آیا ویتامین C باعث بی خوابی می‌شود؟
در هر حوزه‌ای باورهایی شکل می‌گیرد که در ذهن‌ها می‌ماند و گاهی تغییر دادن آن‌ها اصلاً کار ساده‌ای نیست. در حوزه‌ی تغذیه نیز از این باورهای رایج زیاد وجود دارد که بعضی از آن‌ها پایه‌ی علمی ندارند و صرفاً یک باور نادرست هستند.
احتمالاً شما هم شنیده‌اید که می‌گویند مرکبات آدم را بی خواب می‌کند؟ در واقع ویتامین C این شهرت را یافته است که باعث بی‌خوابی می‌شود. برای همین است که خیلی‌ها می‌گویند قبل از خواب آب پرتقال یا قرص ویتامین C نخورید. اما این باورها از کجا ناشی می‌شوند و چه قدر صحت دارند؟ آیا به راستی ویتامین C باعث به هم خوردن خواب ما می‌شود؟ برای رسیدن به پاسخ این سؤالات با ما همراه باشید.
این باور از کجا می‌آید؟
این باور سال‌هاست در ذهن مردم جا خوش کرده است و منشاء آن به توضیحات کوچکی بر می‌گردد که در دفترچه راهنمای قرص‌های ویتامین C نوشته شد: «بهتر است این دارو شب مصرف نشود زیرا باعث تحریک جزیی مغز می‌شود.» این توضیح کوتاه که به سادگی می‌توانست منفی تلقی شود در سال 1934 چاپ شد. درست زمانی که لابراتوار داروسازی «روش» سوئیس برای اولین بار مکمل‌های ویتامین C را به بازار عرضه کرد. دلیل ذکر این توضیح این بود که ویتامین C در سنتز دوپامین که باعث هوشیاری و بیداری مغز می‌شود شرکت دارد. برای همین سازنده‌های این مکمل‌ها این توضیح را روی قرص‌ها درج کردند. از آن زمان این باور بین افراد رایج شد که ویتامین C باعث بی‌خوابی می‌شود و جالب است که هیچ‌وقت کسی اساس این باور را زیر سؤال نبرد.
واقعیت چیست؟
واقعیت این است که حتی مصرف دُز بالای ویتامین C هم خواب را به هم نمی‌ریزد. مطالعات انجام شده روی موش‌های آزمایشگاهی نشان می‌دهد که دُز بالای ویتامین C، تأثیر محرکی دوپامین را بیشتر می‌کند. اگر چه ممکن است عده‌ی اندکی از مردم به تأثیری که ویتامین C روی دوپامین می‌گذارد حساس باشند اما تاکنون در هیچ پژوهش علمی ثابت نشده است که این ویتامین باعث بی‌خوابی می‌شود.
در پژوهشی که روی چندین داوطلب دارای سلامت کامل انجام شد، محققان قبل از خواب 4 گرم ویتامین C به آن‌ها دادند. سپس فعالیت شبانه‌ی مغز این افراد بررسی شد.
محققان مشاهده کردند که مصرف این ویتامین هیچ تغییری روی روند خواب این افراد ایجاد نمی‌کند و باعث بی‌خوابی آن‌ها نمی‌شود. در پژوهش دیگری که روی دانشجویان پزشکی انجام شد، محققان تأثیر ویتامین C را با تأثیر یک قرص خواب آور و یک پلاسبو مقایسه کردند و به این نتیجه رسیدند که جذب یک گرم ویتامین C در زمان خواب هیچ تأثیر مشهودی روی خواب افراد نمی‌گذارد و باعث اختلالات خواب نمی‌شود.
با تمام این حرف‌ها این باور در ذهن ما وجود دارد و تغییر آن نیز کار چندان ساده‌ای نیست. شاید نشود به این راحتی‌ها برخی از افراد را قانع کرد که مصرف پرتقال یا توت فرنگی تأثیر روی خواب آن‌ها ندارد. اگر شما هم جزء این افراد هستید نگاهی به لیست میوه و سبزیجات زیر و میزان ویتامین C آن‌ها بیندازید. خواهید دید پرتقال یا توت فرنگی آن قدرها هم ویتامین C ندارند.
میزان ویتامین C بعضی از میوه و سبزیجات 100 گرم میلی گرم گلابی هندی 243 انگور فرنگی سیاه 200 جعفری 170 شلغم 139 ترشک 124 فلفل دلمه‌ای قرمز، کلم سبز 120 رازیانه 100 کیوی 80 کلم بروکسل و کلم قرمز 75 لیموترش 65 توت فرنگی، پرتقال، کلم برگ 60 اسفناج و کاهو فرنگی 50
همان طور که می‌بینید پرتقال در مقایسه با دیگر سبزیجات و میوه‌ها آن قدرها هم ویتامین C ندارد. تصور این که پرتقال سرشار از این ویتامین است نیز یک بارو رایج دیگر است. به خاطر این که تمام قرص‌ها و مکمل‌های ویتامین C طعم پرتقال دارند. برای همین مردم تصور می‌کنند پرتقال حاوی بیشترین میزان این ویتامین می‌باشد. دلیل این که تمام مکمل‌های این ویتامین طعم پرتقال می‌دهند این است که این طعم قابل قبول و همه پسند است. شما تصور کنید جوشانده‌ی ویتامین C را در آب بیندازید و زمانی که سر می‌کشید طعم شلغم یا جعفری بدهد. شک نکنید که در این صورت خیلی از مردم سراغ ویتامین C نخواهند رفت.
توصیه می‌کنیم شب‌ها به دلیل این باور که پایه‌ی علمی نیز ندارند خود را از خوردن کیوی، پرتقال، سالاد کاهو، توت فرنگی، آش یا سوپ کلم و غیره محروم نکنید.
فاطمه مهدی پور
بخش تغذیه و آشپزی تبیان
مطالب مرتبط:
14 ماده‌ی غذایی سرشار از ویتامین C
کمبود ویتامین C به مشکلات قلبی منجر می‌شود
ارتباط بین ویتامین C و فشار خون
