امام رضا علیه السلام و قرآن
این نوشتار بسیار كوتاه، به سیره، رفتار و تعامل حجّت هشتم الهى، حضرت رضاعلیه السلام با قرآن پرداخته و گزارشى ناتمام از سیره قرآنى امام رضاعلیه السلام ارائه مىدهد.
گرچه در این گستره، گزارشهاى حدیثى و تاریخى، بسیار اندك است. ولى همین اندك كه خوشبختانه در منابع دست اول، به چشم مىخورد و به یادگار مانده، به عنوان بهترین رهیافت، تقدیم به دوستداران قرآن مىشود.
تلاوت قرآن همراه با اندیشه
یكى از یاران و راویان حضرت رضا علیه السلام كه نامش ابراهیم بن عباس است، در تبیین رفتار حضرت با قرآن، گزارش جالبى را ارائه مىدهد؛ او مىگوید:
امام رضا علیه السلام همه قرآن را در مدت سه شبانه روز تلاوت مىكرد و بارها به یاران خود مىفرمود: اگر مىخواستم قرآن را در كمتر از این زمان، ختم مىكردم ولى روش من چنین است كه: هیچ یك از آیههاى قرآن را نمىخوانم مگر این كه در آن تأمل و اندیشه مىكنم كه در چه زمینهاى و در چه زمانى نازل شد، و بدین سبب است كه قرآن را در سه شبانه روز به پایان مىرسانم.(1)
گفتمان با قرآن
در جای دیگر مىگوید: تمام سخنان امام رضاعلیه السلام و پاسخهایى كه به اشخاص مىداد و مثالهایى كه مىفرمود، همه آنها، بر گرفته از آیات قرآن بود.(2)
تلاوت قرآن در هنگام سفر
رجاء بن ابىضحاك، كه یكى از كارگزاران حكومت مأمون و مسئول بردن حضرت از مدینه به خراسان بود، در ضمن گزارش بلندى كه از چگونگى نماز و عبادت و مسائل جانبى آن ارائه نموده است، درباره قرآن خواندن آن بزرگوار مىگوید:
چه بسیار، كه در نیمههاى شب از رختخواب خویش حركت مىكرد و به تلاوت قرآن مىپرداخت، هر گاه به آیهاى مىرسید كه در آن نامى از بهشت یا جهنم، برده شده بود، آن حضرت مىگریست و از خداوند بهشت طلب مىنمود و از آتش جهنم به خدا پناه مىبرد.(3)
راز جاودانى قرآن
وقتى در نزد حضرت امام رضا علیه السلام از جایگاه والاى قرآن، سخن به میان آمد، آن بزرگوار در پاسداشت برهان و معجزه بودن این كتاب فرمود:« قرآن، ریسمان و رشته مستحكم و دستگیره نیرومند و راه روشن و تعالىبخش خدا است كه انسان را به سمت و سوى بهشت رهنمون مىشود و از گرفتار شدن به آتش جهنم نجات مىبخشد. این كتاب آسمانى در گستره زمان هرگز كهنگى نخواهد پذیرفت و تلاوت آن بر زبانها دشوار و خسته كننده نیست، راز و رمز این حقیقت آن است كه قرآن فقط براى زمان خاص و امت ویژهاى قرار داده نشده، بلكه این كتاب عالىترین دلیل است براى هر انسانى، و هیچ گاه باطل و كاستى در آموزههایش راه پیدا نمىكند. بدین سبب كه از نزد پروردگار حكیم و ستودنى نازل شده است.(4)
پىنوشتها:
1. لو أَرَدْتُ أَنْ أَخْتِمَهُ أَقَلَّ مِنْ ثلاثٍ لختمتُهُ، لكن ما مَرَرْتُ بِآیَةٍ الاَّ فَكَرْتُ فیها... (عیون اخبارالرضا علیه السلام، ج 2، ص 420، چاپ اختر شمال، 1373 ش/ بحارالانوار، ج 92، ص 204، چاپ مكتبة الاسلامیة، تهران/ مسند الرضا، ج 1، ص 40/ المناقب، ابن شهر آشوب، ج 4، ص 360، انتشارات علامه، قم.)
2. كانَ كَلامُهُ كُلُّهُ و جوابُه و تمثّله، اِنتِزاعاتٍ مِنَ القرآنِ (همان).
3. كانَ یُكْثِرُ بِالّلیلِ فىفراشه مِنْ تلاوةِ القرآن، فاذا مَرَّ بِآیةٍ فیها ذِكر جنّة او نارٍ، بَكى، وَ سَأَلَ اللهَ الجنَّة و تَعوّذ باللهِ من النّار. (عیون اخبارالرضا علیه السلام، ج 2، ص 428/ بحارالانوار، ج 92، ص 180 و ج 49، ص 90/ كشف الغمه، على بن عیسى اربلى، ج 2، ص 316، چاپ مكتبة بنىهاشم؛ انوارالبهیه، ص 104.)
4. هو حبلُ الله المتین، و عروته الوثقى و طریقته المُثلى ولا یخلقُ على الأزمنِة ولا یغثَ على الألسنة لأنّه لم یُجعَل لزمانٍ دون زمانٍ بل جُعل دلیل البرهان والحجّة على كلّ انسانٍ، لایأتیه الباطل من بین یدیه و من خلفه تنزیل مِن لَدُن حكیم حمید. (مسند الرضا علیه السلام، ج 1، ص 309).
منبع:
كوثر، شماره ( 62 )
ابوالحسن ربّانى سبزوارى
لینک مقالات مرتبط:
- پندها و رهنمودهای امام رضا علیه السلام
- برخوردهاى دوگانه مامون پس از ولایتعهدى امام رضا علیه السلام
