تبیان، دستیار زندگی
«حجاج» پسر «مسروق جعفی» از قبیله «مذحج» از شیعیان مشهور امیرمومنان علیه السلام است. او از صحابه حضرت علی علیه السلام بود که در کوفه زندگی می‎کرد. چون از حرکت امام حسین علیه‎السلام به سوی کربلا با خبر شد، خود به استقبال امام از کوفه خارج شد و رو به جانب مک
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

حَجّاج بن مَسرُوق، جُعفِی مُذحَجی

محرم، امام حسین

حجاج بن مسروق(1) جعفی مذحجی

«حجاج» پسر «مسروق جعفی» از قبیله «مذحج» از شیعیان مشهور امیرمومنان علیه السلام است. او از صحابه حضرت علی علیه السلام بود که در کوفه زندگی می‎کرد. چون از حرکت امام حسین علیه‎السلام به سوی کربلا با خبر شد، خود به استقبال امام از کوفه خارج شد و رو به جانب مکه، حرکت کرد و در بین راه به امام ملحق شد.(2) وقتی امام حسین علیه السلام با لشکر حُر برخورد نمودند و وقت نماز ظهر شد، امام به وی امر نمودند تا اذان بگوید(3) و تا کربلا لحظه‎ای از امام جدا نشد تا این که روز عاشورا، به شهادت نائل آمد.

نمایندگی از طرف امام

در «قصر بنی مقاتل» که بیستمین منزل در راه کربلاست، امام، خیمه‎ای برافراشته دید. فرمودند: این از آن کیست؟ پاسخ داده شد که آن برای «عبیدالله بن حر جعفی» است. امام به «حجاج بن مسروق» امر فرمود که عبیدالله بن حر جعفی را دعوت کند تا با او و یارانش همراه شود. حجاج وارد خیمه ابن حر شد، پس از تعارفات معمولی، ابن حر پرسید: چه خبر؟ حجاج پاسخ گفت: برای تو یک هدیه و گرامیداشتی دارم، اگر پذیرای آن باشی! این حسین است که تو را برای یاری فراخوانده، اگر (دشمنانش) را بکشی، اجر و پاداش نصیب تو می‎شود و اگر خود کشته شوی به مقام شهادت نائل آمده‎ای. ابن حر گفت: به خدا قسم از کوفه خارج نشده‎ام مگر بدین سبب که فراوان دیدم افرادی را که برای جنگ با او خارج شده‎اند و شیعیان او به ذلت کشیده شده‎اند، پس از آن دانستم که او کشته خواهد شد و من قادر به یاری او نخواهم بود و البته مایل نیستم که او مرا ببیند و من او را ببینم. (4)

درسی که می‎توان گرفت: این نکته اهمیت بسیار دارد که واژه شهادت نزد حجاج بن مسروق عبارتی شناخته شده است. او کشته شدن در رکاب امام را شهادت می‎داند. از اشعار حماسی او پیداست که او با شهادت آشنا است.

دیگر این که یاران امام خود را «بین احدی الحسنیین» می‎دیدند، یعنی بر این باور بودند که اگر کشته شوند در هر حال به مقامی رفیع دست یافته‎اند، و اگر بکشند و پیروز شوند باز هم اجر و ثواب احیای دین را کسب خواهند کرد. پس هرگز احساس ضرر و خسارتی نداشتند تا عقب نشینی کنند. در حالی که طرف مقابل نه به خیر دنیا دست یافت و نه به رضای الهی.

محرم، امام حسین

شهادت حجاج

ابن شهر آشوب و دیگران گفته‎اند: وقتی که روز دهم محرم شد و جنگ آغاز شد، حجاج بن مسروق جعفی به نزد امام حسین علیه السلام آمد و برای ورود به میدان اجازه خواست. امام به او اجازه داد.(5) پس از شهادت انس، حجاج وارد میدان جهاد شد، و پس از نبردی خونین در حالی که محاسن شریفش به خون چهره‎اش رنگین شده بود، به نزد امام بازگشت و گفت:

اقدم حسینا هادیا مهدیا                                     الیوم تلقی جدک النبیا

ثم اباک ذالندی علیا                                          ذاک الذی نعرفه و صیا

ای حسین! ای امامی که هم هدایت یافته‎ای و هم دیگران را هدایت می‎کنی و امروز جدت پیامبر را ملاقات خواهی کرد،

سپس پدرت علی را که صاحب فضل و جود و احسان است، آن عزیزی که ما او را وصی رسول و جانشین بر حق او می‎دانیم.(6)

سپس امام به او فرمودند: آری، من هم آن دو (بزرگوار) را پس از شما ملاقات خواهم کرد. او بار دگر رهسپار میدان رزم شد و پس از نبردی افتخار آفرین به شهادت رسید.(7) در زیارت ناحیه مقدسه چنین آمده: السلام علی الحجاج بن مسروق الجعفی.(8)

درسی که می‎توان گرفت: در این که برخی از یاران قدری می‎جنگیده اند و سپس باز به سوی امام باز می‎گشته‎اند، سری نهفته است؛ از جمله:

1. علاقه وافر نسبت به امام، آنها را به مرکز و قطب عشق فرا می‎خواند؛

2. این بازگشت را برای تجدید عهد و میثاق انجام می‎دادند؛

3. و خود تجدید قوا با رویت امام را آرزو می‎کردند که برآورده می‎شد؛

4. غرض برخی چون عابس این بود که امام او را به شمار آورد، و جهاد و شهادت او را بپذیرد.

پی‎نوشت‎ها:

1. شیخ مفید به جای مسروق، مسرور ضبط کرده است. (الارشاد، ج 2، ص78)

2. ابصار العین، ص151.

3. الارشاد، ج2، ص78/ تاریخ الامم و الملوک، ج5، ص401.

4. مقتل الحسین مقرم، ص 224.

5. ابصارالعین، ص152.

6. مناقب آل ابی طالب، ج4، ص103.

7. مقتل الحسین مقرم، ص224.

8. اقبال الاعمال، ج3، ص345.

منبع:

یاران شیدای حسین بن علی علیهماالسلام، استاد مرتضی آقا تهرانی .

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.