یادی از پیر پیشکسوت تلاوت و تجوید
کار آسانی نیست سخن گفتن از کسی که دیگر در بین ما نیست. امکان مصاحبه یا گفتگوی مستقیم وجود ندارد و بالطبع می‌بایست به آثار و گفته‌های برجای مانده از او و نقل قول‌هایی از دیگران بسنده کرد در ادامه از زندگی و منش کسی سخن خواهیم گفت که کمتر از او گفته شده حال آن که از اساتید مبرز، پرافتخار و با اخلاص قرآن کریم است .
استاد مهدی شکوهنده در سال 1304 هجری شمسی به دنیا آمد . منزل پدری‌اش در اصفهان و در یکی از کوچه‌های منتهی به خیابان شیخ بهایی واقع شده بود. در آن زمان از خیابان شیخ بهایی تا کنار ساحل زاینده رود همه را زمین‌های زراعتی تشکیل می‌داد. خاندانش همه روحانی و اهل وعظ و خطابه بودند. پدر ایشان مرحوم محمد حسین علی از شاگردان پر تلاش میرزا محمد هاشم چهار سوقی و مادرش صبیه مرحوم حاج آقا فخر بهشتی امام جماعت کلیشا بودند .
تحصیلات دوره ابتدایی را در مدرسه فرهنگ واقع در چهار سوق شیرازی‌ها و دوره دبیرستان را در همان مدرسه که به حوالی دروازه دولت انتقال یافته بود و دبیرستان فرهنگ نامیده می‌شد ، سپری کرد.
پس از آن دوره بالاتر را در دانشسرای مقدماتی واقع در هشت بهشت طی کرد در سال 1322 از دانشسرای مقدماتی فارغ‌التحصیل و جهت تدریس به اهواز و از آن جا به اداره آموزش و پرورش رامهرمز اعزام شد . آن جا بلافاصله در یکی از دبیرستان‌های رامهرمز مشغول تدریس ریاضی شد و در فرصت فراهم شده از محضر حضرت آیت الله بهبهانی رئیس حوزه علمیه بهره‌های بسیار زیادی برد که به اذعان خود استاد در واقع مایه اصلی آن چه که از قرآن می‌دانست را از ایشان فرا گرفته بود .
پس از دو سال به اصفهان منتقل شد و در شهرستان‌های مبارکه و زرین شهر مشغول انجام وظیفه گردید . چهار سال در این دو منطقه مان دو درس‌های ریاضی و طبیعی را آموزش می‌داد. پس از آن، در سال 1328 به اصفهان انتقال یافت و در دبیرستان‌های گلبار اقدسیه و قدسیه و فرهنگ به تدریس دروس ریاضی و طبیعی و جغرافیا پرداخت
استاد از دوران قبل از انقلاب خاطره‌ای نقل می‌کرد: یک روز هنگام خروج از منزل متوجه شدم دو بسته محتوی مقدار قابل توجهی اعلامیه ، پشت در منزل ما قرار دارد. محل مناسبی برای آن‌ها درست کردم و راهی مدرسه شدم . وقتی از پله‌های مدرسه بالا می‌رفتم که وارد کلاس بشوم فهمیدم امام خمینی را دستگیر کرده‌اند. پس از ورود به کلاس برای حدود یک ربع ساعت سکوت کردم. بعد از آن در باره حضرت امام (ره) آن چنان مهیج صحبت کردم که دانش آموزانم یکی یکی کتاب‌های ریاضی خود را در آوردند و عکس شاه را از کتاب جدا و پاره کردند.
در محضر اساتید
ایشان در سال 1350 به عنوان یک فرهنگی مبارز به دنبال روحانیت اصیل پیرو امام خمینی (ره ) می‌گشت . آن زمان آیت الله خامنه‌ای به جهاد و مخالفت علیه طاغوت در مشهد شهره بودند ایشان با کلاس‌های اصول عقاید ، تفسیر قرآن و نهج‌البلاغه ، محافل درسی طلاب ، دانشجویان و سایر جوانان را با مایه‌های انقلابی و زندگی ساز اسلام آشنا می‌کردند. آن زمان ایشان امام جماعت مسجد کرامت در نزدیکی باغ نادری مشهد بودند که چون درس‌های تفسیر قرآن و اصول و عقاید ایشان جوانان بسیاری را به خود جذب کرده بود ، ساواک اعلام کرد که ایشان حق رفتن به مسجد کرامت و منبر و سخنرانی را ندارند.
