مدیریت زمان در اوقات فراغت تابستانی

تابستان كه می‌آمد، كودكی ما در كوچه های گرما زده سپری می‌شد. برخی نیز همه تابستان را به كاری مشغول می‌شدند تا درآمدی كسب كرده و پولی برای خود پس انداز كنند. اوقات فراغت واژه‌ای نبود كه چندان به كارمان بیاید. گرما كه اندكی فرو می‌نشست، كوچه بود و توپ پلاستیكی و هوار بچه‌ها كه در آسمان بعد از ظهر اوج می‌گرفت. بازی آنقدر كش پیدا می‌كرد كه تاریكی در هوا پخش شود و خستگی بر بدنمان بنشیند. دم غروب كه می‌شد، خانه جایی برای استراحت بود. خسته از یك بعد از ظهر تابستانی به خانه می‌آمدیم تا شب سپری شده و روز دیگر آغاز شود. برای ما اوقات فراغت و نحوه سپری كردن آن به همین موضوعات ختم می‌شد.

این در حالی است كه در زمانه كنونی مفهوم اوقات فراغت و چگونگی گذراندن آن برای نسل های مختلف تغییر كرده است. چنین است كه با نزدیك شدن به تابستان و فصل تعطیلی مدارس، به یكباره واژه اوقات فراغت و نحوه گذراندن آن رسانه ای شده در صحبت های بی شماری به آن اشاره می‌شود. همه این بحث ها پیرامون اوقات فراغت از تغییر نگرش و رویكردی خبر می‌دهد كه نسبت به این موضوع به وجودآمده است. مدیریت زمان شاخص اصلی این تغییر نگرش و برنامه ریزی برای اوقات فراغت است. توجه به اوقات فراغت دانش آموزانی كه قرار است فصل تعطیلات خود را آغاز كنند از چنین زاویه ای اهمیت فراوان پیدا می‌كند. چنین است كه نحوه تدوین برنامه برای سپری كردن درست این زمان خود به شاخصی برای نشان دادن مدیریت و برنامه ریزی تبدیل می‌شود.

در تعاریفی كه از سوی كارشناسان عنوان شده اوقات فراغت به زمانی گفته می‌شود كه در آن افراد جدا از نقشی رسمی ‌كه برای رسیدگی به امور بر عهده دارند، یك دسته فعالیت‏های آزادانه و انتخاب گرایانه را انجام می‌دهند كه چگونگی گذران آن متناسب با سن، جنس، طبقه اجتماعی، درآمد، شغل و مكان زندگی افراد متفاوت است. به اعتقاد جامعه شناسان و روانشناسان اوقات فراغت درجنبه های مختلف فردی، اجتماعی، فرهنگی، اقصادی و سیاسی با اهمیت و دارای كاركردهایی از جمله آزادی انتخاب و نوع فعالیت، اعتماد به نفس، خلاقیت و نوآوری، مشاركت اجتماعی، حفظ سنت ها و آداب ورسوم، تجدید قوای نیروی كار و افزایش بهره وری اقتصادی و تعلق سیاسی است. در نتیجه برنامه ریزی درست و اصولی برای آن خود به شاخصی مطمئن برای سنجش توسعه تبدیل می‌شود. با توجه به این كه قشر عظیمی‌از افراد جامعه ما را جوانان و نوجوانان تشكیل می‌دهند، نحوه برنامه ریزی برای اوقات فراغت این قشر اهمیت فراوان پیدا می‌كند.

برنامه ریزی

تابستان با گرما و زیبایی كه از راه می‌رسد، بخشی از دغدغه خانواده ها به چگونگی نحوه برنامه ریزی برای اوقات فراغت فرزندان برمی‌گردد. این دغدغه از آنجا رنگ اهمیت به خود می‌گیرد كه بعد از سپری شدن یك سال تحصیلی، جوانان و نوجوانان دوران استراحت تابستانی خود را آغاز كرده و در نتیجه زمان آزاد بیشتری در اختیار دارند. نحوه گذراندن این زمان در میان این اقشار متفاوت است. برخی با ثبت نام در كلاس های مختلف ترجیح می‌دهند كه در این مدت موضوعات فوق برنامه مورد علاقه خود را پیگیری كنند.

دامنه این كلاس ها نیز از موضوعات هنری تا موضوعات ورزشی در نوسان است. برخی نیز سفر و گردش و تفریح را در اولویت قرار می‌دهند. عده ای هم هستند كه مدت زمان در اختیار خود را بدون هیچ تغییر و تحولی سپری كرده موضوع خاصی را در اولویت قرار نمی‌دهند. با تمام این تفاوت ها در نحوه نگرش به سپری كردن زمان در چنین مواقعی آیا می‌توان از مدیریتی درست برای ساماندهی اوقات فراغت سخن گفت عده ای از كارشناسان جهت گیری اوقات فراغت به یك مدت زمان محدود در تابستان را اشتباه دانسته و بر این اعتقادند كه اوقات فراغت و نحوه سپری كردن آن فقط به این فصل محدود نمی‌شود.

از زاویه ای دیگر برخی نیز معتقدند كه منحصر دانستن برنامه ریزی برای اوقات فراغت به دانش آموزان اشتباه است، چه آنكه در این نحوه برنامه ریزی سایر اقشار جامعه به فراموشی سپرده می‌شوند. با این حال نكته محوری در تمام این گفته به نحوه مدیریت زمان در دوره های مختلف باز می‌گردد. از این نظر توجه درست به مدیریت زمان و بهره وری بهینه از ساعاتی كه در اختیارمان قرار دارد در اولویت قرار می‌گیرد.

به اعتقاد كارشناسان امروزه «مدیریت زمان» در علم مدیریت از جایگاه ویژه ای برخوردار است، زیرا با استفاده از راهكارهای «مدیریت زمان» می‌توان بازدهی را افزایش داد و با بهره گیری مناسب از «زمان» از اتلاف وقت و هزینه های سنگین پیشگیری كرد. از این رو، مدیریت زمان علم كنترل زمان و استفاده صحیح از آن نیز نامیده می‌شود. با توجه به این نكته می‌توان به شناخت بهتری از نحوه سپری كردن زمان فراغت در هر فصلی از سال پی برد. اگر این زمان مربوط به فصل مشخصی از سال باشد و قشر هدف در آن جوانان و نوجوانانی باشد كه سال تحصیلی خود را سپری كرده و اكنون در ایام تعطیلات به سر می‌برند، آنگاه بهتر می‌توان درباره نحوه و چگونگی برنامه ریزی برای آنها سخن گفت.

به گفته كارشناسان دانش آموزان در این فصل به طور متوسط روزانه 5 ساعت زمان آزاد دارند كه با احتساب حدود 15 میلیون دانش آموز، روزانه 45 میلیون ساعت زمان آزاد در اختیار دارند. اینجاست كه اهمیت موضوع و لزوم توجه بیشتر به آن را می‌توان بهتر درك كرد.