فوق العاده: نخستین تصویر از سیاره ای فراخورشیدی؟!
اگرچه در دوران ما پیدا شدن سیاره ای فراخورشیدی خبر چندان عجیبی به شمار نمی رود، اما تصویر برداری از شبه سیاره ای در اطراف ستاره ای خورشید مانند توانسته است بار دیگر توجهات را بسوی فراخورشیدی ها جلب كند.
اینکه دانشمندان بتوانند از یک سیاره که بدور ستاره ای بغیر از خورشید در حال گردش است، عکس بگیرند، اتفاقی عجیب و جدید محسوب می شود. زیرا در سالهای اخیر سیارات متعددی از روشهای غیرمستقیم کشف شده بودند که بدور ستاره های دیگر می گشتند، ولی این بار احتمال می رود که از یک سیاره ی فراخورشیدی عکسی تهیه شده است!
اخیراً اخترشناسان دانشگاه تورنتو خبرنامه ای را منتشر كردند كه در آن اعلام شده بود این دانشمندان توانسته اند با كمك تلسكوپ دو پیكر شمالی در موناكی هاوایی، جرمی را آشكار كنند كه احتملا نخستین تصویر از سیاره ای در مدار ستاره ی معمولی و خورشید مانند است.
مقایسه
بنا بر این گزارش 3 دانشمند این طرح موفق شده اند تصویری از ستاره جوان 1RXS J160929.1-210524 كه حدود 500 سال نوری با زمین فاصله دارد و همدم احتمالی آن تهیه كنند. این گروه با بررسی طیفی این همدم اعلام كرد این جسم دارای جرمی معادل 8 برابر جرم مشتری بوده و در فاصله 330 واحد نجومی (فاصله زمین – تا خورشید) از ستاره مادر خود قرار دارد. این در حالی است كه در منظومه شمسی فاصله دورترین سیاره (نپتون)تا خورشید تنها 30 واحد نجومی است. ستاره مادر اگرچه بسیار جوان به شمار می رود اما از نظر جرمی مشابه خورشید است.
به گفته دیوید لافرنسیر، كه رهبری این گروه مطالعاتی را بر عهده داشته است، این نخستین باری است كه جرمی سیاره مانند در اطراف ستاره ای خورشید مانند تصویر برداری می شود و اگر ما بتوانیم ثابت كنیم كه این جرم در بند گرانش ستاره مادر قرار دارد گام بسیار مهمی در درك منظومه های سیاره ای برداشته ایم.
تا كنون تنها اجرام سیاره مانندی كه به طور مستقیم تصویری از آنها تهیه شده است، به سیاره های سرگردان (كه در مدار هیچ سیاره ای قرار ندارند )و یا سیاره هایی مربوط می شده است كه به دور كوتوله های قهوه ای در حال گردش بوده اند.
وجود جسمی با جرم معادل یك سیاره در چنین فاصله دوردستی از یك ستاره موضوعی تازه و حیرت انگیز ارزیابی می شود كه می تواند نظریه های موجود مبنی بر روش شكل گیری و گسترش و تحول سیارات فراخورشیدی را با چالش مواجه كند. به گفته محقان طرح این یافته بیش از هر چیز بر این واقعیت تاكید می كند كه شاید بیش از یك سناریو برای شكل گیری دنیا های سیاره ای در جهان وجود داشته باشد.
این جسم دارای جرمی معادل 8 برابر جرم مشتری بوده و در فاصله 330 واحد نجومی (فاصله زمین – تا خورشید) از ستاره مادر خود قرار دارد. این در حالی است كه در منظومه شمسی فاصله دورترین سیاره (نپتون)تا خورشید تنها 30 واحد نجومی است.
این تصویر با كمك دست آوردهای جدید فناوری اژتیك سازگار به دست آمده است كه می تواند تغییر ها و آشوب های جوی را تا حد امكان كاهش دهد. بررسی تصاویر فروسرخ و طیفی این جرم مشكوك مشخص كرد كه این جرم برای آنكه ستاره یا حتی كوتوله قهوه ای پرجرمی باشد بسیار سرد است و در عین حال سن بسیار كمی دارد.
در سالهای آینده باید این ستاره و همدم مشكوك آن زیر نظر گرفته شوند تا بتوان حركت مداری آن به دور ستاره را – اگر وجود داشته باشد – آشكار كرد. اگر فرض بر آن باشد كه وضعیت مداری این دو جرم در بهترین شرایط ممكن برای ناظران زمینی باشد حداقل 2 سال طول خواهد كشید تا بتوان وضعیت دقیق مداری آن را تایید كرد.
مارتین ون كركویژگ ،یكی از اعضای تیم تحقیقاتی گفت، ما برای ادامه جستجوی مستقیم سیارات به عمد ستاره های جوان را انتخاب كرده ایم چرا كه سیارات احتمالی اطراف این ستاره ها هنوز فرصت خنك شدن پیدا نكرده اند و ما می توانیم آنها را درخشان تر از سیارات متعلق به منظومه های سال خورده تر آشكار كنیم.
تخمین زده می شود كه این جرم مشتری گون، دمایی معادل 1800 كلوین،كه در مقایسه با مشتری در منظومه ما كه تنها 160 كلوین دما دارد،كره ای سوزان به شمار می رود. ستاره مادر این منظومه از رده طیفی K7 است و دمای آن 5 درصد خورشید برآورد می شود.
این كشف در بخشی از فرآیند جستجو و مطالعه 85 ستاره جوان كه حدود 5 میلیون سال از زمان تولد آنها می گذرد اتفاق افتاده است.
سیاره های فراخورشدی نه تنها دید ما را نسبت به وضعیت وجود دنیاهایی متفاوت در فراسوی منظومه شمسی بهبود می دهد كه به سوالات اساسی در خصوص پیدایش و تكامل خانه خودمان در كیهان نیز كمك خواهد كرد.
پوریا ناظمی
منبع:
Space Flight Now
به نقل از:
تصحیح و اضافات:
ا.م.گمینی
