كرج را دوباره ببینید

كاروانسرای‌شاه‌عباسی

در بخش مركزی شهر كرج و در سمت جنوب شرقی میدان توحید، بنای تاریخی زیبایی دیده می‌شود كه شباهت زیادی به آثار و خانه‌های تاریخی اصفهان دارد. این بنای سنگی آجری كه حدود 3000مترمربع مساحت دارد، كاروانسرایی است متعلق به دوران صفویه و ساخته شده در زمان شاه سلیمان صفوی (1045 تا 1073) فرزند ارشد شاه‌عباس دوم. این كاروانسرا همان‌طور كه از نامش پیداست در اصل و در ابتدا به عنوان استراحتگاه كاروان‌ها و پیك‌ها و مركب‌هایشان بنا شده بود. این بنا دارای 21حجره ایوان‌دار برای استراحت مسافران و 5بارانداز به منظور نگهداری بارها و كالاها و همچنین جایگزینی همراهان و نگهبانان كاروان‌ها بوده است. این كاروانسرای پررونق در اوایل دوره قاجار به یك پایگاه نظامی‌ مبدل شد. در آن زمان هنوز هم به این نوع پادگان‌ها قلعه می‌گفتند.

این بود كه كاروانسرای عباسی تبدیل به قلعه نظامی‌ شد؛ چراكه در این زمان كه كم‌كم اتومبیل جای مركب‌ها را می‌گرفت از نظر شاهان قجری وجود چنین كاروانسرایی، آن هم در حوالی تهران كه با سرعت بیشتری نسبت به شهرهای دیگر متجدد می‌شد، چندان ضروری به نظر نمی‌رسید و بهتر بود كه متناسب با زمان خود تغییر كاربری دهد. شاید در ادامه همین مسیر فكری بود كه در اواخر دوره قاجار كاروانسرای عباسی تبدیل به مدرسه‌ای شد به نام مدرسه فلاحت كه یكی از مجموعه مدارس كشاورزی در آن زمان بود. این بنای تاریخی سرانجام به اصل خود بازگشت و در فروردین سال 1356 با عنوان كاروانسرای شاه‌عباسی كرج در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

تخت رستم

تخت رستم نام یكی دیگر از آتشكده‌های عهد ساسانی است كه دقیقا در جنوب غربی شهرستان شهریار در كنار روستای قجر واقع شده است. تخت رستم در واقع نام كوهی است مخروطی شكل كه از سنگ‌های آتشفشانی درست شده و در دامنه و نوك قله آن آثار معماری‌ای به شكل تختگاه شناسایی شده است. به همین علت از دیرباز به آن تخت رستم گفته‌اند. مصالح به كار رفته در آن سنگ و ملات گچ سنتی است كه در دوره ساسانی از این نوع مصالح در ساخت بناهای مهم استفاده می‌كردند. حجره‌ها و حفره‌هایی كه در وسط محوطه این بنا در سازه‌هایی از جنس سنگ و به شكل مدور تعبیه شده، در اصل جایی بوده برای روشن نگه داشتن آتش. وسعت این جایگاه نشان می‌دهد كه آتش بسیار بزرگی در آن روشن بوده و شاید علاوه بر ارزش دینی و آئینی، این آتش بخشی از امنیت شبانگاهی اهالی را نیز تأمین می‌كرده است.

در قسمت‌های پایین كوه یك سكو و یك بنای كوچك وجود دارد كه كمتر مورد تخریب و فرسایش قرار گرفته‌اند و بخوبی آثار معماری دوره ساسانی را نشان می‌دهند. تخت رستم علاوه بر این‌كه همیشه مورد توجه باستان‌شناسان و علاقه‌مندان به آثار معماری باستانی بوده، چند سالی است كه نظر برخی فیلمسازان را نیز به خود جلب كرده و یكی از لوكیشن‌های مجموعه تلویزیونی مردان آنجلس هم بوده است.

غار یخ‌مراد

یخ‌مراد غاری است بسیار زیبا و دیدنی در استان البرز. این غار در جاده چالوس و حدود 60 كیلومتری تهران، نرسیده به منطقه گچسر قرار دارد. روستا‌های آزادبر و كهنه‌ده در نزدیكی غار یخ‌مراد دارای طبیعتی زیبا و مردمانی خونگرم هستند كه برای دسترسی به غار می‌توانید از آنها كمك و نشانی بگیرید. مسیر غار عموما شیبدار و رو به پایین است كه در نهایت با رسیدن به اعماق كوه، با چشمه‌های یخ‌زده در كف زمین و استالاكتیت‌های اسفنجی غار مواجه می‌شوید. استالاكتیت كه برای آن معادل فارسی چكنده را برگزیده‌اند در واقع ستونی از مواد معدنی است كه به صورت قندیلی از سقف غار آویخته است. در زیر چكنده ستونچه‌ای به‌وجود می‌آید كه چكیده نامیده می‌شود.

