بهترین عمل در روز عید قربان

واژه شناسی عید

واژه «عید» به معنای رجوع و برگشتن است و «قربان» به معنای قربانی یا هر آنچه با آن بر پروردگار، تقرب جویند.(1) از این رو، می توان عید قربان را به معنای بازگشت انسان به مقام تقرّب الهی دانست. این مقام در سایه مبارزه با هواهای نفسانی و در پرتو تهذیب، خودسازی و بهره گیری از فرصتهای ناب به دست می آید. زائران خانه خدا كه پس از تحمّل سختی های بسیار و پرهیز از نمادهای دنیوی، اینك به منزلگاه آخر رسیده اند، عید قربان را جشن می گیرند.

در این روز حاجیان در یك وحدت عملی كم نظیر سر بر آستان حضرت دوست می سایند و پس از آن با چهره ای گشاده از توفیق یافتن به انجام تكلیف یكدیگر را به آغوش كشیده، به هم تبریك می گویند.

سید الساجدین امام سجاد(علیه السلام) نیز در دعای مخصوص عید آن را روزی مبارك و با میمنت می خوانند و می فرمایند: «أللَّهُمَّ هَذَا یَوْم مُبَارَك مَیْمُون.»(2)

امام خمینی(ره) احیا گر اسلام ناب، درباره عید قربان چنین گفته اند:

«عید قربان، عیدی است كه انسانهای آگاه را به یاد قربانگاه ابراهیمی می اندازد؛ قربانگاهی كه درس فداكاری و جهاد در راه خدای بزرگ رابه فرزندان آدم و اصفیا و اولیای خدا می دهد... این پدرِ توحید و بت شكنِ جهان، به ما و همه انسانها آموخت كه... عزیزترین ثمره حیات خود را در راه خدا بدهید و عیدی بگیرید. خود و عزیزان خود را فدا كنید و دین خدا را و عدل الهی را برپا نمایید. به همه ما ذریه آدم فهماند كه «مكه» و منی قربانگاه عاشقان است و محل نَشر توحید و نفی شرك كه دلبستگی به جان و عزیزان نیز شرك است.»(3)

رمی جمرات، تبری از عامل تفرقه

حاجیان در روز عید ابتدا با پرتاب هفت سنگ ریزه برای هفت بار به ستونهای برهم چیده شده ـ كه نماد ابلیس رجیم است ـ تنفّر خود را از همه شیطانهای درون و برون ابراز می كنند. این عمل را «رَمْیِ جَمَره» گویند.

وقتی حكمت این عمل را از امام كاظم(علیه السلام) پرسیدند، امام فرمودند: «چون ابلیس در محل جمرات بر ابراهیم(ع) ظاهر گشت و آن حضرت، آن پلید را سنگسار نمود. از این رو همین سنت جاریه ای شد و باقی ماند.»(4)

این عمل، طرد شیطان و تثبیت عبودیّت و اطاعت خداوند متعال است. یكی از كارهای اصلی شیطان این است كه بین افراد انسان تفرقه بیندازد و عداوت و بغض بین آنها ایجاد نماید(5): «إِنَّما یُرِیدُ الشَّیْطانُ أَنْ یُوقِعَ بَیْنَكُمُ الْعَداوَ ة َ وَ الْبَغْضاءَ؛

(6) شیطان می خواهد در میان شما به وسیله شراب و قمار دشمنی ایجاد كند.» و انسان با تفرقه و اختلاف خود را در اختیار شیطان می گذارد؛ همانگونه كه امام علی(علیه السلام) فرمودند: «ایّاكم و الفرقة فانّ الشاذ من الناس للشیطان كما انّ الشاذ ّ من الغنم للذئب؛(7) از جدایی و پراكندگی بپرهیزید؛ زیرا انسانی كه از مردم جدا شود در اختیار فرمان شیطان است همچنانكه گوسفند دور از گله نصیب گرگ می شود.»

آری، حاجی با این عمل نمادین بر شیطان رجیم سنگ زده، آن را از خود رمی می كند و خود را در صف منسجم مسلمانانی می یابد كه همگی تنفر خود را از شیطان اعلام می دارند.

حلق، زدودن آلایش ظاهری و باطنی

سومین و آخرین عملی كه حاجیان باید در روز دهم ذی الحجه به انجام رسانند، عمل «حَلق» یا تراشیدن موهای سر برای مردان و كوتاه كردن قدری از مو و ناخن برای زنان است.

قرآن می فرماید: « ثُمَّ لْیَقْضُوا تَفَثَهُم وَ لْیُوفُوا نُذُورَهُم و لیطوفوا بالبیت العتیق؛(8) سپس، باید آلودگی هایشان را برطرف سازند و به نذرهای خود وفا كنند و بر گرد خانه كهن كعبه، طواف كنند »

زائران خانه خدا، در روز عید قربان، شكوهمندترین و آرمانی ترین گامها را برای رام كردن نفْس خویش برمی دارند و كمال تسلیم و رضا را در تصویری زیبا از عبودیت و بندگی به نمایش می گذارند و از تمام مظاهر فخر و زیبایی دل كنده و با تراشیدن سر، همرنگ و شكل به همراه دیگران آماده حضور دوباره در مسجدالحرام و خانه دوست شده، روحشان را از پلیدی رذایل اخلاقی تطهیر می كنند و آخرین نشان و اثر هواپرستی و خود خواهی را از دامان دل دور می ریزند.

امام صادق(علیه السلام) در این مورد می فرماید: «با تراشیدن موی خود، تمام عیب های ظاهری و باطنی ات را دور ریز!»(9)

بهترین عمل در روز قربان

مناسك حج كه در اوج عظمت آن عید قربان قرار دارد، علاوه بر رسیدن به توحید عاملی است مؤثر برای نیل به انسجام و همبستگی هر چه بیشتر مسلمانان. لذا بزرگان دینی ما به این مسأله بارها تأكید كرده اند كه بهترین عمل در این روز برائت از مشركین و شیاطین حقیقی عالم است و این مهم میسر نمی شود مگر با انسجام و همدلی تمامی مسلمین با هر فكر و عقیده و مسلكی كه باشند.

منبع: روزنامه ایران، با تلخیص

_______________

1- لسان العرب ماده «قرب»؛ المعجم السبئی ماده «ق رب».

2- دعای?? صحیفه سجادیه

3- صحیفه نور، ج ،?? ص ??

4- بحارالانوار، ج،?? ص???؛ علل الشرائع، ج،? ص ???

5- أطیب البیان فی تفسیر القرآن، ج،? ص ???

6- مائده ‎/ ??

7- نهج البلاغه خطبه???

8- حج‎/ ??

9- وَ احْلِقِ الْعُیُوبَ الظاهِرَةَ وَ الْباطِنَةَ بِحَلْقِ شَعْرك؛ مصباح الشریعة، باب ??