وی نقل می‌کرد : « من به یاد دارم که رهبر معظم انقلاب (مد ظله العالی) در گوشه‌ای می‌نشستند و ما هم برای این که از وجودشان بهره‌مند شویم نزد ایشان می‌رفتیم . من از قبل سۆالاتی را آماده کرده بودم و برای این که آیت الله خامنه‌ای (مد ظله العالی) را از حصر ساواک در آورم از ایشان سۆالاتی می‌پرسیدم که ایشان در قالب جلسات قرآن و پاسخ به سۆالات صحبت‌های خودشان را بیان می‌کردند .
مرحوم شکوهنده از سن نوجوانی از محضر شخصیت‌هایی همچون آیت الله بهبهانی ، حاج شیخ حیدر علی صلواتی ، استاد فصیح القراء ، آیت الله خادمی ، آیت الله خامنه‌ای (مد ظله العالی) و آیت الله خزعلی و بسیاری از علما و بزرگان دیگر بهره‌ها بردند.
در محضر قرآن
استاد شکوهنده جلسات قرآنی متعددی را اداره می‌کرد و در مراکز تربیت معلم و حوزه‌های علمیه به تدریس تجوید و معارف قرآنی اشتغال داشت.نزدیک به 20 سال داوری مسابقات قرآنی استان را به عهده داشت و در برنامه‌ها و محافل قرآنی در سطح کشور شرکت می‌کرد . شاگردان زیادی را نیز تربیت کرد. وی به عنوان مدرس قرآن به کشورهای عربستان سعودی ، اردن، عراق و سوریه مسافرت کرد و اندوخته‌های علمی و معنوی این سفرها را در جلسات و محافل قرآنی در اختیار دیگران قرار داد.
استاد در کنار تبحر در آموزش تلاوت ، مسلط به مفاهیم قرآنی نیز بود . بلافاصله بعد از تلاوت آیات ، شأن نزول و تفسیر آن را بیان می‌کرد. ایشان کتاب شاطبیه که در آن قواعد تجوید به شعر و در 1000 بیت نوشته شده است را از حفظ بود. جلسات شأن همان طور که مورد پسند خواص بود، عوام پسند هم بود. شاید کمتر جلسه‌ای باشد که همه رده‌های سنی در آن جلسه بیایند و از آن راضی باشند.
سرباز انقلاب
استاد شکوهنده در دوران تدریس به عنوان دبیر ریاضی فیزیک در مراکز آموزشی درس می‌داد و البته همه چیز به شاگردان خود برای کسب آگاهی بیشتر می‌آموخت. سال‌های 50 تا 56 سال‌های حساسی بود. با وجود این که رژیم طاغوت روی انقلابیون به شدت حساس بود اما همیشه جیب‌های او پر از اطلاعیه‌های حضرت امام خمینی بود و آن‌ها را با ظرافت توزیع می‌کرد . حتی چندین نوبت نزدیک بود به چنگ ساواک بیفتد ولی به لطف الهی و به کمک قرآن کریم نجات یافت .
وی دو فرزند پسر داشت که قبل از انقلاب دوشادوش او در تظاهرات شرکت می‌کردند و در سال‌های 56 و 57 نقش عجیبی در تشویق جوانان برای حضور در صحنه انقلاب داشتند که بعدها شهید شدند .
