نوسان در میان دو گزینه!!
مقدمه:
نوسان در میان دو گزینه!! عنوانی است درباره انسان به عنوان موجودی متفکر در میان سایر موجودات كه از جایگاه خاصی برخوردار است به طوری که می تواند از نیروی اندیشه خود در جهت مثبت و یا در جهت منفی استفاده نماید. این موجود عجیب از مرتبه خلیفه الهی تا مرتبه پست تر از حیوانات صعود و نزول دارد. آنچه وی را در این مراتب حرکت می دهد و او را زمانی شایسته سجود ملائک و زمانی ملعون و مخلد در آتش می کند چیزی نیست به جز نوسان او در میان دو گزینه انتخاب عقل و یا انتخاب جهل! انتخابی که ابدیت او را رقم می زند.عقل اولین مخلوق خدا
بر اساس بسیاری از روایات شریفه عقل نخستین مخلوق خداوند است: اول ما خلقه الله العقل؛ اولین چیزی که خداوند آفرید عقل است. این بدان معناست که عقل نیرویی الهی و ملکه ای روحانی در وجود آدمی است و از این رو انسان که به ویژگی عقلانی از سایر موجودات متمایز شده است، الهی ترین قوه را در اختیار دارد. او می تواند با این نیروی شگفت انگیز در جایگاه اصلی خود که جانشینی خداوند بر روی زمین است تلاش نماید و یا آن که این نیرو را در جهات شیطانی تلف کند! انتخاب با خود اوست و میدان امتحان به وسعت همه عمر او گسترده است.عقل بهشت یاب
اگر عقل در مسیر صحیحی مورد استفاده قرار گیرد می تواند سعادت انسان را در هر دو دنیا تأمین نماید. این مسأله به خصوص زمانی واضح تر است که در روایات خصوصیات این عقل شمرده شده است که آن را ابزار انسان در پرستش الهی معرفی می نماید. آن چنان که می فرماید: العقل ما عبد به الرحمان؛ عقل آن چیزی است که با آن خداوند رحمان عبادت می شود. و در ادامه تصریح می فرماید: و اکتسب به الجنان؛ عقل آن چیزی است که با آن بهشت بدست می آید.از این روایات بدست می آید که مسیر صحیح حرکت انسان جز به خدا و بهشت او منتهی نمی گردد چراکه عقل که وجه تمایز او با سایر موجودات است وسیله بدست آوردن بهشت خدا نامیده شده است. بیان مثالی در این جا شاید این مطلب را واضح تر کند: فرض کنید کلید قفلی نزد شما باشد و شما هم کلید را به خوبی بشناسید و هم آن قفل بسته را. حال اگر به شما بگویند تنها با این کلید این قفل بسته باز می شود آیا منطقی است که شما برای باز کردن این قفل از سایر کلیدها و ابزارها استفاده نمایید؟ حتما غیر منطقی خواهد بود که با وجود قفل و کلید به دنبال چیز دیگری باشیم! مثل انسان هم مثل کسی است که هم قفل را دارد و هم کلید را. می تواند آن را باز کند و یا آن که کلید را برای چیز دیگری استفاده کند و بکوشد قفل را با چیز دیگری باز کند!
انتهای جاده عقل
حال که معلوم شد انسان دارای ابزاری است کارآمد به نام عقل که خدا آن را برای کار خاصی به او داده است معلوم می شود استفاده از عقل جز برای عبادت الهی و کسب بهشت خدا کاری است عبث و بیهوده که مثل آن کسی می شود که با کلیدش در تلاش باشد تا قفل دیگری را باز کند که می داند با آن کلید باز نمی شود! بی شک همه او را نادان و کارش را بیهوده می شمارند. از این رو خداوند متعال می فرماید: ما خاقت الجن و الانس الا لیعبدون؛ ما جن و انسان را تنها برای عبادت خلق نموده اییم. این کلام موجز الهی دریای بیکران سخن و راهنمایی است که ای انسان تو با عقل خود کاری در این جهان نداری جز عبادت الهی و اگر جز این کنی عمرت بیهوده گذرانده ای: إنما الحیوة الدنیا لهو و لعب؛ همانا زندگی دنیا لهو و بازیچه است. پس بهوش باش که عمرت را به رایگان ندهی!فرض کنید کلید قفلی نزد شما باشد و شما هم کلید را به خوبی بشناسید و هم آن قفل بسته را. حال اگر به شما بگویند تنها با این کلید این قفل بسته باز می شود آیا منطقی است که شما برای باز کردن این قفل از سایر کلیدها و ابزارها استفاده نمایید؟
عقل رحمان نشناس!
اما اگر انسان در زندگی دنیا سرمایه عمر را از کف بدهد و در بیهودگی گذراند در هر حال چون قوه عقلانی را دارد و با آن از سایر موجودات متمایز گردیده است می تواند در دنیا علو و برتری جوید و فرعون وار به خیال خود عالم را بر هم زند. چنین انسانی کسی است که نیروی عقل را ضایع کرده است و عقل را از مرتبه الهی آن تنزل داده به عقل ابزاری و بشری تبدیل نموده که به قول مولانا عقل جزوی گردیده است: عقل جزوی عقل را بدنام کرد! او کسی است که به حداقل مزایای عقل در این دنیا اکتفا نموده و عاقبت خود را تباه کرده است. نظیر چنین افرادی حتی اگر در قالب علم و فناوری نیز عقل را ضایع گردانند هرگز در آخرت سعادتمند نخواهند بود. به راستی کیست که سازندگان سلاح های کشتار بشری را از خادمان علم و کسانی بداند که عقل را بها داده و خدمت کرده اند؟!! چنین افرادی جز گمراهانی نیستند که در جهل می باشند.آنچه انسان را در این مراتب حرکت می دهد و او را زمانی شایسته سجود ملائک و زمانی ملعون و مخلد در آتش می کند چیزی نیست به جز نوسان او در میان دو گزینه انتخاب عقل و یا انتخاب جهل! انتخابی که ابدیت او را رقم می زند.
پایان سخن
عقل این عطیه الهی کلیدی در دست توانای انسان است که می تواند سعادت و یا شقاوت خود را با آن بدست آورد و سرانجام و آخرتش را ترسیم نماید. در این میان تنها کسانی که عاقل حقیقی!! باشند سعادتمندند و جاهلان و نادانان هرگز سعادتمند نخواهند بود حتی اگر در این دنیا در ظاهر زندگی راحتی داشته باشند قطعا در آخرت اسرار هویدا شده و سرنوشت نامبارکی خواهند یافت.تهیه برای تبیان: رادفر
تنظیم برای تبیان: سید پیمان صابری
1-قرآن کریم
2-اصول کافی ج1
3-شرح جنود عقل و جهل امام خمینی
4-اسرارالآیات ملاصدرای شیرازی
5-جبر و اختیار علامه جعفری
6-مثنوی معنوی مولوی
7-شرح مثنوی علامه جعفری
8-اسفار اربعه ملاصدرای شیرازی
9-ترجمه تفسیر المیزان ج8
