام خلافته اذ جمع الناس فى الرحبة فقال: انشد الله کل امرء مسلم سمع رسول الله، صلى‏الله‏علیه ‏وآله، یقول یوم غدیر خم ما قال الا قام فشهد بما سمع، ولا یقم الا من رآه بعینیه و سمعه باذنیه، فقام ثلاثون صحابیا فیهم اثنا عشر بدریا فشهدوا انه اخذه بیده، فقال، صلى‏الله‏علیه ‏وآله، للناس: اتعلمون انى اولى بالمؤمنین من انفسهم؟ قالوا: نعم. قال صلى‏الله‏علیه ‏وآله: من کنت مولاه فهذا على مولاه اللهم وال من والاه وعاد من عاداه.13.ما اخرجه الامام احمد... فقال، صلى‏الله‏علیه ‏وآله، للناس اتعلمون انى اولى بالمؤمنین من انفسهم؟ قالوا: نعم یا رسول الله. قال: من کنت مولاه فهذا على مولاه اللهم وال من والاه وعاد من عاداه.14.اخرج الامام احمد... سمعنا رسول الله صلى‏الله‏علیه ‏وآله، یقول یوم غدیر خم: الست اولى بالمؤمنین من انفسهم و ازواجى امهاتهم؟ فقلنا: بلى یا رسول الله. قال: فمن کنت مولاه فعلى مولاه اللهم وال من والاه وعاد من عاداه.15.اخرج الحاکم فى مناقب على من مستدرکه عن زید بن ارقم من طریقین صححهما على شرط الشیخین قال: لما رجع رسول‏الله صلى‏الله‏علیه ‏وآله، من حجة‏الوداع و نزل غدیر خم... ثم قال: ان الله عزوجل مولاى و انا مولى کل مؤمن ثم اخذ بید على فقال من کنت مولاه فهذا ولیه اللهم وال من والاه و عاد من عاداه.16.و اخرج النسائى عن زید بن ارقم قال: ... ثم قال صلى‏الله‏علیه ‏وآله: ان الله مولاى وانا ولى کل مؤمن. (پیامبر، صلى‏الله‏علیه ‏وآله، در این نقل به آن ولایت‏ خاصى که خدا بر او و او بر مؤمنین دارد استناد نموده ‏است نه به ولایت عام مؤمنین بر یکدیگر). ثم اخذ بید على فقال: من کنت ولیه فهذا ولیه اللهم وال من والاه وعاد من عاداه.17.و اخرج النسائى عن عائشة بنت ‏سعد قالت‏سمعت ابى یقول سمعت رسول‏الله صلى‏الله‏علیه ‏وآله، یوم الجحفة فاخذ بید على و خطب فحمد الله و اثنى علیه ثم قال: ایها الناس انى ولیکم. قالوا: صدقت‏ یا رسول‏الله ثم رفع ید على فقال هذا ولیى و یؤدى عنى دینى و انا موالى من والاه و معادى من عاداه.18.و عن سعد ایضا قال کنا مع رسول‏الله فلما بلغ غدیر خم وقف للناس ثم رد من تبعه و لحق من تخلف فلما اجتمع الناس الیه قال: ایها الناس من ولیکم؟ قالوا: الله و رسوله. ثم اخذ بید على فاقامه ثم قال: من کان الله و رسوله ولیه فهذا ولیه اللهم وال من والاه و عاد من عاداه. این چند حدیث از دو مراجعه 54 و56 کتاب شریف «المراجعات‏» استفاده شده است. و مطمئنا با رجوع به دیگر نقل هاى اهل سنت موارد دیگر که در آنها پیامبر صلى‏الله‏علیه ‏وآله، استناد به آیه شریف نموده است، بیشتر خواهد بود.19.ر.ک: مراجعه‏36 از کتاب شریف «المراجعات‏» در این مراجعه دسته‏اى از روایت را از منابع مختلف اهل سنت و با نقل هاى متفاوت با همان مضونى که در متن نقل شده آورده است.20.ما اخرجه الامام احمد... فقال صلى‏الله‏علیه ‏و آله: یا بریدة الست اولى بالمؤمنین من انفسهم؟ قلت: بلى یا رسول الله. قال: من کنت مولاة فعلى مولاه.واخرجه الحاکم فى مستدرکه وصححه على شرط مسلم و اخرجه الذهبى فى تلخیصه مسلما بصحته على شرط مسلم‏ر. ک: مراجعه 38 از «المراجعات‏». "21.سوره آل عمران (3)، آیه 61.22.سوره مائده (5)، آیه 105.23.