کتابخانه خانگی
استاد شکوهنده از دوره دانشسرا تا پایان عمر با برکتش به عشق قرآن ، کتب بسیاری خریداری کرد و به مطالعه آن‌ها پرداخت. بعضاً هم با مشورت اساتید و علما کتاب‌هایی را تهیه کرد که مجموعه این کتاب‌ها، منزل اش را به یک کتابخانه تخصصی در زمینه قرآن و علوم قرآنی تبدیل نمود. نام این کتابخانه را به یاد فرزندان شهیدش کتابخانه تحقیقی و تخصصی شهدای شکوهنده گذاشت. این کتابخانه بالغ بر 20 هزار عنوان کتاب را در خود جای داده بود. در این کتابخانه قرآنی 70 دوره تفسیر فارسی و عربی قرآن کریم از قرون و اعصار گذشته تا به حال ، وجود داشت .
او اکثر تفاسیر قرآنی را مطالعه نمود و تفسیر گران سنگ المیزان اثر علامه طباطبائی (ره ) را چندین نوبت مطالعه کرد. وی به آیت الله طباطبایی علاقه خاصی داشت و امیدوار بود که نسل جوان نیز از این تفسیر گران سنگ بهره کافی ببرند.
پیام استاد
استاد شکوهنده که از اساتید اکثر چهره‌های به نام قرآنی اصفهان است، سخنی دارد :
« بنده همه را به انس روزافزون با قرآن کریم دعوت می‌کنم و از همگان می‌خواهم که قرآن را در متن زندگی خود دخیل کنند. کسی که به قرآن اعتنا نکند و آن را در زندگی به کار نبرد مثل این است که به خالقش و آفریننده‌اش حضرت رب‌العالمین بی اعتنایی کرده است . خداوند نیز او را به حال خود وامی گذارد و آن وقت است که او به هلاکت گناه می‌افتد من از همه به ویژه جوانان می‌خواهم که به قرآن پناه ببرند. این حدیث پیام گرامی اسلام (ص) جایگاه این ودیعه الهی را تبیین می‌کند که می‌فرمایند، برتری قرآن نسبت به سایر کلام همچون برتری خداوند نسبت به بندگانش است »
بسم الله الرحمن الرحیم
در گذشت فقید سعید مرحوم آقای حاج آقا مهدی شکوهنده را که از خادمان دیرین کلام الله مجید و از استادان پیشکسوت قرائت و تجوید بودند به همه دوستان و ارادتمندان آن مرحوم و خادمان و معلمان قرآن کریم و بالاخص به خانواده مکرم ایشان تسلیت عرض می‌کنم آن مرحوم یکی از بندگان صالح و مۆمنان مخلص بودند که در آزمایش‌های گوناگون سربلند گستند. دو فرزند و دو صهر نامدار ایشان از شهدای عالی مقام انقلاب و دفاع مقدس اند ؛ و ایشان با صبر و شکر نمونه خود در زمره صابران که خداوند متعال صلوات و رحمت خود را بر آنان نثار کرده است قرار گرفتند از خداوند متعال غفران و علو مرتبه آن مرحوم و صبر جمیل و اجر جزیل برای همسر مکرمه و خاندان معزز ایشان مسألت می‌کنم .
سید علی خامنه‌ای
12/06/1381
خاطراتی از استاد ، از زبان شاگردان
غلامرضا شاه میوه اصفهانی (از اساتید قرائت قرآن کریم )
صبر و حوصله‌ای که استاد شکوهنده در یاددادن و تعلیم قرآن کریم به شاگردانشان داشتند نمونه بود. خود ایشان در زندگی خود از صبر پیشگان بودند زیرا ایشان با این که دو فرزند و دامادشان شهید شدند همچون کوه استوار بودند. ایشان کتاب‌هایی که پنجاه سال قبل چاپ شده بود را در کتابخانه شخصی در اختیار داشتند که گاهی دانشجویان دکتری و فوق لیسانس که به دنبال منابع خاص بودند از کتب موجود در کتابخانه استاد استفاده می‌کردند.