این دو به مرور زمان به هم می‌رسند و ستون واحدی را تشكیل می‌دهند كه یكی از زیباترین اشكال خلقت را ایجاد می‌كنند. از ویژگی‌های دیگر این غار كه در غارهای طبیعی ایران كمتر دیده می‌شود معماری مُطَبَق آن است؛ یعنی در بخشی از غار 4 طبقه با اختلاف ارتفاع بیش از 30 متر دیده می‌شود.

دلیل این‌كه این غار را یخ‌مراد می‌نامند آن است كه به اعتقاد مردمان بومی ‌آن منطقه، یخ‌های غار خاصیت درمان و شفادهی دارد. یكی از غارنوردان به نام مجید كاشیان كه تهیه نقشه غار یخ‌مراد نیز از جمله كارهای اوست، در توضیحاتی كه برای این غار نوشته، آورده است: «در گذشته مردم بومی‌ بر این باور بوده‌اند كه یخ موجود در اعماق غار برای درمان ناباروری زنان خاصیت شفادهنده دارد. وجود كهنه‌های آویخته (دخیل) به دهانه اصلی و درون غار در گذشته كه باعث نامگذاری روستای مجاور به كهنه ده شده گواه این ادعاست.»

با توجه به فسیل‌ها و شواهد موجود در این غار برخی آن را مربوط به دوره دوم و برخی متعلق به دوره سوم زمین‌شناسی دانسته‌اند. به هر حال آنچه مهم است این‌كه غار یخ‌مراد از جمله غارهای بزرگ، پر پیچ و خم و در نوع خود بسیار نادر و با ارزش است كه بازدید از آن در فصل زمستان توصیه نمی‌شود؛ در غیر این صورت و بویژه در بهار و تابستان به دلیل داشتن بادگیرها و هواكش‌های مخفی غار كه سبب ایجاد هوای سرد و یخبندان و در نتیجه مناظر زیبای حاصل از رسوبات و قندیل‌ها، می‌شود، دیدن آن بسیار شگفت‌‌‌‌انگیز و لذت بخش خواهد بود.

كاخ سلیمانیه

بنای كاخ سلیمانیه با بیش از 200 سال قدمت مربوط به دوره قاجار است كه برخی آن را ساخته شده به دستور فتحعلی شاه به مناسبت تولد سی و چهارمین فرزندش به نام سلیمان میرزا می‌دانند و در برخی منابع نیز گفته شده كه به دستور خود سلیمان میرزا بنا شده است. كاخ سلیمانیه كه در منطقه‌ای خوش آب و هوا قرار دارد در اصل یكی از كاخ‌های ییلاقی قاجاری به شمار می‌آمده و باید گفت با داشتن تالارهای آیینه كاری شده، سقف شیروانی و قرینه بودن سبك ساختاری آن یكی از نمونه‌های زیبای معماری دوره قاجار است. در این كاخ 2 نقاشی ارزشمند و بی‌نظیر وجود دارد كه نمونه‌های اصلی از تصاویر پادشاهان ایران در زمان قاجارند.

اگر نشانی این كاخ را از كسی بپرسید حتما به شما خواهد گفت كه در محوطه دانشكده كشاورزی كرج واقع شده است، اما اگر به پیشینه تاریخی كاخ رجوع كنیم در واقع باید بگوییم كه دانشكده كشاورزی در محوطه كاخ بنا شده است؛ زیرا در اواخر دوره قاجار در جوار سلیمانیه مدرسه‌ای بنا شد كه در آن علوم و فنون كشاورزی یا به قول خودشان فلاحت پیشگی تدریس می‌كردند. این مدرسه رفته‌رفته گسترده شد تا آنجا كه حالا به دانشكده كشاورزی تبدیل شده است. كاخ سلیمانیه اكنون پذیرای گردشگران بسیاری است بویژه كه اخیرا مرمت شده و قرار است با امكانات‌بهتری در معرض دید قرار گیرد.

بخش گردشگری تبیان

برگرفته از جام جم آنلاین