فارقلیط، پیامبر موعود
« احمد، موعود انجیل... »(1)
یكی از راههای شناسایی پیامبران این است كه پیامبری كه نبوت وی با دلایل قطعی ثابت شده است، به نبوت پیامبر آینده تصریح كند و تصریح وی به حدی برسد كه همه گونه تردید و شك را در هنگام تطبیق و شناسایی از بین ببرد. نبوت پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) علاوه بر این كه با دلایل قطعی و روشن، ثابت گردیده است، در كتاب‌های پیامبران پیشین نیز، برنبوت وی تصریح و نام و خصوصیات او در كتب عهدین (تورات و انجیل)، مشخص شده است. از همین روست كه به عنوان نمونه، خداوند در آیه 6 سوره صف با كمال صراحت از حضرت عیسی نقل می‌كند كه: "من به آمدن پیامبری كه نام او احمد است، بشارت می‌دهم".(2)
روزی كه این آیه و نظایر آن نازل شد و پیامبرآنها را برای مردم خواند، در جزیرة العرب، گروههایی از یهودیان و مسیحیان زندگی می‌كردند و اگر چنین بشارتی در این كتابها وجود نداشت، دانشمندان این دو آیین، آن را دستاویز قرار داده و سر و صدایی به راه می‌انداختند؛ ولی به داوری تاریخ صحیح، نه تنها آنان در برابر این تصریح‌ها لب فروبستند، بلكه حتی گروهی منصف نیز به صفوف مسلمانان پیوستند. بنابر این به طور مسلم بشارت حضرت مسیح (علیه السلام) در انجیل خود او وجود داشته و اگر فرضاً چنین بشارتی در انجیلهای كنونی نباشد، دلیل بر این نیست كه در انجیل خود آن حضرت نیز نبوده است؛ زیرا به شهادت متون انجیلهای فعلی، هر یك ازحواریون وغیر حواریون، انجیل نوشته و به اندیشه خود، گفتار و كردار و فرمان‌های حضرت مسیح (علیه السلام) را در آنجا گرد آورده است و تنها به این هم اكتفا نكرده، بلكه دیده ها، شنیده‌ها و حدسیات خود را نیز با آنها آمیخته و به نام انجیل انتشار داده است. بنابراین هیچ كدام از انجیلها، انجیل حضرت مسیح(علیه السلام) نیست.(3) ولی از آن جا كه خواست الهی بر آن تعلق گرفته كه برهان قرآن و دلیل نبوت پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) در تمامی دورانها بدرخشد، بشارت آمدن پیامبری پس از حضرت مسیح به نام احمد در انجیل یوحنا با كمال وضوح وارد شده است. اگر چه مفسران انجیل دست و پا می‌كنند كه آیه‌های مربوط به این بشارت را طور دیگر تفسیر نمایند، ولی پس از یك دقت كوتاه، پرده از روی حقیقت برداشته می‌شود...
در انجیل هایی كه به زبان سریانی(4) نوشته شده، از نام آن كسی كه حضرت مسیح به آمدن او بشارت داده، با لفظ " فارقلیط" تعبیر شده است. فارقلیط، لغتی سریانی است كه اهل سوریه باآن سخن می‌گفتند. دانشمندان اسلامی و مفسران انجیل اتفاق نظردارند كه این لفظ، معّرب لفظی یونانی است كه انجیل یوحنا به آن زبان نوشته شده است، ولی در این كه ریشه اصلی این لفظ در لغت یونانی چه بوده، اختلاف نظر دارند. محققان اسلامی معتقدند كه ریشه یونانی این كلمه، "پریكلیطوس" به معنای محمد و احمد است، ولی مفسران انجیل ریشه آن را "پاركلیطوس" به معنای تسلی دهنده دانسته‌اند و به همین خاطر، بیشتر مفسران انجیل آن را به روح القدس تفسیر نموده اند. لذا باید روی قراینی كه درمتون آیات وجود دارد، حقیقت مطلب را به دست آورد.
