سلام سلامتی می آورد؟

تمام اقوام جهان هنگامى كه به هم مى‏رسند براى اظهار محبت به یكدیگر درود میفرستند. برخی از آنها از الفاظی ویژه و برخی دیگر از حرکاتی خاص استفاده میکنند تا شادی و سرور را در اولین لحظه ملاقات به یکدیگر منتقل کنند.

قرآن نیز این ادب پسندیده را با سلام دادن به یکدیگر به کمال رسانده است. یکی از دستورات زیبای قرآن این است که:

فَإِذا دَخَلْتُمْ بُیُوتاً فَسَلِّمُوا عَلى‏ أَنْفُسِكُمْ تَحِیَّةً مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُبارَكَةً طَیِّبَةً.( سوره نور، آیه 61)

هنگامى كه وارد مکانى شدید بر یكدیگر سلام كنید، درودى كه نزد خدا مبارک و پسندیده است.

بنابراین درود و شادباش قرآنی سلام دادن به یکدیگر است و هیچ درودی جای آن را نخواهد گرفت. متاسفانه برخی از مردم چنان از فرهنگ غرب تاثیر گرفتهاند که حتی سلام دادن به یکدیگر را به باد فراموشی سپردهاند. وقتی همدیگر را میبینند با یک لبخند و یا حداکثر یک «صبح بخیر» یا «عصر بخیر» خالی سر و ته قضیه را هم میآورند. یا اینکه یک «خوش آمد گویی» سرد و بیروح را هم چاشنیاش میکنند. احوالپرسی و چاق سلامتیهای معمول روزانه جای خود را دارد و بسیار هم پسندیده است. اما در ابتدای سخن هیچ شادباشی نباید جای سلام را پر کند.

جالب اینجا است که در دوران جاهلیت هم رسم بوده که هنگام دیدار یکدیگر بگویند: «أنعم صباحا» و «أنعم مساء» صبح بخیر و عصر بخیر. (تفسیرالقمی، ج 2، ص 35) برخی از مفسران گفتهاند به همین خاطر است که خداوند به پیامبر صلّی الله علیه و آله میفرماید: وَ إِذَا جَاءُوكَ حَیَّوْكَ بِمَا لَمْ یُحَیِّكَ بِهِ الله.

هنگامی که (برخی از منافقان و یهودیان) نزد تو میآیند، تو را خوشامدی مى‏گویند كه خدا (این گونه) به تو نگفته است.

بیایید خوش بینانه فکر کنیم و بگوییم شاید چنین افرادی نمیدانند که سلام دادن چه معنایی دارد و چه اثراتی را در پی خواهد داشت. پس با هم به معنا و اثرات این ادب زیبای قرآنی نگاهی بیاندازیم.

از این آیه میفهمیم که سلام رنگ و بویی خدایی دارد و از جانب او پشتیبانی میگردد. سلام دادن به یکدیگر یعنی درود پروردگار بر تو باد. یعنی خداوند تو را به سلامت بدارد و در امن و امان باشی. بنابراین سلام یک نوع دعا برای سلامتی یکدیگر است.

گذشتگان ما چه زیبا گفتهاند که «سلام، سلامتی میآورد». ممکن است کسی بگوید که چگونه سلام، سلامتی میآورد؟ مگر ممکن است که به زبان آوردن دو کلمه و پاسخدادن آن ایجاد سلامتی در جان انسانها کند؟

باید گفت که هر دعایی میتواند منشا خیر برای دیگران باشد. مخصوصا دعایی که همیشه بر سر زبانها باشد و هر روز بارها و بارها تکرار گردد. مگر میشود انسان پیاپی درِ خانه کریمی را بزند و نتیجه نگیرد؟ هر روز دعای سلامتی برای دوست و رفیق و آشنا کند و هیچ تاثیری نبیند؟

گذشته از آن، سلام نامی از نامهای خدا است (سوره حشر، آیه 23) و تکرار ذکر خدا هم ایجاد سلامتی میکند. همانگونه که خواندن هفتاد مرتبه سوره حمد بر هر دردی دوا است (الکافی، ج 2، ص 623)، فراخوانی پروردگار نیز با اسم «سلام» بر هر دلی صفا است. بنابراین سلام دادن باید ورد زبانها باشد و نقل ورود همه مجلسها.

