تبیان، دستیار زندگی
بعضی وقت ها شدیدا دلت می خواهد با کسی حرف بزنی و یا اینکه آنقدر احساس تنهایی می کنی که دوست داری کسی باشد که حداقل به سخنان او گوش دهی تا از تنهایی فرار کنی اما یه وقت هایی هم هست که از دست زبان بعضی ها می خواهی سر به کوه و بیابان بگذاری.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

خصوصیت ویژه آدم های نچسب!!


بعضی وقت ها شدیدا دلت می خواهد با کسی حرف بزنی و یا اینکه آنقدر احساس تنهایی می کنی که دوست داری کسی باشد که حداقل به سخنان او گوش دهی تا از تنهایی فرار کنی اما یک وقتهایی هم هست که از دست زبان بعضی ها می خواهی سر به کوه و بیابان بگذاری.


بد اخلاق

نه اینکه این بعضی ها تند اخلاق باشند و دائم در حال نیش و کنایه زدن باشند نه! بلکه این بعضی ها از آن دسته آدم هایی هستن که آنقدر بمب استرس و نگرانی اند که یکباره ته دلت را خالی می کنند.

و یا هر چه به ذهنشان برسد فکر میکنند باید به زبان بیاورند. مطمئنا شما نیز با این افراد برخورد داشته اید و حس و حال لحظه هایی را که در کنارشان به سخنان گوش داده اید را به خوبی درک می کنید.

خیلی از حرف ها ضرورتی به گفتنشان نیست، یا بهتر بگویم بعضی حرف ها را اصلا نباید به زبان آورد و یا بعضی حرف ها را به بعضی ها نباید گفت که شرایط تمامی این گفتن، نگفتن ها را تعیین می کند اگر فکر می کنیم با گفتن حرفی باعث دل نگرانی و یا اضطراب و استرس فردی می شویم که جز اذیت و آزار او نتیجه ای در بر ندارد پس چرا این سخن را به زبان آوریم؟ وقتی در عالم انسانی با مشکلات و معضلاتی که از کلام بر می خیزد مواجه می شویم تازه می فهمیم این سخن گفتن هم آدابی دارد که لازم است بدانیم .

سخن گفتن تا آن اندازه اهمیت دارد كه خداوند در قرآن كریم از آن به عنوان یک نعمت بزرگ در كنار تعلیم قرآن و آفرینش انسان یاد كرده است: «الرَّحْمَنُ عَلَّمَ الْقُرْآنَ خَلَقَ الْإِنسَانَ عَلَّمَهُ الْبَیَانَ»(الرحمن: 1ـ4)؛ خداوندى كه انسان را خلق نمود و به او قرآن را تعلیم كرد و به او سخن گفتن آموخت. (سخن نیكو از منظر قرآن،احمد شجاعی)

در قرآن مجید آیات بسیاری در باب آداب سخن گفتن به میان آمده است آنجا كه مى‏فرماید: «وَقُولُواْ لِلنَّاسِ حُسْنا» (بقره: 83) «وَقُل لِعِبَادِی یَقُولُواْ الَّتِی هِیَ أَحْسَنُ» (اسراء: 53) «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَقُولُوا قَوْلاً سَدِیدا» (احزاب: 70) اشاره قرآن به چگونگی سخن گفتن حکایت از حساسیت این موضوع دارد و این در حالی است که به ضرس قاطع می توان گفت جمع کثیری از ما از آداب صحیح سخن گفتن بی خبریم و کلاممان گاه موجب رنجش خاطر؛ گاه منجر به استرس و اضطراب شنونده شده و گاه هیچ گونه ثمری در بر نداشته و خالی از فایده است .

از روى علم و آگاهى باشد؛ قال على‏علیه السلام : «لا تقل بما لا تعلم فتتّهم باخبارك بما تعلم». آنچه را كه نمى‏دانى نگو، پس به خبرهایى كه مى‏دانى متهم شوى (و از تو نپذیرند)

ویژگی های کلام خوب

الف - پاكیزه باشد؛ قال رسول اللَّه‏صلى الله علیه وآله وسلم : سه چیز از درهاى نیكى است، سخاوت داشتن، خوش سخن بودن و تحمّل بر اذیت‏ها . (محاسن/1/66)

ب - زیبا باشد: قال على‏علیه السلام : «اجملوا فى الخطاب تسمعواجمیل الجواب»؛ زیبا سخن بگویید تا پاسخ زیبا بشنوید . (غررالحكم/2568)

ج - خریدار داشته باشد: قال على‏علیه السلام: «لا تتكلّمن اذا لم تجد للكلام موقعاً»؛هرگاه محلى براى سخن نمى‏یابى سخن مگو . (غررالحكم/10274)