فخر رازى، التفسیر الکبیر، بى‏جا، بى‏تا، ج‏8، ص‏85: «و کان رسول الله صلى‏الله‏علیه‏ وآله، خرج و علیه مرط من شعر اسود و کان قد احتضن الحسین و اخذ بید الحسن و فاطمة تمشى خلفه و على رضى‏الله‏عنه، خلفها و هو یقول: اذ دعوت فامنوا ... و روى انه، علیه‏السلام، لما خرج فى المرط الاسود فجاء الحسن رضى‏الله‏عنه، فادخله ثم جاء الحسین رضى‏الله‏عنه، فادخله ثم فاطمة ثم على رضى‏الله‏عنهما، ثم قال: انما یریدالله لیذهب عنکم الرجس اهل‏البیت و یطهرکم تطهیرا. و اعلم ان هذه الروایة کالمتفق على صحتها بین اهل التفسیر و الحدیث.‏»و نیز ر.ک: زمخشرى، جارالله، محمود بن عمر، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بى‏جا، بى‏تا، ج‏1، ص‏368.24.مشابه این استدلال را فخر رازى در ذیل المسالة الخامسة از دانشمندى به نام محمودبن الحسن الحمصى در رى که استاد شیعیان اثنى عشرى بوده است نقل مى‏نماید با این بیان که آیه دلالت ‏بر افضلیت وجود مبارک مولى بر صحابه و انبیاء سلف مى‏نماید و سپس فخر رازى در پاسخ به اجماع متوسل مى‏شود که به اجماع مسلمین مولى از از انبیاء سلف افضل نیست. یعنى:1-اصل استدلال و شمول آن را پذیرفته است.2-افضلیت ‏حضرت نسبت ‏به صحابه را پذیرفته است.3-تنها قیدى که در استدلال زده در شمول استدلال به افضلیت انبیاء سلف است. آنهم با تمسک به اجماع مسلمین. مى‏دانیم که علاوه بر مباحثى که درباره حجیت اجماع وجود دارد. از اصل چنین اجماعى در کار نیست.4-اصل استدلال از نظر فخر رازى صحیح است و قابل انکار نیست.                                                                  سیری درزندگی نامه شهیدابوالفضل متقی:  
 
     
           شهید ابوالفضل متقی دراول فروردین ماه سال 1/1/1344در محله اشتهارد در یک خانواده نسبتاَ مذهبی دیده به جهان گشود. وی پس از سپری کردن دوران خردسالی و گذراندن دوره ابتدائی که موفقیتی پشت سر نهان بود پای به عرصه راهنمائی گذاشت دوران راهنمائی را در مدرسه 12فروردین واقع در دولت آباد کرج سپری نمود، در دوران تحصیل بعنوان یک شاگرد نمونه و معتقد به اصول مذهبی مطابق سن خود بود در مدرسه مورد توجه معلمان خود قرار گرفت. وی دوران دبیرستان خود را در مدرسه فارابی ادامه داد و در رشته بهداشت مشغول تحصیل شد ولی دوران تحصیل او در دبیرستان زیاد طول‌نکشید زیرا وی با توجه به خصوصیات‌ اخلاقی که داشت راه خود را انتخاب کرده و دیگر کمتر کسی او را در کلاسها حاضر می‌دید و بیشتر در بسیج ناحیه در زمینه فعالیت‌های مختلف می‌پرداخت. خصوصیات اخلاقی شهید قابل توجه بود او بسیار متین و با وقار و زبانزد تمام دوستان و آشنایان بود با پدر و مادر و اطرافیان خود بسیار فروتن و مهربان بود و کمترکسی بود که او را نشناسد. ابوالفضل بیشتر وقت خود را در میان مردمی که مخلص خدا و ادامه دهنده راه ائمه بودند در فعالیت‌هایی که در مسجد پایگاههای بسیج صورت می‌گرفت سپری می‌کرد قبل از پیروزی انقلاب اسلامی او با هرج و مرج و فساد و بی بند و باری دوران شاهنشاهی بطور مخفیانه مبارزه می‌کرد ولی پس از پیروزی حق علیه باطل وی با دوستان فعالیتهای خود را علناَ ادامه می‌دادند.