سلام، به غیر از سلامتی ثمرات دیگری هم دارد. این آیه شریف قرآن به ما میآموزد که سلام، برکت زا است و خیر فراوان را به دنبال خواهد داشت. (مبارکاً) آری، سلام، به دوستیها و رفاقتها برکت میبخشد، ارتباطات خانوادگی را مستحکم میکند، روابط اجتماعی را میافزاید و سلامت روحی و روانی جامعه را به ارمغان میآورد. جامعهای که کوچک و بزرگش به یکدیگر سلام میدهند و با محبت فراوان برای هم آرزوی سلامتی میکنند، جامعهای شاداب و پرطراوت خواهد بود و افسردگی و مشکلات روانی در آن به حداقل خواهد رسید.

این آیه به ما می آموزد که سلام، خوشى و خرّمى زندگى را در پی خواهد داشت. چرا که سلام كردن یک نوع اعلام دوستى و صلح است و به نوعی ترک مخاصمه و جنگ به حساب می آید. بسیاری از گرفتاریها و ناخوشیها هم از همین دشمنی ها و کینه توزی هایی است که گاه ریش هاش به هیچ و پوچ بند است.

نکته لطیفی که در این آیه وجود دارد این است که هر کسی به هر جا که وارد میشود وظیفه دارد به دیگران سلام کند. اگرچه همه گمان می کنند «بیت» به معنای خانه است و مرادف «دار» میباشد، اما مراجعه دقیق به لغت، مفهوم لطیفی را در اختیار ما خواهد نهاد. «بیت» به معنای اطاق است و به هر جایگاه و ماوایی از هر جنس و شکلی اطلاق میشود. اما «دار» به معنای خانه یعنی مجموعه ای از بناء و عرصه است.( قاموس قرآن، ج‏1، ص 251)

بنابراین این آیه به ما می آموزد که سلام دادن وظیفه آن کسی است که وارد میشود. فرقی هم نمیکند که وارد کجا میشود. قرآن می گوید به هر جایی که وارد شدید وظیفه دارید به اهالی آن سلام بدهید. وارد محیط کار که شدید به همکاران. وارد محیط اداری که شدید به کارپرداز بانک یا کارمند اداره پست. وارد تاکسی که شدید به راننده و دیگر مسافران. وارد کلاس که شدید به استاد و همکلاسیان. وارد آسانسور که شدید به همسایگان. وارد خانه که شدید به خواهر، برادر، مادر، پدر و یا همسر و فرزندان.

سلام، درودی الهی است و خداوند به بهترین موجودات عالم سلام و درود فرستاده است. بر نوح(سوره صافات، آیه 79)، ابراهیم(سوره صافات، آیه 109)، موسی، هارون(سوره صافات، آیه 120) و خلاصه به همه پیامبرانش.(پس چه درودی جالبتر از آن.

سلام، شعار اهل بهشت است. قرآن میگوید: در بهشت، درود بهشتیان سلام دادن به یکدیگر است. «تَحِیَّتُهُمْ فیها سَلام.»( سوره یونس، آیه 10) پس چه شعار و درودی بهتر از آن.

سلام، هم آهنگ شدن با فرشتگان است. قرآن میگوید: فرشتگان از هر دری بر بهشتیان وارد میشوند و به آنان میگویند: «سَلَامٌ عَلَیْكمُ بِمَا صَبرَْتم‏.»( سوره رعد، آیه 24) سلام بر شما به خاطر صبر و استقامتتان! نگهبانان دربهای بهشتی نیز به آنان مى‏گویند: «سَلَامٌ عَلَیْكُمْ طِبْتُم»( سوره زمر، آیه 73) سلام بر شما! گوارایتان باد این نعمتها!

پس بیایید صبح و شام در هنگام ملاقات همدیگر با خداوند و پیامبران و فرشتگان و بهشتیان همراه شویم و بهترین آرزوها را که سلامتی دین و دنیا است، برای یکدیگر از خداوند بخواهیم.