تبیان، دستیار زندگی
آیا دلایل هفتگانه امام علی درباره اهمیت به پای داشتن نماز را شنیده اید، ایشان در خطبه 199نهج البلاغه می فرماید ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

امام علی وهفت دلیل بر اهمیت نماز

نماز

تَعَاهَدُوا أَمْرَ الصَّلاَةِ، وَ حَافِظُوا عَلَیْهَا، وَ اسْتَكْثِرُوا مِنْهَا، وَ تَقَرَّبُوا بِهَا، فَإِنَّها (كَانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنینَ كِتَاباً مَّوْقُوتاً)..

امام على علیه السلام در بخشى از خطبه (199) در رابطه با اهمیّت فوق العاده نماز،به آثار مهم معنوى و تربیتى نماز و عاقبت شوم تاركان و سبك شمرندگان آن پرداخته، نمازگزاران واقعى را معرفى مى كند، نخست مى فرماید: «برنامه نماز را به خوبى مراقبت كنید و در محافظت آن بكوشید. بسیار نماز بخوانید و به وسیله آن به خدا تقرّب جویید زیرا نماز بر همه مؤمنان در اوقات مخصوص واجب است».

در این عبارت كوتاه چهار دستور درباره نماز داده شده است: تعاهد، محافظت، استكثار، و تقرب جستن به آن.

سپس امام(علیه السلام) به ذكر دلیل براى این دستورات مهم در مورد نماز پرداخته و به هفت نكته اشاره مى كند و به آیاتى از قرآن مجید و سنّت پیامبر(صلى الله علیه وآله) استدلال مى فرماید؛ نخست مى گوید: «زیرا نماز به عنوان فریضه واجب (در اوقات مختلف شب و روز) بر مؤمنان مقرّر شده است»; سپس به ذكر دلیل دوم پرداخته، مى فرماید:«آیا پاسخ دوزخیان را در برابر این سؤال كه «چه چیز شما را به دوزخ كشانید؟» نمى شنوید كه مى گویند: «ما از نمازگزاران نبودیم»

امام در بیان سومین و چهارمین دلیل براى اثبات اهمیّت نماز مى فرماید: «نماز گناهان را فرو مى ریزد، همچون فروریختن برگ از درختان (در فصل پاییز) و طناب هاى معاصى را از گردن ها مى گشاید»

آرى همان گونه كه نماز از گناهان آینده به مضمون آیه شریفه(إِنَّ الصَّلوةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَآءِ وَالْمُنْكَرِ)(1) جلوگیرى مى كند، نسبت به گناهان گذشته نیز از طریق توبه و انابه به درگاه الهى كه نماز بستر آن را فراهم مى سازد اثر مى گذارد و گناهانى را كه همچون طناب بر گردن انسان قرار گرفته و او را از پیشرفت و ترقّى مانع مى شود، از بین برده، انسان را آزاد مى سازد.

در حدیثى از سلمان فارسى مى خوانیم كه مى گوید: من با رسول خدا(صلى الله علیه وآله) در سایه درختى نشسته بودیم، پیامبر شاخه اى از آن درخت را گرفته، تكان داد در این هنگام برگها فرو ریختند، سپس فرمود: آیا نمى پرسید چرا این كار را كردم؟ عرض كردند: اى رسول خدا خودت به ما خبر ده! فرمود: بنده مسلمان هنگامى كه به نماز بر مى خیزد گناهان او فرو مى ریزد همان گونه كه برگهاى این درخت فرو ریخت.

سپس امام در پنجمین استدلال خود به كلام معروف رسول خدا درباره اهمیّت نماز استناد مى جوید و مى فرماید: «پیامبر اكرم صلى الله علیه و آله و سلّم نماز را به چشمه آب گرمى تشبیه فرمود كه بر در خانه انسان باشد و او هر شبانه روز پنج مرتبه خود را در آن شستشو دهد كه بى شكّ چرك و آلودگى در بدنش باقى نخواهد ماند (نمازهاى پنج گانه روزانه نیز چنان روح و قلب انسان را شستشو مى دهد و آثارى از گناه در آن باقى نمى گذارد)»

با توجه به اینكه در متن خطبه تعبیر به «حمّه» (چشمه آب گرم یا آبهاى گرمى كه به عنوان درمان بیمارى ها مورد استفاده قرار مى گیرد) شده روشن مى شود كه نماز همچون چشمه آب معمولى نیست، بلكه چشمه خاصّى است كه آثار فوق العاده اى در زدودن آلودگى ها دارد; این تأثیر ممكن است از این جهت باشد كه نماز روح تقوا را در انسان زنده مى كند و به مضمون (إِنَّ الصَّلوةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَآءِ وَالْمُنْكَرِ) او را از فحشا و منكرات، در آینده باز مى دارد و طبعاً نسبت به گذشته نیز دعوت به توبه مى نماید.

امام(علیه السلام)در ادامه سخن در ششمین استدلال خود به آیه دیگرى در قرآن مجید كه مقام والاى نمازگزاران را بیان مى كند استناد مى جوید و مى فرماید: «گروهى از مؤمنان كه زینت متاع دنیا و فرزندان اموالى كه مایه چشم روشنى است آنها را به خود مشغول نداشته، حق نماز را خوب شناخته اند. خداوند سبحان درباره آنها مى فرماید:

«آنها مردانى هستند كه تجارت و بیع آنان را از یاد خدا و برپاداشتن نماز و پرداختن زكات باز نمى دارد»; سرانجام در بیان هفتمین و آخرین دلیل براى اهمیّت نماز اشاره به برنامه پیامبر اكرم كه برگرفته از قرآن مجید است كرده، مى فرماید: «رسول خدا بعد از بشارت به بهشت خویش را براى نماز به تعب و مشقّت مى انداخت، زیرا خداوند به او فرموده بود: «خانواده خویش را به نماز دعوت كن و در برابر آن شكیبا باش» (زیرا نماز كلید ورود به بهشت است) لذا آن حضرت پى در پى اهل بیت خود را به نماز دعوت مى كرد و خود را بر آن وادار مى كرد (و در انجام آن اصرار و شكیبایى داشت)».

این دلائل هفت گانه كه امیرمؤمنان على(علیه السلام) براى بیان اهمیّت نماز از آیات قرآن و سنّت پیامبر آورده و ده ها دلایل دیگر كه به یقین، امام در مقام بیان همه آنها نبوده است، نشان مى دهد كه نماز چه گوهر گرانبهایى است و چه تأثیرى در تربیت و سعادت انسان دارد و دورماندن از نماز و بركات آن چه خطراتى ایجاد مى كند.(2)

----------------------

1. عنكبوت، آیه 45.

معارف نهج البلاغه،زیر نظر آیت الله العظمی مکارم شیرازی


تنظیم برای تبیان: شکوری_گروه دین و اندیشه