حداد،ولایتی،قالیباف ،ائتلاف یا...؟

از امروز تا روز انتخابات یازدهم ریاست جمهوری دقیقا 5 ماه باقی مانده است. به نظر می رود این 5 ماه باقی مانده را بتوان به سه دوره زمانی تقسیم کرد. مرحله اول از مدتی پیش آغاز شده و تا انتهای اسفند 1391 ادامه دارد.   به نظر می رسد نامزدها و ائتلافهای حامی آنها هم چنان تا انتهای سال 1391 به گفتگو، لابی، چانه زنی، زمینه سنجی و رایزنی مشغولند و هنوز وارد فضای رسمی انتخابات نخواهند شد.  در این مرحله در واقع جریانهای مختلف سیاسی می کوشند ضمن بررسی شرایط عرصه عمومی سیاست ایران ضمن یافتن راهبرد بهینه انتخاباتی  از ورود زود هنگام رسمی به صحنه انتخابات پرهیز کنند. مرحله دوم در واقع پس از تعطیلات نوروز نود و دو  آغاز خواهد شد که در آن چهره نهایی نامزدها و برنامه های آنها تا حدود زیادی روشن خواهد شد و نامزدهای اصلی انتخابات صرف نظر از احتمال احراز صلاحیت آنها وارد فعالیتهای جدی تر انتخاباتی خواهند شد. اما آرایش صحنه انتخابات به شکل نهایی در  روز پس از اعلام نتایج احراز صلاحیتها از سوی شورای نگهبان مشخص خواهد شد.

اگرچه در این روزها  نامزدهای نهایی انتخابات و فعالیت آنها هنوز به روشنی مشخص نشده است اما جریانهای سیاسی کشور هر کدام می کوشند که به نحوی به تصمیم گیری نهایی در این زمینه نزدیک شوند . ما در این نوشتار می کوشیم به شکل اجمالی اما همه جانبه به بررسی صحنه انتخابات در این روزها بپردازیم.  در حال حاضر 6 جریان سیاسی  اصولگرایان باسازوکار 2+1، جبهه پایداری و حامیان آیت الله مصباح، جریان مورد حمایت دولت و رییس جمهور، حامیان طرح وحدت ملی با حمایت آیت الله هاشمی رفسنجانی، اصلاح طلبان و نهایتا مستقلین در حال تکاپوها و تصمیم سازیهای انتخاباتی هستند.

اولین نوشتار تبیان در این زمینه به بررسی اردوگاه اصولگرایان و نامزدهای احتمالی آن می پردازد.

بازی ریاضی اصولگرایانه و امکان ائتلاف

در چند انتخابات اخیر جریان سیاسی اصول گرا  با ایجاد سازوکار های ائتلاف درون جریانی می کوشد از تشت آرای خود میان نامزدهای مختلف جلوگیری کند. اکثریت اصولگرایان در انتخابات مجلس هشتم با سازوکار برآمده از اضلاع مختلف اصوگرایی، مدیریت معرفی نامزدها را در اختیار داشتند. بر اساس  همین مدل و اجماع همه اضلاع اصوگرایان، اجماع انتخاباتی در انتخابات پیشین ریاست جمهوری میان همه جریانها و گروههای اصولگرا بر نامزدی محمود احمدی نژاد به وجود آمد . جریانها،گروهها و شخصیتهای  اصولگرا در انتخابات مجلس نهم هم برپایه همین راهبرد زیر چتر آیت الله مهدوی کنی سازوکار 8+7 را ایجاد کردند. اما واقعیت اینجا بود که جریان جبهه پایداری که تا پیش از این جزو حامیان رییس جمهوری محسوب می شد عملا اتحاد جبهه متحد را برهم زد . همین رقابت میان اصولگرایان و پایداری ها  موجب شد حسین شریعتمداری پیشنهاد دهد که در انتخابات به "جبهه مختلط" رای دهید!

در مطبوعات امروزه سخن از سازوکاری است که به نام 2+1 معروف شده است. اگرچه هنوز چندان مشخص نیست چه کسی یک و چه کسانی دو ضلع این سازوکار را تشکیل می دهند، اما به هر حال سه ضلع این مثلث آقایان غلامعلی حداد عادل، محمد باقرقالیباف و علی اکبر ولایتی هستند.