«شهیدابوالفضل‌متقی معتقد بود که ما راه را خود انتخاب کرده‌ایم و هیچکس نمی تواند ما را مجبور کند که از این راه دست برداریم، او معتقد بود که جنگ میان ایران و عراق یک موهبت الهی است که خداوندبا این معجزه افراد مخلص را مورد آزمایش الهی قرار می‌دهد تا مشخص شود که چقدر نسبت به اسلام و عقاید دینی‌پایبند می‌باشند.» شهید وقتی خبر اعزام خود را به جبهه‌های جنگ شنید بسیار به درگاه پروردگار خود شکرگذار شد و پس از خداحافظی از دوستان و عزیزان خود با شادی فراوان خود را آماده این امتحان الهی قرارداد. وی اعزام‌های مختلفی داشت که اولین بار در تاریخ 9/10/63 درتیپ 20 مستقل رمضان به جبهه‌های جنگ اعزام گردید. اعزام بعدی وی درتاریخ 17/4/64 درگردان علی اصغر(ع) گروهان عاشورا تیپ سیدالشهداء و در تاریخ 27/11/64 تیپ سیدالشهداء گردان حمزه گروهان نصر و در تاریخ 3/7/65 لشگر سیدالشهداء در گروهان حمزه شرکت داشتند. (اندیمشک) شهید در مرخصی‌هائی که داشت و بدیدن دوستان خود می رفت وضعیت خود را در جبهه‌هابسیار خوب توصیف می‌نموده و خاطرات خود را برای دیگران بازگو می‌کرد و آنها را مشتاق به این فعالیت‌هایی نمود.ولی متأسفانه در یکی از عملیات دچار سانحه شیمیایی گردید و به بیمارستان منتقل گردید و در بیمارستان چند روزی بستری شد ولی روحیه بالای وی و تقوای او باعث شد که خانواده خود را تسلی خاطری بخشد که آنها زیاد از این حادثه ناراحتی بخود راه ندهند و شکرگزار درگاه الهی باشند. پس از مرخصی از بیمارستان به خانه آمد ولی درخانه برای جبهه‌های جنگ دلتنگی می‌کرد و پس از کمی بهبودی به جبهه برگشت.مسافرت‌هایی با دوستان خود داشت که بیشتر به زیارتگاه‌ها و اماکن متبرکه که مانند مشهد مقدس ،قم و جمکران و... می‌رفتند. و در این سیر و سفرها او مخلص تر و فروتن‌تر می‌گردید و بیشتر قدر نعمت های ‌الهی را می‌دانست ولی در آخرین دیداری که با خانواده خود داشت خداحافظی او بگونه‌ای دیگر بود و بوی فراق را می‌داد گوئی وی می‌دانست که این آخرین دیدار آنها است و پس از رفتن برگشتی نخواهد بود که به جبهه برمی‌گردد. وی درعملیات کربلای 5 در شلمچه به درجه رفیع شهادت نائل آمد و شربت گوارای شهادت را نوشید وقتی خبر شهادت فرزند به خانواده رسید همه بسیار متأثر و غمگین و با چشمانی پر از اشک او را بخاک سپردند ولی این خانواده مؤمن و مذهبی می‌دانستند که فرزندشان از امتحان الهی سربلند بیرون آمده و پروردگار آسمانها و زمین که مالک حقیقی تمام نعمت هاست این نعمت را از آنها باز پس گرفته است به‌ همین دلیل سر به سجده شکر برآوردند و خداوند را سپاس گفتند. یکی ازدوستان و همرزمان شهید بزرگوار با نهایت غم و اندوه خاطره‌ای رابیان داشتند ایشان می‌گفتند: من و ابوالفضل هر دو از هیکل‌های تنومند و درشتی برخوردار بودیم و هر دو عاشق شهادت در راه خدا بودیم به همین دلیل با یکدیگر شوخی می‌کردیم او به من می‌گفت که اگر تو شهید شوی بدلیل هیکل درشتی که تو داری قبری برای تو نیست که تو را خاک کنیم و من هم به شوخی به او همان را می‌گفتم و او می‌گفت که من این گونه نمی‌میرم گوئی که به وی الهام شده باشد او می‌گفت دستها و پاها و تن من جدا خواهد بود و خاک‌کردن هرکدام از آنها به تنهائی راحت خواهدبود ما آنروز این حرفها را به شوخی به یکدیگر می‌زدیم ولی وقتی ابوالفضل شهید شد و جنازه او آمد با تعجب فراوان دیدم که دست و پاها و بدن او همانطورکه خود گفته بود تکه تکه و جدا از یکدیگر است و در اثر همین مشاهده مدتی از خواب و خوراک بیزار شده بودم و به خاطراتی که باهم داشتیم و به حرفهای شیرین او فکر می‌کردم و با خود می‌گفتم بدون شک او فرشته‌ای بود که خداوند آینده زیبای او را به وضوح به او نشان داده بود.                        
[   جشن بزرگ ولایت زمان:شنبه ساعت:20:30 سخنران: حجت الاسلام محب زاده مکان :کرج،روبروی بیمارستان قائم  هیات محبان الزهرا(س) 
     
دسته ها :
جمعه بیست و هفتم 9 1388
X