تبیان، دستیار زندگی
از نظر بعضی از دانشمندان چون باطن روزه همه شادی و سرور اللهی است آنان که این شادی را درک نمی کنند چرا روزه بگیرند؟...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

روزه بر غمناکان حرام است

گل

اگر کوچکترین آشنایی با جلال الدین محمد بلخی ( مولوی) داشته باشید می دانید که تخصص او ترسیم مفهومی معنوی برای اتفاقات مادی ساده است . حال اگر برای اتفاقی معنوی قلم به دست بگیرد بی شک وجوهی از آن را برای شما نمایان می کند که کمتر به آن اندیشیده اید . شاهد این مدعا همین غزلی است که برایتان از کلیات شمس انتخاب کرده ایم . غزلی که ردیف آن " صیام " است و همردیف روزهای ماه مبارک 30 بیت دارد :

  1. 1.می‏بسازد جان و دل را بس عجایب کان صیام
  2. گر تو خواهی تا عجب گردی، عجایب دان صیام

آنچه روزه با دل و جان تو می کند عجایبی است که تا باور به آن نداشته باشی مهیای فهمت نمی شود.

  1. 2.گر تو را سودای معراجست ‏بر چرخ حیات
  2. دانک اسب تازی تو هست در میدان صیام

[مثلا] اگر می خواهی تو هم در عروجی روحانی سیر کنی و بر حیات مسلط شوی مرکب تو روزه خواهد بود. ( نخوردن بار بدن را سبک می کند و از آنجا که هر چه بدن سبک تر روح آزاد تر ، ادراک جان و روح بر اثر امساک شفاف تر می شود )

  1. 3.هیچ طاعت در حبان آن روشنی ندهد تو را
  2. چونک بهر دیده دل کوری ابدان صیام

هیچ عبادتی آنقدر که روزه دیده دل و حتی بدن را روشن می کند ، روشنی بخش نیست. ( مولوی در اینجا به سازندگی جسمی و روحی روزه هر دو اشاره دارد)

  1. 4.چونک هست این صوم نقصان حیات هر ستور
  2. خاص شد بهر کمال معنی انسان صیام

فرق انسان و حیوان بسیار است آنقدر که آنچه باعث زوال یکی می شود در دیگری قوت ایجاد می کند اما به چه ترتیبی؟ نخوردن برای حیوانات ضعف است اما برای کسانی که به مقام انسان رسیده اند بر عکس ایجاد قوت باطن می کند . مولوی با ظرافتی تمام انسانیت را مقید به شرطی باطنی می کند و الا همه می دانند جسم انسان هم ممکن است از روزه ضعیف شود اما او می گوید این ضعف برای کسی که در باطن حیوان است ضعف به شمار می آید و الا برای انکه در باطن انسان است عین ازدیاد قوای باطنی و روحانی است . )

رز سرخ
  1. 5.چون حیات عاشقان از مطبخ تن تیره بود
  2. پس مهیا کرد بهر مطبخ ایشان صیام

آنانکه به خداوند عشق می ورزند از اینکه بدنشان را هر روز دور از عظمت کبریای او حمل می کنند و بر زمین قدم می گذارند در عذابند برای اینان بدن تنها حکم مطبخی را دارد که در آن قوای غیر اللهی به خوردن برای ادامه حیات مشغولند . خاطر عاشق نزد معشوق عزیز است ازین رو " روزه" را به آنان هدیه می دهد تا روحشان تبدیل به مطبخی برای تغذیه خواهش های روحانی شود . مولوی با دقت تمام نخوردن ظاهری را برابر با خوردن روحانی و نورانی گرفته است.

  1. 6.چیست آن اندر جهان مهلکتر و خونریزتر
  2. بر دل و بر جان و جا خون خواره شیطان صیام

آیا برای کشتن شیطان سلاحی مرگبار تر از روزه سراغ دارید؟ ( نکته سنجی مولوی اینجاست که روزه را مهلک می خواند اما برای شیطان )

  1. 7.خدمت‏خاص نهانی تیز نفع و زود سود
  2. چیست پیش حضرت درگاه این سلطان؟ صیام

اگر گفتید کدام عبادت است که هم پنهان است پس ریا ندارد هم زود به منفعت می رسد پس احاله به قیامت ندارد و هم بسیار محبوب خداست؟ بله روزه!

