كارشناسان از فارسی‎وان می‎گویند

خطر بیخ گوش تان است

در بازار مكاره شبكه‎‎های ماهواره‎ای كه هر روز یك كانال جدید شروع به‎كار می‎كند، خیلی هم عجب نیست اگر كسی بی‎تفاوت از كنار خیلی‎هاشان رد شود. وقتی چهار نفر با یك دوربین، یك آرشیو كوچك كلیپ‎‎های ویدئویی و... یك شبكه راه می‎اندازند كه حتی نمی‎شود اسمش را «آماتور» هم گذاشت، طبیعتا بیننده چندانی ندارد و خیلی هم موجب حساسیت دیگران نمی‎شود. اما در مورد فارسی‎وان، برای همان وله‎‎های تبلیغاتی قبل از شروع كار شبكه، به اندازه خیلی از این شبكه‎‎ها طراحی و برنامه‎ریزی شده بود. البته چند ماهی طول كشید تا زنگ خطر فارسی‎وان برای كارشناسان به صدا دربیاید. این اتفاق اگرچه كمی دیر، اما بالاخره افتاد. آن‎چه می‎خوانید، بریده‎ای از این اظهارنظرهاست كه در رسانه‎‎ها منعكس شده‎اند. خواندن همه این حرف‎‎ها كنار هم، حتما چیزی فراتر از خواندن پراكنده آن‎‎ها دارد...

تهدید نیستند

به‎طور كلی شبكه‎‎های فارسی‎زبان از جمله بی بی سی فارسی و VOA به هیچ وجه تهدیدی برای صداوسیما نیستند و خوشبختانه این رسانه با جایگاه و اعتمادی كه نسبت به آن در میان مردم وجود دارد از انواع برنامه‎‎های خبری، سیاسی، سرگرمی، فیلم و سریال استفاده می كند. حتی بسیاری از شبكه‎‎های فارسی‎زبان ماهواره‎ای برخلاف قانون از سریال ‎های ما استفاده می كنند كه از نظر حقوقی می توانیم از آن‎‎ها شكایت كنیم، آن‎‎ها حتی سعی می كنند از كارشناسان و عوامل داخلی ما نیز استفاده كنند، لذا توانمندی این شبكه‎‎ها اصلا قابل‎مقایسه با رسانه ملی نیست. شبكه‎‎های ماهواره‎ای فارسی‎زبان كماكان در رقابت با صداوسیما جایی ندارند و فضای سیاسی كشور این را نشان داده است، لذا با استفاده از تمام ظرفیت ‎ها باید این تفوق را حفظ كنیم.

دیدگاه كسانی كه این شبكه‎‎ها را یك تهدید تلقی می‎كنند اشتباه است. نه شبكه‎‎های سیاسی ماهواره‎ای و نه شبكه‎‎های غیرسیاسی، تهدید نیستند و كارشناسانی كه این حرف را زده اند، مرعوب هستند.

عزت‎الله ضرغامی

كاری نكرده‎ایم!

به اعتقاد من تأثیرگذاری فارسی وان در حوزه فرهنگی و اجتماعی بسیار بیشتر از بی بی سی فارسی است. امروز شبكه فارسی وان با پخش سریال ‎ها و فیلم ‎های سینمایی؛ استحكام خانواده را به مناقشه و مناظره گرفته و در حوزه مسائل سیاسی كمتر به این موضوع توجه شده است.

به هر حال تأثیرگذاری ماهواره‎‎ها بر جامعه امروز را نباید از یاد برد. متأسفانه نگرش مسئولان ما در حوزه ماهواره بیشتر امنیتی و سیاسی است و به پیامد‎های اجتماعی و فرهنگی موضوع كمتر پرداخته شده، در حالی كه تأثیرگذاری پدیده‎‎های اجتماعی و فرهنگی ماندگارتر است.

برنامه‎‎های ماهواره رابطه معناداری با اخلاق، ثبات سیاسی ـ اجتماعی و هویت ایرانی ـ اسلامی دارد و این اتفاق در حالی رخ می دهد كه ما فاقد یك نظام اطلاعاتی مشخص و یك نظام سیاست گذاری مشخص در حوزه ماهواره هستیم؛ زیرا باوجود آن‎كه معتقدیم بخش زیادی از جامعه تحت تأثیر ماهواره است، آمار دقیقی از مخاطبان وجود ندارد و تاكنون كار دقیقی در این حوزه انجام نشده.

سیدرضا صالحی امیری (استاد دانشگاه)

نان بی‎همتی ما را می‎خورند

ما باید نگاه تاریخی خود را كه ناشی از یك نگاه ایدئولوژیك و سیاست زده است، عوض كنیم. در موضوع شبكه‎‎های ماهواره‎ای فارسی زبان، مشكل از آن‎جایی آغاز می شود كه ما آن‎‎ها را رسانه بیگانه خطاب می كنیم و این لقب ناشی از یك نگاه تاریخی، سیاسی و ایدئولوژیك است و از همان تئوری توهم توطئه نشأت می گیرد، در حالی كه باید از خود بپرسیم كه این شبكه‎‎ها به‎دنبال این هستند كه اتفاقات و حوادث را صادقانه بیان كنند یا این‎كه خودشان اتفاقات و حوادث را به‎وجود می آورند.

