نوروز، روز بزرگی است

نوروز در اسلام روز بزرگی است و با بسیاری از مناسبتهای خجسته دینی پیوند و تطابق دارد و بزرگداشت آن خوب است اما به پایه اعیاد اسلامی نمی رسد و در اسلام به عنوان عید، معرفی نشده است و عید بودن آن خلاف سنت است.

هُوَ الْیَوْمُ الَّذِی یَظْهَرُ فِیهِ قَائِمُنَا أَهْلَ الْبَیْتِ وَ وُلَاةَ الْأَمْرِ وَ یُظْفِرُهُ اللَّهُ تَعَالَى بِالدَّجَّالِ فَیَصْلِبُهُ عَلَى كُنَاسَةِ الْكُوفَةِ وَ مَا مِنْ یَوْمِ نَوْرُوزٍ إِلَّا نَحْنُ نَتَوَقَّعُ فِیهِ الْفَرَجَ لِأَنَّهُ مِنْ أَیَّامِنَا حَفِظَتْهُ الْفُرْسُ وَ ضَیَّعْتُمُوه (بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار  ،ج‏56، 119 )

از حضرت صادق علیه السّلام روایت است كه فرمود: نوروز، روزى است كه قائم ما اهل بیت و صاحب امر خلافت در آن روز قیام مى‏كند و خداوند او را بر دجال پیروز مى‏گرداند. او دجال را در مزبله كوفه بدار مى‏آویزد، هیچ روز نوروزى نمى‏گذرد مگر اینكه ما در آن روز انتظار فرج داریم. زیرا نوروز از روزهاى ماست. ایرانیان آن روز را حفظ كردند، ولى شما عربها آن را ضایع كردید.

از معلی بن خنیس روایت است كه بامداد نوروز نزد امام صادق علیه السّلام رفتم، فرمود: امروز را می شناسى؟ گفتم قربانت گردم، روزیست كه عجمها بزرگش دارند و به هم هدیه دهند. فرمود: به كعبه‏اى كه در مكّه است، این شیوه براى امریست دیرین كه تفسیرش كنم برایت تا بفهمى، گفتم: اى آقایم، آن را از شما بشنوم محبوبتر است نزد من از اینكه مرده‏هایم زنده شوند و دشمنانم بمیرند، امام صادق علیه السلام فرمود: در نوروز بود كه خدا از بنده‏هایش پیمان گرفت او را بپرستند و با او شریك نیاورند، و به رسولان و حجت هایش بگروند، و به ائمّه علیهم السلام ایمان آرند.

نوروز نخست روزی است كه خورشید تابیده، باد وزیده، گل در زمین شكفته ، روزى كه كشتى نوح بر جودى استوار شده، روزى كه خدا در آن هزارها كه از ترس مرگ گریخته و مرده بودند زنده كرد، روزى كه جبرئیل به پیغمبر فرود آمد. روزى كه پیغمبر صلى اللَّه علیه و آله على علیه السّلام را بدوش گرفت تا بتهاى قریش را از فراز كعبه افكند و خرد كرد، و همچنین بود ابراهیم علیه السّلام(شکستن بتها را)، روزى كه پیغمبر فرمود تا اصحابش با أمیرالمؤمنین بیعت كردند.

روزى است كه پیغمبر صلى اللَّه علیه و آله، على علیه السّلام را به وادى پریان فرستاد تا از آنها بیعت گیرد: روزى كه دوباره مردم با على علیه السّلام بیعت كردند، روزى كه بخوارج نهروان پیروز شد و ذو الثدیة را كشت.(آسمان و جهان، ترجمه كتاب السماء و العالم بحار، ج‏3، ص 81- در حواشی کتاب مذکور توضیحات مفصلی در چگونگی تطبیق نوروز با ایامی که در روایت آمده اند از مولف ذکر شده است که خوانندگان در صورت علاقمندی می توانند به آدرس های داده شده مراجعه نمایند و در خصوص آن تحقیق کنند)

این روایات اذعان دارند به این که نوروز، روز خجسته و مبارکی است و بزرگداشت آن خوب است. اما هیچ دلیلی بر عید قرار دادن آن وجود ندارد در بزرگداشت ایام، روزهای برتر از نوروز بسیارند که شایسته نیست نوروز بر آنها تقدم پیدا کند. در اسلام دو عید بزرگ و برجسته (قربان و غدیر) وجود دارد که هیچ روز دیگری به پای آن دو نمی رسد. ایام فرخنده دیگری نیز چون مبعث و میلاد پیامبر اکرم و میلاد حضرات معصومین و... وجود دارد که البته بسیار گرامی تر از نوروزند، اما نزد ایرانیان همچون نوروز گرامی داشته نمی شوند.