  1. 8.ماهی بیچاره را آب آنچنان تازه نکرد
  2. آنچ کرد اندر دل و جانهای مشتاقان صیام

فقط اگر مشتاق خداوند باشی می فهمی که روزه چه طراوتی به جانت می دهد آنقدر که ماهی از آب دریا چنین طراوتی نخواهد یافت. ( تشنگی در ماه رمضان بهانه طرح این تضاد زیبا و عرفانی است : تو تشنه ای اما از ماهی در آب سیراب تر )

  1. 9.در تن مرد مجاهد در ره مقصود دل
  2. هست‏بهتر از حیوة صد هزاران جان صیام
    رز سرخ

مجاهد چه می خواهد؟ جانی که فدای محبوبش کند . روزه برای او از صد هزار جان عزیز تر است

  1. 10.گرچه ایمان هست مبنی بر بنای پنج رکن
  2. لیک و الله هست از آنها اعظم الارکان صیام

این پنج رکنی که مولوی می گوید شهادتین ، نماز ، روزه ، حج و زکات است  که بر اساس روایات عامه تعریف شده و او سوگند می خورد که روزه از باقی مهمتر است . در روایات خاصه 5 رکن ایمان نماز و روزه و حج و زکات و ولایت ذکر شده اند و حضرت امام محمد باقر سلام الله علیه ولایت را از همه بالاتر می دانند . ( بنابر این نظر ما معلوم است !)

  1. 11.لیک در هر پنج پنهان کرده قدر صوم را
  2. چون شب قدر مبارک هست‏خود پنهان صیام

مولوی می گوید تمام ارکان ایمان در ماه روزه پنهانند مثل نماز و زکات به فقرا و دعا و نیایش به درگاه حق اعلی ، همانگونه که شب قدر هم در ماه روزه پنهان شده.

  1. 12.سنگ بی قیمت که صد خروار ازو کس ننگرد
  2. لعل گرداند چو خورشید درون کان صیام

می دانی روزه با باطن بیهوده آدمهای عادی و تکراری چه می کند؟ همان کاری که نور خورشید با سنگ ریزه های بر زمین خروار شده می کند .( قدما معتقد بودند اگر سنگی در معدن در معرض نور آفتاب باشد تبدیل به جواهر می شود )

  1. 13.شیر چون باشی که تو از روبهی لرزان شوی
  2. چیره گرداند تو را بر بیشه شیران صیام

چطور می شود که تو شجاع باشی در حالی که کوچکترین وسوسه ای تو را می لرزاند ؟ روزه دار باش تا بزرگترین گناهان هم مغلوب تو باشند.

  1. 14.بس شکم خاری کند آنکو شکم خواری کند
    بنفشه
  2. نیست اندر طالع جمع شکم خواران صیام

کسانی که خوردن و نخوردن بزرگترین دغدغه آنهاست بعد از آنکه به عشق خوردن روزه هایشان را هم خوردند کارشان به گرسنگی شدید و جاوید خواهد رسید ( شکم خاری - خاراندن شکم)

  1. 15.خاتم ملک سلیمانست‏یا تاجی که بخت
  2. می‏نهد بر تارک سرمای مختاران صیام

روزه همان ارزش و تایید اللهی است که خاک وجود شما را ملک سلیمان خواهد کرد.

  1. 16.خنده صایم به است از حال مفطر در سجود
  2. زانک می‏بنشاندت بر خوان الرحمن صیام

روزه باش و بخند و شاد باش حال تو از کسی که روزه نمی گیرد و در سجده ای طولانی افتاده خیلی بهتر است . چرا؟ چون باطن تو میهمان خداوند بخشنده است تو میهمانی به سفره ای که دیگری با سجده می خواهد به چشم صاحب خانه اش بیاید.

  1. 17.در خورش آن بام تون، از تو به آلایش بود
  2. همچون حمامت‏بشوید از همه خذلان صیام

روزه خواری؟ انبار پشت حمام های عمومی که پراز  ذغال و آب آلوده است از تو تمیز تر است!

روزه ای؟ انگار در حمام مشغول شستن جانت باشی بوی گل می دهی!

  1. 18.شهوت خوردن ستاره نحس دان تاریک دل
  2. نور گرداند چو ماهت در همه کیوان صیام

ای کسی که دلش به نور فهم روشن نیست !اگر در آرزوی غذا خوردن بی تابی بدان انگار سیاهچاله ای فضایی با تمام چگالی غلیظش تو را بلعیده ، روزه تو را مثل ماه در تمام آسمان روشن می کند.