د - نرم و ملایم باشد: قال على‏علیه السلام: «عوّد لسانك لین الكلام و بذل السلام یكثر محبّوك و یقلّ مبغوضك»؛زبان خود را به نرم سخن گفتن و بخشش در سلام كردن عادت بده كه دوستانت زیاد و دشمنانت كم مى‏شوند . (غرر الحكم/6231)

ه - از روى علم و آگاهى باشد؛ قال على‏علیه السلام : «لا تقل بما لا تعلم فتتّهم باخبارك بما تعلم»؛ آنچه را كه نمى‏دانى نگو، پس به خبرهایى كه مى‏دانى متهم شوى (و از تو نپذیرند). (غرر الحكم/10426)

و - بى‏فایده نباشد: قال رسول اللَّه‏صلى الله علیه وآله وسلم : «من حسن اسلام المرء تركه الكلام فیما لا یعنیه»؛ از نیكویى اسلام انسان آن است كه سخن بى فایده را ترک كند . (بحار/ 28 / 136)

ز - مستهجن نباشد: قال على‏علیه السلام: «ایاك و مستهجن الكلام فانه یوغر القلوب»؛ بپرهیزید از زشت سخن گفتن كه مایه كینه دلها مى‏شود. (غرر الحكم/ 2675)

ح - پاسخ آن انسان را ناراحت ننماید؛ قال على‏علیه السلام علیهم السلام «لا تقولنّ ما یسئوك جوابه»؛ سخنى نگو كه پاسخ آن تو را ناراحت كند. (غرر الحكم/ 10155)(یكصد و پنجاه موضوع از قرآن و احادیث، حجت الاسلام و المسلمین قرائتی)

چگونه زیبا سخن بگوییم؟

تحقیق آداب گفتگو در گرو برطرف ساختن موانع و فراهم آوردن زیرساخت هاست از این رو توجه به راهکارهای زیر می تواند مفید باشد:

1) خودسازی: رشد شخصیت و خودسازی انسان تأثیر مستقیمی بر رفتارها و چگونگی سخن گفتن او دارد از این رو امام علی علیه السلام می فرمایند انسان در زیر زبانش نهفته است از این روی از گفته های نیک یک شخص به میزان رشد شخصیت او می توان پی برد. و آنچه موجب رشد شخصیت است آراستن نفس به فضایل اخلاقی است.

جمع کثیری از ما از آداب صحیح سخن گفتن بی خبریم و کلاممان گاه موجب رنجش خاطر؛ گاه منجر به استرس و اضطراب شنونده شده و گاه هیچ گونه ثمری در بر نداشته و خالی از فایده است و ....

2) باورهای دینی: باور به نظارت دائمی پروردگار دگرگونی ژرفی در فکر و سپس گفتار انسان ایجاد می کند و وی را وادار می کند سخنان پاک و سنجیده به زبان آورد.

3) اندیشیدن پیش از سخن: ممکن است یک ارتباط کلامی نادرست معضل جبران ناپذیری بیافریند که به هیچ وجه قابل بازسازی نباشد از این رو خردمند دور اندیش پیش از سخن اندیشه اش را به کار می گیرد(آداب گفتگو از دیدگاه قرآن و حدیث،جواد ایروانی) پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند: زبان مومن در پس دل اوست، هرگاه بخواهد سخن بگوید درباره آن مى اندیشد و سپس آن را مى گوید، اما زبان منافق جلوى دل اوست هرگاه قصد سخن كند آن را به زبان مى آورد و درباره آن نمى اندیشد.(تنبیه الخواطر ج1ص106)

4) تمرین و تکرار: رفتار آدمی در صورت تکرار به ملکه تبدیل می شود به گونه ای که به آسانی از انسان سر می زند، آداب گفتگو نیز یادگرفتنی و آموختنی است و تحقق آن نیازمند آموزش و سپس تمرین و تکرار است امام رضا علیه السلام می فرمایند: عقل، هدیه ای است از سوی خدا و ادب با زحمت دست یافتنی است پس هر که به زحمت خود را با ادب جلوه دهد بر آن توانا خواهد بود ولی هر کس خود را به زحمت، خردمند بنمایاند جز بر رنج خویش نیفزاید. (الکافی،کلینی،ج1ص23)

کم گوی و بجز مصلحت خویش مگوی

چیزی که نپرسند تو از پیش مگوی

دادند دو گوش و یک زبانت ز آغاز

یعنی که دو بشنو و یکی بیش مگوی

مریم پناهنده                    

کارشناس ارشد فلسفه          

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان


مطالب مرتبط:

برای صحبت با خدا اجازه لازم است؟

3زمانی که باید آرام سخن گفت!

4 عملی که قلب انسان را می‌میراند

بزرگترین نعمت، بعد از خلقت انسان

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.