تبیان، دستیار زندگی
اوقات فراغت پیوند تنگاتنگی با شخصیت و زندگی معنوی و فرهنگی افراد دارد. چرا که از سویی از فرهنگ جامعه تاثیر می‏گیرد و از سویی دیگر بر آن تاثیر می‏گذارد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

زمانی دلپذیر و خطرناک

با نوجوان خود دوست باشید

اگرچه اوقات فراغت را می‌توان مهمترین و دلپذیرترین اوقات آحاد بشر دانست اما این اوقات ممکن است برای عده‌ای متضمن تعمق و تفکر و ساختن و ابداع باشد و برای عده‌ای دیگر ملال آور و یا در بردارنده آسیب های جسمی و روانی .

برداشت افراد از فراغت و نحوه گذران اوقات فراغت برحسب شرایط اجتماعی و تاریخی و دوره زندگی متفاوت است اما در غالب جوامع و در اکثر شرایط اجتماعی اوقات فراغت به طور بالقوه در قشر جوان آسیب هایی را نیز در بر دارد.

برداشت افراد از فراغت و نحوه گذران اوقات فراغت برحسب شرایط اجتماعی و تاریخی و دوره زندگی متفاوت است اما در غالب جوامع و در اکثر شرایط اجتماعی اوقات فراغت به طور بالقوه در قشر جوان آسیب هایی را نیز در بر دارد.

در دوران معاصر، افزایش سالهای تحصیل و دیررسی ورود انسان به بازار کار و افزایش سن ازدواج، دورانی نسبتا طولانی را در زندگی انسانها پدید آورده که جوانی خوانده می‌شود. انسان جدید از کودکی مستقیماً ‌به بزرگسالی قدم نمی‌گذارد بلکه دوره‌ای در زندگی او رخ نموده است که با فقدان یا قلت مسئولیت پذیری مترادف است و در آن اوقات فراغت سهم بزرگی یافته است.

در این دوران رفتارهایی از فرد سر می‌زند که این رفتارها گاه از سوی جامعه تجویز و تبلیغ نمی‌گردند و بعضاً رفتارهای انحرافی به شمار می آید. در رفتارهای فراغتی بسته به سن، جنس، طبقه اجتماعی و سبک زندگی و ... می‌توان الگوهایی را مشاهده کرد که الگوهای فراغتی افراد را تشکیل می‌دهند و الگوهای فراغتی نامناسب به خصوص در قشر جوان می‌تواند آنها را از چارچوبهای پذیرفته شده در جامعه دور ساخته و آسیبهایی را در این گروه اجتماعی موجب گردد.

پسر

طبیعی است که نیاز به اوقات فراغت مربوط به یک قشر خاص نیست اما از آنجایی که ایران با میانگین سنی 16 سال در ردیف جوانترین کشورها قرار دارد، پژوهش های انجام شده در ایران حاکی از این مطلب است که بسیاری از موارد شدید انحرافات در میان جوانان نتیجه فقدان برنامه‌ریزی صحیح جهت گذران اوقات فراغت بوده است .

توجه خاص و ایجاد امکانات برای گذراندن اوقات فراغت توسط نوجوانان و جوانان می‌تواند نقش مؤثری در شکل‌گیری شخصیت آنان و همینطور سازندگی جامعه داشته باشد.

تحقیقات متعدد در این زمینه نشان می‌دهد که رواج انواع تفریحات انحرافی بواسطه کمبود امکانات تفریحی و عدم آگاهی و عدم برنامه‌ریزی و اجرای صحیح سیاست های اجتماعی و اقتصادی از سوی دیگر منجر به کشیده شدن جوانان به سوی فعالیتهای ناسالم شده و ممکن است مبنایی برای بروز کج روی در این قشر فراهم آورد.

همچنین پژوهش های یادشده حاکی ازآن است رواج انواع تفریحات انحرافی در بسیاری از کشورها ناشی از نداشتن امکانات مناسب تفریحی، عدم آگاهی، نداشتن برنامه صحیح و نیز سیاستهای اجتماعی و اقتصادی نادرست در این زمینه است که موجب شده بسیاری از نوجوانان و جوانان به سوی فعالیت ها و تفریحات ناسالم کشیده شوند.

طبق بررسی های جامعه شناسان رخ دادن بزهکاریها و کج رویها در اوقات فراغت بیش از اوقات اشتغال است پس باید اوقات فراغت برای جوانان طوری طراحی شود تا از بروز موارد آسیب زا جلوگیری به عمل آورد.

در ایران پژوهشهای انجام شده حکایت از آن دارد که بسیاری از موارد شدید انحرافات در میان جوانان نتیجه بی برنامگی جهت گذران اوقات فراغت است. هیچ انحرافی فارغ از نحوه گذران اوقات فراغت جوانان نیست. هنگامی که زمان فراغت باخلاء مواجه می شود یعنی جوان سرگردان باقی می ماند و راهی برای گذران زمان آزادش نمی یابد، راهها و شیوه های غیرمتعارف بسیاری در برابرش باز می شوند. بنابراین هیچ جامعه سالمی نمی تواند نسبت به زمان آزاد اعضایش بی‌تفاوت باقی بماند.

بی توجهی، بی تفاوتی و عدم احساس مسئولیت نهادهای حکومتی و خانواده نسبت به نیازهای فراغتی جوانان موجب می شود که جوانان تصور کنند جامعه نسبت به آنها بیگانه و بی توجه است. از این رو تصورشان درباره خانواده و جامعه با بدبینی و احساس تنهایی توأم می گردد در این شرایط ممکن است در نتیجه افزایش افسردگی و یأس به مواد مخدر پناه ببرند یا به رفتارهای انحرافی کشیده شوند.

تحقیقات انجام شده در زمینه بررسی علل آسیبهای اجتماعی در میان جوانان نشان می‌دهد که بیکاری و نداشتن برنامه برای اوقات فراغت، نداشتن تحرک و فعالیت های سالم و مورد علاقه جوانان تاثیر بسزایی در گرایش آنها به رفتارهای آسیبی دارد و این جا است که حساسیت برنامه‌ریزی اوقات فراغت جوان از یکسو و نظارت مدبرانه خانواده (پدر و مادر) از سوی دیگر به خصوص درجنبه آسیب زایی اوقات فراغت نمود پیدا می‌کند.

از آنجایی که علت بسیاری از آسیبهای اجتماعی و جرم وجنایت در شهرهای بزرگ ازهم پاشیدگی کانون خانوادگی است چنین بنظر می رسد که محیط خانوادگی ،تربیت صحیح و نظارت صحیح والدین در پیشگیری از وقوع جرم فرزندان تاثیر گذاراست و شواهد حاکی است به میزانی که خانواده زمان وانرژی بیشتری صرف تربیت فرزند کند اعضای خانواده کمتربه انحراف کشیده می شوند. در این میان مهمترین راههای پیشگیری از انحرافات درونی کردن ارزشها و هنجارهای پذیرفته شده توسط خانواده است. خانواده با اهتمام به اصول فرهنگی و پایبندی به ارزشهای اخلاقی و دینی می تواند باعث رشد و شکوفایی شخصیت و ایجاد هویت شخصی مستحکم در فرزندان خود شود که این هویت به نوبه خود آنها را در برابر آسیبها وانحرافات اجتماعی مصون خواهد ساخت.

منبع : سایت انسان شناسی و فرهنگ

گروه خانواده و زندگی تبیان - تغییر و تنظیم :نداداودی

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.