شهید مطهری با گلایه از بعضی رسم و رسوم نادرست ما ایرانیان می گوید: «آنچه براى ما عید نوروز یعنى یك عید عمومى طولانى است، در دنیاى تسنن همان ایام ولادت رسول خداست. ولى در میان ما شیعیان- كه عرض كردم این گله را از خودمان نمى‏شود نكرد - ولادت رسول خدا مى‏آید و مى‏گذرد و بسیارى از مردم ما احساس نمى‏كنند كه چنین روزى هم بر آ نها گذشت. و اگر تنها، مسأله تعطیل رسمى و تعطیل شدن بانكها و بیكار شدن كارمندان ادارى نبود، اساساً كوچكترین احساسى در جامعه ما رخ نمى‏داد، با اینكه عید مضاعف است‏.» (مجموعه ‏آثار استاد شهید مطهرى، ج ‏16، 192)

نوروز از لحاظ دین ما روز مبارک و برجسته ای است.گرچه عید بودن آن سفارش نشده است البته حرام هم نیست که عید گرفته شود بلکه از سنتهای اسلامی محسوب نمی شود. برخی روایات که در مذمت عید نوروز هستند اشاره به همین مسئله دارند .

حُكِیَ أَنَّ الْمَنْصُورَ تَقَدَّمَ إِلَى مُوسَى بْنِ جَعْفَرٍ ع بِالْجُلُوسِ لِلتَّهْنِیَةِ فِی یَوْمِ النَّیْرُوزِ وَ قَبْضِ مَا یُحْمَلُ إِلَیْهِ فَقَالَ ع إِنِّی قَدْ فَتَّشْتُ الْأَخْبَارَ عَنْ جَدِّی رسول اللَّه صلّى اللَّه علیه و آله فلم أجد لهذا العید خبرا، و إنه سنة للفرس و محاها الإسلام، و معاذ اللَّه أن نحیی ما محاه الإسلام، فقال المنصور: إنما نفعل هذا سیاسیة للجند، فسألتك باللَّه العظیم إلا جلست فجلس.(بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار ، ج‏48 ، 108)

روایت است كه، منصور از حضرت امام موسى بن جعفر علیه السّلام تقاضا كرد: روز عید نوروز جهت تبریك [به او‏] بنشینند و هر چه مى‏آورند بگیرند. حضرت موسى بن جعفر علیه السّلام فرمود: من اخبار را كه از جدم رسول اللَّه رسیده است بررسى كرده‏ام و در رابطه با این عید خبرى نیافتم، این عید از آیین ایرانیان است و اسلام آن را از بین برده است و پناه مى‏بریم به خدا كه آنچه را اسلام محو كرده است زنده كنیم، منصور گفت: این كار را جهت تدبیر لشكریان انجام مى‏دهیم تو را به خداى بزرگ سوگند مى‏دهم بنشینى و حضرت نشست.

حضرت امیرالمومنین با ایرانیان برخوردهای بیشتری داشتند و ایرانیان نیز علاقه و ارتباط خاصی با آن حضرت داشتند . از جمله نقل است که در نوروز برای آن حضرت مطابق رسم، هدیه می فرستادند. حضرت هدایای ایرانیان در نوروز را می پذیرفتند و به ایشان محبت می نمودند .

و در روز نوروز هدیّه‏اى براى امیرالمؤمنین علیه السّلام آوردند، فرمود: این چیست؟ عرض كردند: یا امیرالمؤمنین امروز نوروز است، فرمود: هر روز را براى ما نوروز بسازید.

و روایت كرده‏اند كه آن حضرت علیه السّلام فرمود: نوروز ما هر روز است.

انسیه نوش آبادی

گروه دین تبیان