در انجیل یوحنا، باب 15 و 16 این گونه آمده است: "چون آن فارقلیط كه من از جانب پدر به شما خواهم فرستاد، روح راستی كه از طرف پدر می‌آید درباره من شهادت خواهد داد".(5). "راست می‌گویم كه شما را مفید است كه من بروم. اگر من نروم آن فارقلیط نزد شما نخواهد آمد. امّا اگر بروم او را نزد شما خواهم فرستاد.... و دیگر چیزهایی بسیار دارم كه به شما بگویم، لكن حالا نمی‌توانید متحمل شوید، امّا چون او بیاید او شما را به تمامی راستی ارشاد خواهد كرد؛ زیرا او از پیش خود سخن نخواهد گفت، بلكه هر آن چه می‌شنود خواهد گفت و شما را به آینده خبر خواهد داد و مرا تمجید خواهد نمود؛ زیرا كه او آن چه از آنِ من است خواهد یافت و شما را خبر خواهد داد. هرچه از آن پدر است از من است. از این جهت گفتم كه آن چه آنِ من است، می‌گیرد و به شما خبر می‌دهد".(6) و (7)
اگر دقت كنیم، قراین روشنی وجود دارد كه گواهی می‌دهد مراد از فارقلیط، پیامبری است كه پس از مسیح می‌آید و نه روح القدس. به عنوان نمونه از برخی تواریخ مسیحی استفاده می‌شود كه پیش از اسلام، در میان علما و مفسران انجیل مسلّم بود كه فارقلیط، همان پیامبر موعود است. حتی گروهی از این مطلب سوء استفاده كرده وخود را فارقلیط موعود معرفی نموده اند؛ مثلاً "منتس" كه مردی ریاضت كش بود و در قرن دوم میلادی می‌زیست، در سال 177 میلادی در آسیای صغیر مدعی رسالت گردید و گفت: "من همان فارقلیط هستم كه عیسی از آمدن او خبر داده است". در نتیجه گروهی هم از وی پیروی كردند.(8)
از طرف دیگر امتیازاتی كه حضرت مسیح (علیه السلام) برای فارقلیط قائل شده و شرایط و نتایجی كه برای آمدن او شمرده است، مانع از آن است كه فارقلیط را به روح القدس تفسیر نماییم؛ بلكه این مطلب را قطعی می‌سازد كه منظور از فارقلیط جز پیامبر موعود نخواهد بود. مثلا به عنوان نمونه مسیح می‌گوید: "اگر من نروم فارقلیط نزد شما نمی‌آید".(9) بنابر این، او آمدن فارقلیط را مشروط به رفتن خود كرده است؛ اما اگر مقصود از فارقلیط، روح القدس باشد، نزول او بر حضرت مسیح و حتی بر خود حواریون مشروط به رفتن مسیح نبوده است؛ زیرا به عقیده مسیحیان، زمانی كه حضرت مسیح خواست تا حواریون را برای تبلیغ به اطراف بفرستد، روح القدس بر آنان نازل گردید.(10) بنابراین هیچ گاه نزول روح القدس مشروط به رفتن مسیح نبوده است. اما اگر بگوییم مقصود از فارقلیط پیامبری صاحب شریعت، آن هم شریعتی جهانی است، در این صورت، آمدن او مشروط به رفتن حضرت مسیح و منسوخ گشتن آیین او خواهد بود. دقت در این قراین می‌تواند ما را به حقیقتی كه محققان عالی قدر اسلام به آن رسیده‌اند رهنمون گردد. البته قراین به آن چه گفته شد منحصر نیست، بلكه قراین متعدد دیگری نیز در این زمینه وجود دارد.(11)
در پایان، مطلب قابل توجهی را كه دایرة المعارف بزرگ فرانسه در این باره دارد، از نظر خوانندگان می‌گذرانیم: "محمد مؤسس دین اسلام و فرستاده خدا و خاتم پیامبران است. كلمه محمد، به معنی "بسیار حمد شده" می‌باشد و از مصدر "حمد"، كه به معنای تمجید و تجلیل است، مشتق گردیده است. بر حسب تصادفی عجیب، نام دیگری كه ازهمان ریشه حمد است، مترادف كامل لفظ محمد می‌باشد و آن، احمد است كه احتمال قوی می‌رود عیسویان عربستان آن لفظ را برای تعیین فارقلیط به كار میبردند. احمد (یعنی بسیار ستوده شده و بسیار مجلل)، ترجمه لفظ "پاراكلیتوس" است كه اشتباهاً لفظ "پریكلیویس" را جای آن گذاردند. به این ترتیب نویسندگان مذهبی مسلمان، مكرر گوشزد كرده‌اند كه مراد از این لفظ، بشارت ظهور پیامبر اسلام است. قرآن مجید نیز به طور علنی در آیه شگفت انگیز سوره صف به این موضوع اشاره می‌كند."(12)
پی‌نوشت ها:
1- آنچه در این متن می‌خوانید، تنها بخشی ناچیز و بسیار خلاصه از واقعیت است و اگر دوست داشتید كه بیشتر در این خصوص بدانید، پیشنهاد می‌كنیم كه حتما به منبع اصلی متن، مراجعه كنید.
