تبیان، دستیار زندگی
تفریح و سپری كردن اوقات فراغت، باید در محیط طبیعی، نشاط‏آور و سرورانگیز باشد. وجود كوهستان‏ها، جنگل‏ها، گل‏ها، گیاهان، رودها و آبشارها، روح و روان آدمی را آرام كرده، به فرد شادی و نشاط می‏بخشد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

چگونه تفریح كنیم؟

زندگی

تفریحات سالم و سازنده از نظر اسلام، چه چیز‏هایی هستند؟

انسان، موجودی است كه از دو بعد ، جسم و روح، پدید آمده است و هر كدام نیازها و آسیب‏های خاص خودش را دارد. همان گونه كه بدن انسان به انواع غذاها احتیاج دارد ، روح آدمی نیز به شادابی و تفریحات سالم نیازمند است. بنابراین، غذای روحی و روانی، همواره در كنار غذای جسم، مطرح بوده است.

امیرمؤمنان، حضرت علی‌علیه‌السلام می‏فرماید: مؤمن را سه وقت است؛ « وقتی كه در آن با پروردگار خود به راز و نیاز می‏پردازد و وقتی كه به حساب نفس خود می‏رسد و وقتی كه به لذت‏های حلال و خوش می‏گذراند»1. همچنین حضرت در نامه خود به مالك اشتر می‏فرماید: «اگر در همه اوقات نیت، پاك و درست باشد و مردم در امنیت و آسایش باشند، اوقات همه از آن خداست»2. امروزه به تجربه نیز ثابت شده، اوقاتی كه انسان به تفریح می‏پردازد، سبب انبساط خاطر اوست و آمادگی برای سایر فعالیت‏های زندگی، از طریق همین تفریحات سالم به دست می‏آید و اگر زندگی، سراسر فعالیت، كار، درس و نظایر اینها باشد، طولی نخواهد كشید كه تعادل روحی و جسمی انسان به هم خواهد خورد و شالوده وجود ، به سستی خواهد گرایید.

در زمان ائمه معصوم علیهم‌‌السلام، تفریح‏هایی مانند گردش، شنا، سواركاری، كشتی و مواردی از این دست وجود داشته، ولی این را باید در نظر گرفت كه تفریح‏های سالم در هر زمان، متناسب با شرایط آن زمان بوده است و حتی مردم هر كشور و هر منطقه‏ای، برای خود تفریح خاصی دارند كه ممكن است برای مردم مناطق دیگر، عجیب به نظر رسد. اگر ایران خودمان را بررسی كنیم، در ایران باستان، مردم از اوقات فراغت خود برای تفریح، بهره‏ها می‏بردند؛ كتاب‏های شعر را سینه به سینه انتقال می‏دادند؛ با خط خوش، چند بیتی بر پوست و بعدها بر كاغذ می‏نوشتند؛ به دل كوهسارها پناه می‏بردند؛ در منازل و معابر، گرد هم می‏نشستند و از هر دری سخن می‏گفتند و در خلوت خود، با سنگ و خاك و چوب، نقش‌های هنری می‏زدند.

با ورود اسلام و پذیرش دین از سوی ایرانیان، تحولی در نگرش مردم صورت گرفت؛ به این ترتیب كه هر قدر شناخت فرد نسبت به جهان، انسان و زندگی، گسترده‏تر و عمیق‏تر شد، او به اهمیت وقت و عمر، بیشتر پی برد و برای استفاده از آن، برنامه‏ریزی می‌كرد و از آن جایی كه انسان مؤمن، عمر را نعمتی الهی می‏داند كه فقط یك بار توفیق بهره‏وری از آن دارد، از این رو، در همة لحظات عمر، اعمال و رفتار خود را در مسیر قرب الهی قرار می‏دهد. قرآن شریف می‏فرماید: «قسم به عصر! كه واقعاً انسان در معرض زیان است؛ مگر آنان كه ایمان آورده‏اند و كارهای شایسته كرده، به حق و صبر، یكدیگر را توصیه كرده‏اند»3. ایرانیان با تمدنی كهن، مسلمان شدند و اسلام، آنان را با امری بسیار مهمّ آشنا كرد و آن امر مهم، این بود كه برای وقت و زمان، ارزش زیادی قائل شوند و در عین حال، میانه‏روی و اعتدال را سرلوحه زندگی خود سازند. پیامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله به اصحاب خود فرمود: «به تفریح و بازی بپردازید؛ زیرا من دوست ندارم در دین شما سخت‏گیری دیده شود»4. برای بهره‏وری و از اوقات فراغت و پرداختن به تفریحات سالم، توجه به موارد زیر می‏تواند مفید باشد:

تفریح

1. طبیعت

تفریح و سپری كردن اوقات فراغت، باید در محیط طبیعی، نشاط‏آور و سرورانگیز باشد. وجود كوهستان‏ها، جنگل‏ها، گل‏ها، گیاهان، رودها و آبشارها، روح و روان آدمی را آرام كرده، به فرد شادی و نشاط می‏بخشد. وجود درختان سرسبز و پرشاخ و برگ و باغ‏هایی كه درختانش به هم پیچیده است، تداعی‏كننده بهشت است و روح انسان را صفا می‏بخشد. آب جاری، یكی دیگر از پدیده‏های شادی‏آفرین و بهجت‏آور است. هر چه محیط فرد ، به محیط طبیعی نزدیك‏تر و شبیه‏تر باشد، آرامش و آسایش خاطر بیشتری را برای او به همراه می‏آورد و بر عكس، هر چه تضادها بیشتر باشد، ناآرامی روانی، بیشتر رخ می‏نماید. اولین ثمرة استفاده از طبیعت، كاستن از صدمات جسمی و روانی است.