اخبار و شنیده ها حاکی است که در رده های بالای تصمیم گیری اردوگاه اصولگرایان این ایده وجود دارد که یک نفر از این مثلث به عنوان نامزد براساس مقبولیت عمومی و اجماع سیاسی معرفی و دو نامزد دیگر به نفع او  در انتخابات شرکت نکنند.

اگرچه هر کدام از این سه نامزد احتمالی انتخابات در مصاحبه ها و دربرابر مطبوعات سخن گفتن از انتخابات را زود هنگام می دانند، اما واقعیت اینجاست که به هر حال در فاصله دو تا سه ماه آینده آنها باید به این سوال پاسخ دهند:  آیا آنها  می توانند به تصمیم مشترکی برسند؟

زمینه های امکان ائتلاف و همگرایی بین سه نامزد:

1-اصولگرایان احساس می کنند انتخابات آینده سه قطبی است و حداقل یک قطب آن به نامزد حامیان دولت تعلق دارد.  اگرچه امکان حضور یک نامزد از اصلاح طلب معتدل و یا حامیان طرح وحدت ملی وجود دارد اما آنان رقابت اصلی را میان خود و نامزد جریان دولتی می دانند. تشتت آرای احتمالی ناشی از تعدد نامزدهای اصولگرا ممکن است نامزد رقیب را در موقعیت بالا دستی قرار دهد.

2- هم اکنون برخی چهره های سیاسی اصولگرا مانند حجت الاسلام پورمحمدی، منوچهر متکی و .... به دنبال زمینه سنجی برای ورود به صحنه انتخاباتند. اگرچه هنوز هیچ تصمیم قطعی گرفته نشده است اما ایجاد یک سازوکار واحد آنان را به خروج از صحنه ترغیب می کند.

3- در صورت ائتلاف واقعی این سه نامزد و معرفی یک نفر از میان آنها، می توان از ظرفیتهای دو نفر دیگر برای رای بیشتر به نفع نامزد واحد استفاده کرد.

مزیتهای هر یک از نامزدها برای اصولگرایان:

دکتر حداد و مهار پایداری ها

شاید به عنوان جانشین دکتر احمدی نژاد، دکتر حداد عادل با لحن شمرده، روحیه فرهیخته و سابقه فلسفی و ادبی اش انتخاب متفاوت اصولگرایان باشد.  به نظر می رسد حامیان دکتر حداد در جلسات محفلهای اصولگرایان به این نکته اشاره کنند که در صورت نامزدی دکتر حداد به شکل معمول جریانهای رهپویان و ایثارگران از او حمایت کرده و دکتر حداد با روابط خود در مجلس می تواند جبهه پایداری را به صف حامیان خود اضافه کند. هم اکنون دکتر حداد در مجلس به عنوان چهره ای مورد وثوق برای جبهه پایداری تبدیل شده است.  در  واقع حضور دکتر حداد به عنوان تنها نامزد برآمده از سازوکار  اصولگرایان می تواند جبهه پایداری را به دو شاخه تقسیم کند. گروهی که به سمت او خواهند آمد و گروه دیگر یا به سمت دولت می روند و یا تاثیر خود را از دست خواهند داد.  پس با ضعف احتمالی اصلاح طلبان رقابت میان اصولگرایان و حامیان دولت خواهد بود. اما سوال اصلی اینجاست که  اگرچه دکتر حداد در راس آرای انتخابات تهران در مجالس گذشته بوده اما میزان ارای او تا چه حد بالاست و چقدر می توان بنا به وزانت علمی و  فرهنگی و اعتبار سیاسی اش به ایجاد موج اجتماعی لازم برای کسب رای یک رییس جمهور امیدوار بود؟ نکته بعدی اینجاست که با توجه به این که مهم ترین مشکلات کشور در سالهای آینده اقتصادی و یا مربوط به سیاست خارجی است، آیا آقای حداد می تواند درجریان مبارزات انتخاباتی خود را فردی مناسب برای پاسخ گویی به این چالشها معرفی کند؟