فی‎الواقع نگاه سیاسی به شبكه‎‎های ماهواره‎ای و توجه به اغراض سیاسی آن‎‎ها باعث شده تا مباحث دیگر این شبكه‎‎ها و موضوعات اجتماعی ‍ـ فرهنگی مغفول بماند و به تأثیرات فرهنگی آن‎‎ها كمتر توجه شود. این نگاه در صدا و سیما هم وجود دارد و بیشتر برنامه‎‎های صدا و سیما كه علیه شبكه‎‎های ماهواره‎ای تولید می شود، فقط در راستای افشاگری سیاسی آن‎هاست. ما امروز از منظر نگاه و تاكتیك در برابر ماهواره‎‎ها شكست خورده ایم. به‎نظر من این شبكه‎‎ها نان بی همتی ما را در داخل می خورند...

صادق زیباكلام - استاد دانشگاه

ضعف ما، قوت آن‎‎ها

گرایش مخاطب تلویزیونی به‎سمت شبكه‎‎های ماهواره‎ای اتفاق تازه‎ای نیست، سال‎هاست كه این اتفاق می‎افتد و دلیلش هم چیزی جز تنزل كیفیت برنامه‎‎های شبكه داخلی نیست. واقعیت این است كه فارسی‎وان و شبكه‎‎های مشابه به هیچ وجه سلیقه مخاطب ایرانی را برآورده نمی‎كند، اما در ریشه‎یابی اقبال عمومی مردم به این شبكه‎‎ها به‎ویژه «فارسی‎وان» می‎توان به ضعف مدیریت شبكه‎ای رسید. به اتكا تجربه سال‎‎ها برنامه‎سازی می‎توانم به جرئت بگویم كه معمولا پخش سریال از شبكه‎‎های مختلف است كه بیننده را مجاب به انتخاب آن شبكه به‎خصوص می‎كند. بیننده تلویزیونی خسته از كار روزمره و قرار گرفتن در آماج اطلاعات اجتماعی، دوست دارد كه با تماشای یك سریال خوب و درگیر شدن با قصه آن، بخشی از هیجانات یك روز كاری را تخلیه كند؛ كاری كه شبكه‎‎های ماهواره‎ای، صرفا با مخاطب‎سنجی درست به حساسیت آن پی برده‎اند و با تولید سریال‎‎های نو و ساختار شكن، سعی در جذب مخاطب بیشتر دارند؛ سریال‎‎هایی كه در بحث فنی و حرفه‎ای گاه بسیار ضعیف‎تر از برخی مجموعه‎‎های داخلی هستند.

مشكل این‎جاست كه بخش پژوهش و تحقیق در عرصه سریال‎سازی تلویزیونی در صدا و سیمای ما محلی از اعراب ندارد و نتیجه، آن‎كه سریال‎‎های ما همگی به ورطه تكرار می‎افتند. در این سال ‎ها آن‎چنان به بی‎راهه رفته‎ایم و سطح سلایق مخاطب را آن‎قدر پایین آورده‎ایم كه مخاطب حسرت پخش فلان سریال كه جایی و زمانی به پخش رسید و با اقبال عمومی هم مواجه شد را می‎خورد.

اسماعیل عفیفه - تهیه‎كننده

(میوه ممنوعه، اشك‎‎ها و لبخند‎‎ها)

تقویت خیال انگیزی فساد

معتقدم در عرصه كودك و نوجوان چه در مطبوعات، چه در وب سایت ‎ها و چه در تلویزیون و حتی آموزش رسمی، باید توجه جدی تر به این قشر شود و اگر این سرمایه‎‎ها را از دست بدهیم، تأثیرگذاری فرهنگی مان محدود و محدودتر می شود. در نتیجه یك طراحی و افق خاصی برای كودك و نوجوان در سطح ملی لازم است.

در عین‎حال نشان دادن رابطه‎‎های عشقی مثلثی، عریانی و فحشایی كه در این برنامه‎‎ها وجود دارد، مقولاتی نیستند كه تلویزیون در آن‎‎ها بتواند رقابت كند یا اصلا وارد این میدان ‎ها شود. باید به زیرساخت ‎ها توجه كنیم و رغبت به این مفاهیم را در جامعه به حداقل برسانیم.

البته تلویزیون سعی كرده، میدان بازی را عوض كند؛ نه این‎كه با آن‎‎ها رقابت كند و تا حدود زیادی موفق هم بوده است، اما این تنوع رسانه‎ای ما را به‎سمت وسوی فرهنگ سازی رسانه‎ای، پیش می برد. این‎كه به مخاطب بگوییم این شبكه بد است یا آن شبكه خوب است، بستگی به نوع نگرش او دارد و ما باید روی آن نگرش كار كرده و فرهنگ سازی كنیم.

مخاطبی كه صاحب سلیقه باشد، صاحب سواد بصری بالایی باشد و فرهنگ تماشا را بداند، كنداكتور خودش را به‎گونه‎ای می بندد كه عقلش، منطقش و تفكر دینی اش می گوید؛ نیاز نیست به این مخاطب بگوییم چه برنامه‎ای را تماشا كند.

علی زارعان

مدیر گروه كودك و نوجوان شبكه تهران

منبع: هفته نامه پنجره/فاطمه فریمانه