زیر نور آفتاب قرار نگیرید
اشعه ماوراءبنفش خورشید، این روزها یكی از خبرسازترین رویدادها بوده است و درباره ن و مضراتی كه می‌تواند برای سلامت انسان‌ها داشته باشد صحبت فراوان می‌شود. در غاز فصل تابستان این صحبت‌ها به یك نگرانی عمومی تبدیل می‌شود تا نجا كه در بسیاری از كشورهای جهان بویژه مناطقی كه به خط استوا نزدیك‌تر هستند، هشدارهای عمومی به مردم داده می‌شود تا كمتر در معرض نور مستقیم خورشید قرار گیرند.
خورشید مانند هر ستاره دیگری در كیهان، منبع كامل تولید امواج الكترومغناطیسی است. یعنی طیف كاملی از امواج رادیویی تا اشعه‌ایكس و گاما از خورشید تابیده می‌شوند.به لطف سپرهای تدافعی متعدد، زمین در برابر امواج خطرناك این طیف وسیع مصون است و تنها نورمرئی و امواج رادیویی اجازه عبور از سپر جو زمین را دارند، اما زمانی كه زاویه تابش خورشید به خط قائم نزدیك‌تر می‌شود، بخشی از گستره امواج ماوراءبنفش راه به درون باز كرده و زمان خطرناكی را برای در فتاب ماندن ایجاد می‌كنند.
سوختگی، التهاب و سرطان‌های پوستی از جمله پیامدهای قرار گرفتن در معرض نور قوی خورشید در مواقعی است كه ضریب نفوذ اشعه ماوراءبنفش ن به میزان قابل توجهی افزایش پیدا می‌كند. اما براستی چرا این اشعه كه همواره در اطراف ما وجود دارد، تا این حد می‌تواند خطرناك باشد؟
پرتوهای ماوراءبنفش خورشید در 3 طبقه‌بندی مختلف UVA، UVB، و UVC قرار می‌گیرند كه هر یك اثرگذاری متفاوتی نیز بر بدن انسان دارند.
فقط پرتوهای ماوراءبنفش UVA و UVB از لایه ازن عبور كرده و به همین خاطر است كه هشدارها تنها این دو دسته را در بر می‌گیرند. پرتوهای UVC كه البته نها نیز خطرناك هستند نمی‌توانند از لایه ازن عبور كرده و به سطح زمین برسند و به همین دلیل است كه مورد توجه پزشكان و محققان قرار ندارند.
ضخامت این لایه با ضخامت الیاف نازك ابریشمی قابل مقایسه است و به همین دلیل است كه پرتوهای UVB براحتی درون ن نفوذ می‌كنند. همزمان با نفوذ این پرتوها سلول‌هایی كه به نها ملانوكیت گفته می‌شود و به پوست رنگ می‌دهند، تحت تأثیر قرار گرفته و فعال می‌شوند. این دسته از پرتوهای ماوراءبنفش كوتاه‌تر از پرتوهای نوع UVA بوده و در فصل تابستان یعنی زمانی كه خورشید با زاویه قائم‌تری به زمین می‌تابد، فرصت مناسبی برای فرار از دست لایه ازن پیدا كرده و به همین دلیل سطح نفوذ نها افزایش قابل توجهی می‌باید.
اما از پرتوهای UVA و تأثیرگذاری نها بر سلامت بدن چه می‌دانیم؟ مطالعات دانشمندان نشان می‌دهد این دسته از پرتوهای ماوراءبنفش خورشید كه طول موج بلندتری از دسته UVB دارند بیشتر به عمق پوست نفوذ می‌كنند با این حال احتمال كمتری دارد كه عامل سوختگی‌های پوستی شوند، اما فراموش نكنیم كه از این دسته از پرتوها به عنوان عامل اصلی لكه‌های پوستی مرتبط با پیری، از دست رفتن خاصیت كشسانی پوست و ایجاد چین و چروك در ن یاد می‌شود. در كل می‌توان پرتوهای UVA را عامل شماره یك پیری ظاهری زودرس نامید.
زمانی كه صحبت از سرطان‌های پوستی می‌شود نیز این پرتوها مظنون شماره یك قلمداد می‌شوند. قرار داشتن در معرض پرتوهای UVA و UVB هر دو می‌تواند به سرطان پوست منجر شود كه به نوبت خوش خیم و بدخیم خواهند بود.