2- " و اذ قال عیسی ابن مریم یا بنی اسرائیل انی رسول الله الیكم مصدقا لما بین یدی من التوراة و مبشرا برسول یاتی من بعدی اسمه احمد فلما جأهم بالبینات قالوا هذا سحر مبین "، " و (به یاد آورید) هنگامی را كه عیسی بن مریم گفت: «ای بنی اسرائیل! من فرستاده خدا به سوی شما هستم در حالی كه تصدیقكننده كتابی كه قبل از من فرستاده شده ( تورات) میباشم، و بشارتدهنده به رسولی كه بعد از من می‌آید و نام او احمد است!» هنگامی كه او ( احمد) با معجزات و دلایل روشن به سراغ آنان آمد، گفتند: «این سحری است آشكار»! "( سوره صف، آیه 6)
3- "انتساب این چهار كتاب به مؤلفان خود آنها قطعیت ندارد و جز انجیل متی هیچ كدام مطالب كتاب خود را مستقیما از حضرت مسیح نگرفته است. در حقیقت انجیل مرقس، خلاصه بیانات پطرس بوده و لوقا فشرده افكار و نقلیات پولس می‌باشد. برای آگاهی بیشتر، به منبع اصلی متن، مراجعه كنید.
4- سریان سریانی از زبانهائی است كه مانند زبان عربی، ریشه در زبان سامی دارد. انجیل حضرت مسیح(علیه السلام) هم اگر چه به زبان عبری بوده و زبان مادری وی و كسانی كه وی در میان آنها پرورش یافته، غیر از عبری نبوده است، ولی بنابر اخبار و روایات، او مأمور بود كه آن را به لغت سریانی برای سریانیان، كه همان اهل سوریه هستند، تفسیركند.
5- انجیل یوحنا، باب 15، جمله 26 چاپ لندن، سال 1837 میلادی. بقیه جمله‌ها را نیز از همین چاپ نقل كردیم و برای اطمینان بیشتر با ترجمه‌های فارسی دیگر كه از زبان سریانی و كلدانی به فارسی نقل شده اند، تطبیق نمودیم.
6- انجیل یوحنا، باب 16، جمله 7 – 15
7- به غیر از باب 15 و 16 انجیل یوحنا، در باب 14، جملات 15و16و 17 و 25 و 26 و 29 نیز بار دیگر از فارقلیط سخن به میان آمده و حقائق دیگری در خصوص او بیان شده است كه می‌توانید به متن آن مراجعه كنید.
8- انیس الاعلام، ج2، ص 179 به نقل از تاریخ "ولیم میور" كه در سال 1848 چاپ شده است.
9- انجیل یوحنا، باب 15، جمله 7
10- انجیل متی، باب 10، جمله 29- انجیل لوقا، باب 10، جمله 17
11- برای بررسی بیشتر می‌توانید به كتاب "احمد موعود انجیل" و یا كتاب نفیس " انیس الأعلام" كه یكی از منابع مورد استفاده در آن است، مراجعه كنید.
12- محمد خاتم پیامبران، جلد1، صفحه 504، به نقل از دائرة المعارف بزرگ فرانسه، جلد 23، صفحه4174
منبع:
احمد، موعود انجیل،آیت الله جعفر سبحانی
