پدران تبیانی، بخوانند!
مسؤولیت پدر در تعلیم فرزند
در كتاب وسائل ، در ابواب مقدمات نكاح چگونگى انتخاب همسر را شرح دادهاند.با توجه به روایات درمىیابیم كه اسلام به مسؤولیت پدر(به خصوص) در تربیت و تادیب فرزندان چه اندازه اهمیت مىدهد ، حتى به خصوصیاتى كه از طریق عوامل وراثتى به فرزندانتقال مىیابد توجه نموده، تا چه رسد به تربیتهاى پس از ولادت. (1)
پیغمبر اكرمصلى الله علیه وآله در اهمیت نقش پدر و مادر در تربیت فرزند مىفرمایند:
كل مولود یولد على الفطرة حتى یكون ابواه یهودانه وینصرانه ویمجسانه؛ (2)هر نوزادى بر فطرت الهى و توحید متولد مىشود و والدین او هستند كه او را یهودى، نصرانىیا مجوس مىكنند.
انسان با فطرت توحید و خداپرستى و حقجویى آفریده شده است، این پدر ومادرند كه مىتوانند فطرت الهى و توحیدى كودك خود را شكوفا سازند یا روى آنپردههاى ضخیم جهل و نادانى و گمراهى بیفكنند.
امام سجادعلیه السلام در اهمیت مسؤولیت والدین در تربیت فرزند مىفرمایند:
واما حق ولدك فتعلم انه منك ومضاف الیك فی عاجل الدنیا بخیره وشره وانك مسؤول عماولیته من حسن الادب والدلالة على ربه والمعونة على طاعته فیك وفی نفسه فمثاب على ذلكومعاقب فاعمل فی امره عمل المتزین بحسن اثره علیه فی عاجل الدنیا المعذر الى ربه فیما بینكوبینه بحسن القیام والاخذ له منه؛ (3)
اما حق فرزندت، بدان كه او از توست و خیر وشرش در دنیا به تو خواهد رسید و منسوب به تومىشود و تو مسؤول هستى در قبال وظایفى كه بر عهده توست از حسن ادب و هدایت و راهنمایىبه سوى پروردگارش، و او را یارى كنى در اطاعت پروردگار. اگر وظایف خود را به خوبى به انجامرساندى به تو ثواب مىرسد و در غیر این صورت عقاب خواهى شد؛ پس به خوبى وظیفه تربیت راانجام بده، مانند كسى كه در همین دنیا آثار نیك كارهاى فرزندش به او مىرسد و مانند كسى كهدرمقابل خداوند عذر داشته باشد ، یعنى هیچ گونه كوتاهى در امر تربیت فرزند روا مدار.
از رسول اكرمصلى الله علیه وآله روایتشده كه فرمودند:
رحم الله عبدا اعان ولده على بر بالاحسان الیه والتالف له وتعلیمه وتادیبه؛ (4)
خدا بیامرزد بندهاى را كه فرزندش را به كارهاى خوب وا مىدارد و با او مهربان است و در صددآموزش و پرورش اوست.
از نظر اسلام، پدر مسؤولیتسنگینى در یاد دادن علوم دینى و سایر دانشهایى كهبراى زندگى فرزندش لازم است دارد.
آموزش قرآن و احكام و علوم اهل بیت وخواندن و نوشتن و یادگیرى حرفههاى لازم براى اداره زندگى از كارهایى است كهپدر باید براى فرزندش انجام دهد و در ایفاى این مسؤولیت مهم باید خودشمتصدى آموزش شود یا براى فرزندش معلم شایسته انتخاب نماید.
در اهمیت آموزش به كودكان و نونهالان پیغمبر اكرمصلى الله علیه وآله فرمودهاند:
ان المعلم اذا قال للصبی بسم الله كتبت له وللصبی ولوالدیه براءة من النار؛ (5)
همانا زمانى كه معلم به كودك، بسم اللهیاد دهد، براى او و كودك و پدر و مادرش آزادى از جهنمنوشته مىشود.
امام صادقعلیه السلام مىفرمایند:
قال رسول اللهصلى الله علیه وآله: من قبل ولده كتب الله له حسنة ومن فرحه فرحه الله یوم القیامة ومنعلمه القرآن دعی بالابوین فكسیا حلتین تضیء من نورهما وجوه اهل الجنة؛ (6)
پیامبر اكرمصلى الله علیه وآله فرمودند: كسى كه فرزندش را ببوسد ، خداى تعالى براى او حسنه مىنویسد وكسى كه فرزند را شاد كند ، روز قیامت او را شاد مىگرداند و كسى كه به فرزندش قرآن یاد دهد ، برپدر و مادرش حلههایى از نور مىپوشانند كه چهرههاى بهشتیان از آن نورانى مىگردد.
در لزوم آموزش قرآن و احكام حلال و حرام به فرزند مىفرمایند:
الغلام یلعب سبع سنین ویتعلم الكتاب سبع سنین ویتعلم الحلال والحرام سبع سنین؛ (7)
كودك تا هفتسال بازى مىكند ، پس از آن هفتسال به او نوشتن و پس از آن قرآنو احكامآموزش بدهید.
در همین زمینه از پیغمبر اكرمصلى الله علیه وآله روایتشده كه فرمودند:
ویل لاطفال آخر الزمان من آبائهم. فقیل من آبائهم المشركین؟ فقال: لا من آبائهم المؤمنینلایعلمونهم شیئا من الفرائض واذا تعلموا اولادهم منعوهم ورضوا عنهم بعرض یسیر من الدنیا فانامنهم برئ وهم منی براء؛ (8)
واى بر فرزندان آخر الزمان از دست پدرانشان. سؤال شد از پدران مشرك آنها؟ فرمودند: نه، ازپدران مؤمن آنها كه به آنها واجبات و حلال و حرام دین را نمىآموزند و از یادگیرى آنها جلوگیرىمىكنند و تنها به كامیابىهاى دنیوى آنها راضىاند؛ من از آنها بیزارم و آنها از من.
از حقوق فرزند بر پدر این است كه پدر باید به فرزندش نوشتن بیاموزد.
قال رسول اللهصلى الله علیه وآله: من حق الولد على والده ثلاثة: یحسن اسمه ویعلمه الكتابة ویزوجه اذابلغ؛ (9)
از حقوقى كه فرزند بر پدر دارد سه چیز است:
1. نام خوب برایش انتخاب كند
2. نوشتن به اویاد دهد
3. هنگامى كه به سن بلوغ رسید برایش همسر بگیرد
باشد كه بتوانیم پدرانی شایسته برای فرزندانمان باشیم .
پی نوشت :
1- وسائل الشیعه، ابواب مقدمات نكاح، باب 12.
2- بحارالانوار، ج61، ص186.
3- تحف العقول، ص263.
4- بحارالانوار، ج74، ص77.
5- مستدرك الوسائل، ج15، ص166.
6- وسائل الشیعه، ج15، ص194.
7-همان جا.
8- مستدرك الوسائل، ج15، ص164.
9- بحارالانوار، ج74، ص80 .
منبع : برگرفته از كتاب " تعلیم و تربیت در نهج البلاغه – نویسنده : عبدالمجید زهادت"
تنظیم برای تبیان :داوودی
مقالات مرتبط :