تحقیقات اخیر دانشمندان نشان می‌دهد قرار داشتن در معرض پرتوهای UVA نه تنها موجب افزایش اثرات سرطان‌زای پرتوهای UVB می‌شود، بلكه ممكن است مستقیما سرطان‌های پوستی نظیر ملانوما را نیز به همراه داشته باشد. البته ابتلا به سرطان تنها نتیجه قرار گرفتن برای مدت طولانی در معرض پرتوهای ماوراءبنفش خورشید نیست.
تضعیف سیستم ایمنی بدن یكی از مهم‌ترین نگرانی‌های دانشمندان است به طوری كه از ن به عنوان مقدمه‌ای برای ابتلا به سایر بیماری‌ها یاد می‌شود.
شاخص UV
شنایی با شدت پرتوهای ماوراءبنفش خورشید در مواقع مختلف سال می‌تواند به افراد در مصون نگاه داشتن خود در برابر مضرات نها كمك زیادی كند. از این رو شاخصی موسوم به شاخص UV تعریف شده است كه بر اساس ن می‌توان شدت این پرتوها را بررسی كرده و درخصوص قرار گرفتن در مجاورت نور خورشید یا دوری كردن از ن تصمیم مناسبی اتخاذ كرد.شاخص UV یك اندازه‌گیری استاندارد بین‌المللی از شدت این پرتوهاست كه برای مكانی خاص در مواقع مشخصی از سال ارائه می‌شود. در بسیاری از كشورهای جهان این شاخص در لابه‌لای گزارش ب و هوا در اختیار مردم قرار می‌گیرد. زمانی كه این شاخص روی عدد 3 یا بالاتر از ن قرار می‌گیرد سازمان‌های مرتبط با سلامت عمومی به افراد پیشنهاد می‌كنند با استفاده از عینك‌های فتابی تایید شده و استفاده از كلاه از بدن خود در برابر پرتوهای ماوراءبنفش خورشید محافظت كنند.
هر چه عدد مربوط به شاخص UV بالاتر باشد پوست در مدت زمان كمتری دچار التهاب و سوختگی می‌شود. مطالعات نشان می‌دهند در مواقعی كه شاخص بالاتر از عدد 9 است سوختگی در كمتر از 15 دقیقه صورت می‌گیرد حال ن‌كه ممكن است احساس كنید پوستتان تنها كمی‌ملهتب شده است. در مواقعی كه شاخص بین 7 تا 9 قرار دارد سوختگی حدود 20 دقیقه و زمانی كه شاخص بین 4 تا 7 قرار دارد حدود نیم ساعت صورت می‌گیرد. در مواردی هم كه شاخص UV كمتر از 4 باشد سوختگی پوستی ناشی از پرتوهای ماوراءبنفش خورشید در بازه زمانی بیش از یك ساعت روی می‌دهد.
شاخص UV یك اندازه‌گیری استاندارد بین‌المللی از شدت این پرتوهاست كه برای مكانی خاص در مواقع مشخصی از سال ارائه می‌شود
اكنون این پرسش مطرح می‌شود كه سوختگی ناشی از قرار گرفتن در معرض پرتوهای ماوراءبنفش خورشید در سراسر نقاط زمین كه شاخص یكسانی دارند مشابه است؟ پاسخ منفی است. تحقیقات نشان می‌دهند یك‌سری فاكتورها در این فریند تأثیرگذار هستند. عرض جغرافیایی نخستین مورد در این سری است به طوری كه هرچه به خط استوا نزدیك‌تر باشید در برابر سطح بالاتری از پرتوهای ماوراءبنفش خورشید قرار دارید.
به همین دلیل است كه ساكنان مناطق نزدیك به خط استوا نظیر مردم ساكن فریقا، بخش‌هایی از خاورمیانه و مریكای لاتین پوستی تیره‌تر دارند. ارتفاع خورشید در سمان نیز فاكتور مهم دیگری است. تحقیقات نشان می‌دهند هر چه خورشید عمودی‌تر بتابد، پرتوهای UV از شدت بیشتری برخوردار می‌شوند.
منبع:
skincare / sciencedaily
مهدی پیرگزی / جام جم