دکتر ولایتی، تنش زدایی داخلی و خارجی

دکتر ولایتی از بازماندگان نسل اول مسوولین نظام جمهوری اسلامی است که اگرچه تخصص او طبابت اطفال است اما در قامت وزیرخارجه  شانزده سال حساس را در کابینه های دوران جنگ و سازندگی گذراند. او که حتی شانس رسیدن به پست نخست وزیری را داشت ، اما به علت عدم تمایل مجلس وقت به عنوان نامزد این پست معرفی نشد. او هم چنین  امکان رقابت انتخابات سال 1384 ریاست جمهوری را به خاطر عدم ثبت نام برای نامزدی در حمایت از آیت الله هاشمی از دست داد.  برخی اصولگرایان معتقدند در شرایط خاص بین المللی کنونی، دکتر ولایتی که هم تجربه مسائل سیاست خارجی را دارد و هم به میانه روی مشهور است می تواند نامزد خوبی برای آینده ایران باشد.  دکتر ولایتی هم مشاور بین الملل رهبرمعظم انقلاب است و هم عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام . این امر ممکن است موجب شود که نامزد جدی از سوی حامیان طرح آشتی یا وحدت ملی  آیت الله هاشمی معرفی نشود و حتی خود دکتر ولایتی نامزد هم اصولگرایان باشدو هم  به شکل غیر رسمی  یه عنوان نیرویی وحدت بخش شناخته شود.  اما سوال اصلی اینجاست که اگرچه دکتر ولایتی در این سالها پای ثابت برنامه های فرهنگی و تاریخی صداوسیما به عنوان کارشناس یا سخنران بوده است اما چقدر وی به عنوان نامزدی جذاب برای کسب رای آرای طبقات مختلف می تواند موفق باشد؟ آیا او می تواند نسل جوان اصولگرایان را به  همراهی خود قانع کند؟

قالیباف ،دوباره از شهرداری به پاستور؟

کسی گمان نمی کرد که فرمانده سابق نیروی انتظامی پس از شکست در انتخابات سال 1384 دوباره به عرصه سیاسی کشور بازگردد و دوباره هشت سال بعد به عنوان نامزد انتخابات ریاست جمهوری مطرح شود. اما شهردار هشت ساله تهران که بر مسند احمدی نژاد تکیه زده بود دوباره نام خود را به عنوان یک احتمال مطرح کرد.  مهمترین ستاد انتخاباتی قالیباف در حال حاضر خیابانها و معابر تهران هستند که طرحهای عمرانی کوچک و بزرگ در آنها در حال اجراست. اگرچه نمی توان فعالیتهای عمرانی شهرداری را انتخاباتی دانست اما به هر حال نمی توان بر تاثیر آن بر آرای انتخابات حداقل در تهران چشم پوشید.  باید درنظر داشت که  حضور قالیباف در انتخابات می تواند بخشی از آرای طبقه متوسط شهری را به حساب اصولگرایان بریزد اما نمی توان این نکته را کتمان کرد که این انتخاب هم جریان پایداری را بر ادامه مسیر جداگانه انتخاباتی مصرتر خواهد کرد و هم زاویه نامزد دولت و اصولگرایان را بیشتر نشان خواهد داد.  اگرچه قالیباف تلاش می کند کارآمدی اجرایی و قدرت مدیریت خود را به عنوان مهمترین برتری های انتخاباتی خود مطرح کند اما منتقدین او بر این باورند که یکی از دلایل ناکامی قالیباف برای رسیدن به مرحله دوم انتخابات 84 اشتباهات راهبردی او  و تیم تبلیغاتی اش در تکیه زیاد به طبقه متوسط شهری بوده است.

حرف آخر:

اگرچه هم اکنون تلاشهای 2+1 در جریان است و کوشش می شود اصولگرایان درچارچوبی ائتلافی در انتخابات شرکت کنند باید اذعان داشت آنها در مسیر بسیار دشواری قرار دارند. چرا که هر کدام از نامزدها دارای مزایا و نقاط ضعفی می باشند. به نظر می رسند اصولگرایان نه تنها در حال انجام رایزنی با جریانها و نیروهای موثر خود و زمینه سنجی بیرونی هستند بلکه منتظر روشن شدن صحنه انتخاباتند . البته باید توجه داشت که با توجه به تجربه انتخابات مجلس نهم امکان عدم ائتلاف در لحظات آخر نیز وجود دارد.