2. سیر و سفر

یكی از لذت‏بخش‏ترین تفریحات سالم، مسافرت است. قرآن مردم را به گردش در زمین فرمان داده تا از طریق آن، با وضع گذشتگان آشنا شوند و علل انحراف و انحطاط جوامع را به خوبی دریابند و به هدف زندگی پی ببرند5. گردش، چون جاری شدن آب است كه از آلودگی و فساد آن مانع می‏شود؛ ولی سكون و در جاماندن، موجب آلودگی است؛ البته همان طور كه ذكر شد، سیر و سفر و مطالعه در طبیعت یا دفتر تكوین، علاوه بر جنبة تفریحی، آثار تربیتی و معرفتی كم‏نظیری نیز دارد؛ تا جایی كه خلقت آسمان‏ها و زمین، شب و روز، ماه و خورشید و...، نشانه‏هایی از علم و قدرت و حكمت خداوند می‌باشند.

3. ادبیات و شعر

مردم ایران از دیرباز، مردمی ادب دوست بوده‏اند. «بوستان»، «گلستان»، «شاهنامه» و «دیوان حافظ»، از پرطرفدارترین كتاب‌های ادبی به حساب می‏آمدند و اكنون نیز همتایی برای آنها نیست. سخن از مقوله‏های ادبی، اجتماعی، سیاسی، فلسفی، اعتقادی، اخلاقی و گاهی طنز، در تركیب‏های نظم و نثر وجود دارد كه اهل ادب را جذب می‏كند و مجالسی خوش و خاطره‏انگیز فراهم می‏نماید و همة اینها از دیرباز از مظاهر تفریحات سالم بوده‌اند.

تفریح

4. ورزش و بازی

ورزش و بازی از تفریحات سالم، سودمند و نشاط‏انگیزی است كه در تأمین سلامت و بهداشت جان و تن، تأثیرات زیادی دارد. اسلام حفظ بدن و سلامتی آن را وظیفه اولیّه هر مسلمانی می‏داند و مانند روح برای آن ارزش قائل است؛ به طوری كه علم «ابدان» را هم ‏ردیف علم «ادیان » برمی‏شمرد. پیامبرصلی‌الله ‌علیه‌و آله می‏فرماید: «علم بر دو نوع است؛ دین‏شناسی و بدن‏شناسی»6.

در فقه اسلامی، به برخی از تفریحات و سرگرمی‏های سالم، توجه بیشتری شده است و به نظر می‏رسد كه تأكید بر آنها برای اهداف و جهت‏های خاصی است؛ مثلاً تأكید شده كه به فرزندانتان شناگری، تیراندازی و اسب‏سواری بیاموزید و این ورزش‏ها، علاوه بر این كه می‏توانند به عنوان تفریح سالم مطرح باشند، در شرایط اضطراری و حتی جنگی، می‌توان از آنها به عنوان یك وسیله استفاده كرد؛ البته اسب‌سواری در روایات، استعداد انطباق با تغییرات تكنولوژیك در عصر حاضر را دارد؛ یعنی امروزه می‏تواند انواع رانندگی‏ها و حتی خلبانی را دربربگیرد. به هر حال، اگر یك كشور در همین سه زمینه، به خوبی سرمایه‏گذاری كند، به طوری كه مردم و جوانان بتوانند در این سه زمینه فعالیت داشته باشند، هم سرگرمی و تفریحات سالم جامعه به خوبی تأمین خواهد شد و هم مهارت‏های نظامی و امنیتی جامعه تأمین می‌شود؛ مهارت‌هایی كه در شرایط اضطراری به عنوان یك عنصر بازدارنده در برابر تهدیدات دشمنان، از آنها به خوبی می‌توان استفاده كرد. اسلام به عنوان یك دین معتدل و متوسّط ، همان گونه كه در خوردنی‌ها و نوشیدنی‏ها مجاز و غیرمجاز دارد ، در تفریحات و شادی‏ها هم نوع مجاز (تفریحات سالم) و غیرمجاز (تفریحات غیرسالم) دارد.

پی‌نوشت:

1. ری‌شهری، میزان الحكمه، ج 5، ص 2122.

2. همان، ص 2125.

3. سورة عصر.

4. میزان الحكمه، ج 4، 2804.

5. حج، آیة 46؛ نهج البلاغه، نامه 31.

6. مجلسی، بحارالانوار، ج 1، ص220.

منبع : پرسمان - با تلخیص

تنظیم برای تبیان :داوودی

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.