  1. 19.هیچ حیوانی تو دیدی روشن و پر نور علم
  2. تن چون حیوانست مگذار از پی حیوان صیام

اصلا مگر حیوان روشنفکر می شود؟ تن ما هم بدون فکر روشن اللهی مثل حیوان است بخاطر این حیوان از روزه مگذر!

  1. 20.شهوت تن را تو همچون نیشکر در هم شکن
  2. تا درون جان ببینی شکر ارزان صیام
    گل یاس

این میل به راحتی جسم ،مثل ساقه نیشکر می تواند زود بشکند پس بشکنش بعد می بینی چه شیرینی شکر اندر شکری به جانت می افتد.

  1. 21.قطره تو، سوی بحر کی توانی آمدن؟!
  2. سوی بحرت آورد چون سیل و چون باران صیام

تو که بنده ای کوچک از بندگان خدایی می خواهی با پای نحیفت تمام راه را تا ملکوت خدا تنها بروی؟ مگر قطره با پای پیاده به دریا می رسد؟ سوار موج سیل آسای روزه شو و مثل باران در دریای رحمت خداوند غرق شو .

  1. 22.پای خود را از شرف مانند سر گردان به صوم
  2. زانک هست آرامگاه مرد سر گردان صیام

روزه فقط برای شکم نیست تمام بدنت باید روزه باشد آنوقت تازه آرامش روزه داری را می فهمی

  1. 23.خویشتن را بر زمین زن درگه غوغای نفس
  2. دست و پایی زن که بفروشم چنین ارزان صیام ؟

این یک راه برای فهماندن اهمیت روزه به نفست است : وقتی برای گناه به تو فشار آورد داد و بیداد کن که من به این ارزانی روزه بفروشم ؟؟ هرگز!

  1. 24.گرچه نفست رستمی باشد مسلط بر دلت
  2. لزر بر وی افکند چون بر گل لرزان صیام

نترس رستم که سهل است قبیله دیو ها هم که باشد - نفس را می گویم- با روزه - اگر روزه باشد- مثل گیاهی نازک بر خود خواهد لرزید.

  1. 25.ظلمتی کز اندرونش آب حیوان می‏زهد
  2. هست آن ظلمت‏به نزد عقل هشیاران صیام

آب حیات را در عمق تاریکی گذاشته اند ، حیات روحانی تو هم در عمق مرارت روزه داری است.

  1. 26.گر تو خواهی نور قرآن در درون جان خویشتن
  2. هست ‏سر نور پاک جمله قرآن صیام

دوست داری قرآنت بجای انکه روی طاقچه باشد در گنجینه دلت روشن و گویا باشد؟ کلید این انتقال روزه است.

  1. 27.بر سر خوانهای روحانی که پاکان شسته‏اند
  2. مر تو را همکاسه گرداند بدان پاکان صیام
    لاله

بعضی ها از تو خیلی زرنگتر بوده اند و کلی از راه را رفته اند حالا موقعیتی پیش آمده که با آنها هم سفره باشی . خوب استفاده کن .روزه را می گویم...

  1. 28.روزه چون روزت کند روشن دل و صافی روان
  2. روز عید وصل شد را ساخته قربان صیام

روزه شب جانت را روز روشن می کند . ماتم درونت را عید و شادی می کند

  1. 29.در صیام ار پا نهی شادی کنان نه با گشاد
  2. چون حرامست و نشاید پیش غمنا کان صیام

اگر روزه می گیری شاد باش چراکه می دانی از کجا به کجا رفته ای اصلا مگر می شود شاد نباشی؟ نیستی؟ بر تو این گرسنگی حرام است ، روزه عید احباب خداست . روزهایی که قلب هایشان در کنار قدس و قرب او آرام می گیرد اگر این را ندانسته ای که روزه گرفتنت عزاست!

  1. 30.زود باشد کز گریبان بقا سر بر زند
  2. هر که در سر افکند ماننده دامان صیام

تصویر زیبای این بیت را نمی شود نا گفته رها کرد . روزه به لباسی تشبیه شده . ما غالبا لباس بلند را از دامنش به سر می کشیم تا سر ما از یقه بیرون بیاید  مولوی می گوید امروز دامن روزه را بر سرت می کشی اما لباسی که فردا سرت از گریبانش بیرون می آید لباس جاودانگی است.

  1. این 30 عید بزرگ بر اهل شادی و بقا مبارک


مریم امامی - تبیان