دکتر محمد رضا ستوده نیا (از اساتید قرآن کریم )
ایشان هم خوش سیما بودند و هم خوش برخورد. هر کس که برای اولین بار با ایشان روبرو می‌شد جذب شخصیت او می‌شد. استاد اثر معنوی بالایی در شاگردانش می‌گذاشت ما به عنوان شاگرد با علاقه بسیار زیادی در جلسات ایشان شرکت می‌کردیم . جدیت ایشان در پیشرفت ما خیلی موثر بود. استاد شکوهنده از ما تکلیف می‌خواستند و دائماً پیگیری می‌کردند ایشان در منزلشان کتابخانه مفصلی داشتند. بنده در اواخر عمرشان برای استفاده از کتابخانه به منزلشان می‌رفتم. قبل از وفاتشان وصیت کرده بودند که این کتاب‌ها به کتابخانه علامه مجلسی اهدا شود که همین طور هم شد . بخشی از آن را نیز به گروه معارف دانشگاه اصفهان تقدیم کردند. بنده در سفرهای متعددی همراه ایشان بودم . اولین سفر در تمتع سال 1363 بود که در خدمت ایشان بودیم . ایشان تمام اعمال حج را با حوصله به ما یاد دادند. ما به اتفاق ایشان به کتاب فروشی‌های مکه معظمه و مدینه منوره می‌رفتیم و به دنبال منابع قرآنی و کتب قرائات می‌گشتیم و هر کتاب خوبی را که پیدا می‌کردیم خریداری می‌کردیم. آخرین سفر حجی که در خدمت ایشان بودیم، سال 1372 بود. من هیچ گاه از خاطرم نمی‌رود شجاعت ایشان را در مباحثی که با وهابی‌ها داشتند و از حقانیت شیعه دفاع می‌کردند. در همین سفر در کنار بقیع، زیارت جامعه را از حفظ خواندند که شجاعتشان قابل توجه بود.
سید ناصر رضوی( از پیشکسوتان قرآنی اصفهان)
دو پسر استاد شکوهنده و دو داماد ایشان در دفاع مقدس شهید شدند. استاد؛ علی رغم این مصیبت‌های سنگین ، تا پایان عمر شریفشان، ذره‌ای از پشتیبانی انقلاب و نظام باز نایستادند که بر آن مصمم تر شدند. استاد شکوهنده چند ویژگی بارز اخلاقی داشتند که برای همه ما الگو بود. هر جا از استاد دعوت می‌شد، ایشان بدون هیچ عذری آن دعوت را لبیک می‌گفتند. همچنین در زندگی بسیار ساده زیست بودند. به نظر بنده شیوه زندگی ایشان متأثر از شیوه زندگی انبیاء بود. اهل علم و مطالعه بودند. شیوه تشویقی ایشان هم در جلسات جالب بود.
ایشان بدون استثناء به همه کتاب جایزه می‌دادند. کتاب‌های اهدایی ایشان هم با دقت انتخاب می‌شد. ما کسی مانند ایشان را در اصفهان نداشتیم که کتاب‌های مختلف علمی و تفسیری را این گونه جمع آوری کرده باشد. بنده خاطره‌ای از ایشان در ذهن دارم . یک روز در تکیه شهدا وقتی جنازه فرزند استاد را برای تشییع آورده بودند. در همان حالت که معمولاً کسی دیگر به حالات و اطراف خود توجهی ندارد ناگهان استاد شخصی را می‌بینند و به او می‌گویند که پریشب که شما به جلسه قرآن آمده بودید جایزه‌هایم تمام شده بود این کتاب را در جیبم گذاشتم تا هر وقت شما را ببینم آن را به شما بدهم
مسعود عنایتی مقدم ( از قاریان ممتاز کشور)
در جلسه استاد، اگر کسی سۆال پیش پا افتاده‌ای هم می‌پرسید، ایشان با بردباری خاصی پاسخ می‌دادند و از این که سۆالی را حتی چند بار پاسخ بدهند هیچ ملاحظه‌ای نداشتند
خانم شکوهنده (صبیه استاد شکوهنده )
ایشان همیشه به ما تاکید می‌کردند که با قرآن و اهل بیت انس بگیرید و همیشه حدیث ثقلین را می‌خواندند تذکر می‌دادند ، معارف قرآن را در متن زندگی‌تان بیاورید. ایشان حافظ قرآن هم بودند که همین توفیق حف1 انس پدر را با قرآن دو چندان کرده بود.
منبع: نشریه قرآنی نبأ
شبکه تخصصی قرآن تبیان
