نسبت منظر(1)
مهندسی فرهنگی ( 6)
از دیگر آموزه های نیک جهان طبیعت یکی اندازه نگه داشتن است که در آیات قرآن از آن بهقدر یاد شده:
«انا کل شی خلقناه بقدر» (قمر- 49 )
« و ان من شیء الا عندنا خزائنه و ما ننزّلـه الا بقدر معلوم» (حجر- 21 )
«انزل من السماء ماء فسالت اودیه بقدرها» ( رعد - 17 )
این اصل نافذ چنان در رگ و پی هستی ساری و جاری است و دامن گسترده که به هر میزانی که تخطی از آن بیشتر باشد روند فروپاشی و سوق به ورطه هلاک به همان مقدار شدت و شتاب می گیرد. اغلب پدیده ها ظاهراً حائز مراتبی از توازن و تناسب اند و لذا طبیعی و عادی جلوه می کنند و هرگاه تظاهرات معنی داری از خدشه – کاستی یا فزونی – اجزاء سیستمی رخ نماید جلب توجه می کند و در مواردی که تناسب و توازن به کمال خود نزدیک است زیبایی خیره کننده ای پدید می آید.
بدن انسان مثالی از توازن، تناسب و تقارن حیرت انگیزی است که آفرینش هم به لحاظ اندازه و هم جای یکایک اندامها حسب وظیفه آنها و نوع ارتباط آنها با یکدیگر برای ایفای بهترین نقش آفرینی و کارایی به او هدیه داده است که هرگاه به زیور اخلاق – یعنی اندازه نگه داشت در سهم بخشی به قوای روحی – هم آراسته گردد پای او را از خاک بر بام افلاک می گذارد و آنچه در وهم ناید آن می شود.
توجه به این مفهوم در مناسبات فردی و اجتماعی به تحکیم هنجارها و ارزش های والای انسانی و نیز بسط عدالت می انجامد تا جایی که نه تنها در برخورد با دوستان، که با دشمنان نیز رعایت آن توصیه شده:
«ولایجرمنکم شنئان قوم علی الاتعدلوا اعدلوا هو اقرب للتقوی» ( مائده – 8 )
این از رمزهای پایانی و پویایی سیستمهاست و پیام می دهد که هشدارید و جانب آن دارید تا نسبت منظر را پاس دارید ،بخصوص در طراحی سازه ساختارهایی که بنیادین و مبنای سایر پی ریزیهایند = بالعدل قامت السموات والارض – الملک یبقی مع الکفر و لا یبقی مع الظلم. ساختار فرهنگی در جوامع از این مقوله است و جنبه زیر بنایی دارد و ساز و کارهای دیگر بر آن بار می شود.
درک بهتر این موضوع و غنای بیشتر آن در گرو پردازش بیشتر و بهتر آن از جانب شما کاربران گرامی است که حتی می تواند در اطراف شواهد یا مصادیقی گواه بر این مفهوم باشد چنانکه دأب ادیبان و حکیمان در تقریب اذهان، تمثل به امثال بوده و اینگونه مفاهیم پیچیده مجرد و انتزاعی را محسوس و ملموس کرده اند.
مثلاً میانه روی که لقمان حکیم به فرزندش توصیه می کند و قرآن کریم از آن به "قصد مشی" تعبیر می کند یا تعریف "عدل" به قرار دادن هر چیز در جای خود؛ درباب مفاهیم و آثار گرانسنگ ادبی و هنری پرورده دست بشر یا خاسته از مام طبیعت در دنیای جمادات، نباتات(2) و حیوانات که توازن و تناسب در آنها پر قیمتش کرده باشد همچون نظم کریستالی الماس به عنوان نمونه ای از مصادیق.
حق یارتان
سید محمد لاجوردی
پی نوشت ها
1- نسبت منظر (ASPECT RATIO) = تناسب اجزاء سیستم طوری که کارآمدی آن با بهره وری قابل قبولی ممکن شود.
2 - « وانبتنا فیها من کل شیء موزون» (حجر- 19)
لینک ها
مهندسی فرهنگی(2) اخلاق و زندگی
مهندسی فرهنگی(3) گرایش های سرشتی