نگاهی به درخت آزاد در جنگل های شمال
آزاد، با نام علمی Zelkova carpinifolia درختی کمیاب از تیره نارون (Ulmaceae) است که در سراسر جنگلهای شمال به صورت پراکنده می‌روید و درحدود یک درصد تعداد و حجم درختان منطقه را دربرمی‌گیرد.
این درخت، چوبی پرکاربرد دارد و برگ زرد رنگ آن، جلوه زیبایی را در فصل پاییز پدید می‌آورد.
یکی از کارشناسان ارشد سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور در گفتگو با خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) درباره این درخت گفت: درخت آزاد، مختص مناطق جلگه‌ای و کم ارتفاع تا میان‌بند است.
"وحید شقاقی افضلی" افزود: پایین‌ترین حد رویش آن در سواحل نوشهر و آستارا است و بالاترین آن در "گدُوک" مازندران و در ارتفاع ۱۳۰۰ متری به چشم می‌خورد.
وی باذکر این که درخت آزاد در جاده کندوان، در ارتفاعات بالاتر از این مقدار هم دیده می‌شود، گفت: این گونه جزو درختان بلند قامت است و ارتفاع آن به ۲۵ـ ۳۰متر و قطرش به بیش از یک متری می‌رسد.
شقاقی اظهار داشت: عمر درخت آزاد طولانی و پوست تنه آن، صاف و نقره‌ای تا خاکستری است که به صورت پلاک از تنه جدا می‌شود و جای آن نارنجی است.
کارشناس ارشد سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری ادامه داد: چوب این درخت، صنعتی و قابل ارتجاع است که در ساخت در و پنجره، چانچو، مال بند گاو آهن و نجاری کاربرد دارد.
به گفته او برگ این درخت، ریز، خشن، کاغذی و دندانه‌دار است و میوه فندقه کوچک آن، بدون واسطه به کنار برگ متصل می‌شود.
شقاقی افضلی بیان کرد: آزاد، درختی است نورپسند که طالب خاک های سبک و غنی و عمیق است و اغلب نواحی واریزه‌ای را می‌پوشاند و در بعضی از نواحی جلگه‌ای، توده‌های خالص تشکیل می‌دهد.
این کارشناس ارشد سازمان جنگلها و مراتع درباره تکثیر درخت آزاد یادآور شد: آزاد با بذر و جَست (ریشه جوش) زادآوری می‌کند.
وی ادامه داد: این گونه، به سرما مقاوم و به خشکی حساس است و در باغ های سلطنتی و حاکمان محلی استان گیلان، به دلیل داشتن تنه راست و برگ های زرد زیبا در پاییز، کاشته می‌شد.
بنابر آمار، در هر هکتار از جنگل های شمال، به طور میانگین دو اصله درخت آزاد با مجموع حجم ۸/۲ متر مکعب وجود دارد که در حدود نیمی از آنها دارای درجه کیفی سه هستند.
یکی از کارشناسان ارشد جنگلداری درباره این درخت به ایرنا گفت: آزاد، درختی کند رشد است و در جنگل‌کاری ها استفاده از آن متداول نیست.
"میثم میارعباسی" گفت: چوب این درخت ، قهوه‌ای مایل به نارنجی، نیمه سنگین، نیمه‌سخت و با دوام است و به علت داشتن رشته‌های پارانشیمی فراوان، خاصیت کش‌سان دارد.
به گفته او چوب آزاد، در صنایع مختلف و مصارف روستایی، کاربرد فراوانی دارد و در ساخت مبل، گاری، ابزار کشاورزی، چوب اسکی، پارو، راکت ورزشی، چرخ چوبی، پره آسیاب و بشکه استفاده می‌شود.
میارعباسی بیان داشت: تکثیر این درخت، بیشتر از راه بذر، در ماه های مهر و اسفند انجام می‌شود و خواباندن شاخه نیز معمول است ولی روش پیوندزدن چندان مرسوم نیست و فقط روی نارون، آن هم در بهار انجام می‌شود.
تنظیم برای تبیان: محسن مرادی
