حاج شیخ مرتضی حائری یزدی

تباری پاک

حاج آقا مرتضی، فرزند ارشد آیه الله موسس حاج شیخ عبدالکریم حائری‏یزدی، روز چهاردهم ذی حجه سال 1334 ه .ق در اراک به دنیا آمد. پدر بزرگوارش مرحوم آیه الله العظمی حاج شیخ عبدالکریم در سال 1280 ه.ق درمهرجرد میبد دیده به جهان گشود و پدربزرگش مرحوم محمد جعفر مهرجردی، فردی‏صالح، پرهیزکار و متقی و مادرش از اهالی اردکان بود که پس از ازدواج باآقامحمد جعفر به مهرجرد که در دو فرسخی اردکان می‏باشد، نقل مکان کرد.

حاج آقا مرتضی در خاندان علم وفضیلت و تقوا رشد نمود و در تحصیل علم و دانش بسیار کوشا بود، بعد از اتمام‏دروس مقدماتی، فقه و اصول و فلسفه را نزد استادان شایسته و آیات عظام فرا گرفت‏ چون آیه سید محمدرضا گلپایگانی، آیه الله سید محمدتقی خوانساری(متوفای 1371 ه .ق)، آیه الله سید محمدمحقق داماد(متوفای 1388 ه .ق) داماد حاج شیخ عبدالکریم حائری. پدر گرامی ایشان، آیه الله حاج شیخ عبدالکریم حایری(متوفای 1355 ه .ق)، آیه الله‏سید محمد حجت کوه کمره‏ای(متوفای 1372 ه .ق) پدر خانم حاج آقا مرتضی حائری، آیه الله حاج سید حسین بروجردی(متوفای 1380 ه .ق)، امام خمینی(ره) (متوفای 1368 ه.ش)

تدریس

آیه الله حاج آقامرتضی، بیش از چهل سال در حوزه علمیه قم به تدریس سطح و خارج فقه و اصول‏پرداخت و شاگردان ممتازی تربیت و تحویل جامعه داد. وی در نحوه تدریس کمتر به نقل اقوال دیگر علما می‏پرداخت، ولی در تقسیم‏بندی‏ مطالب و تبیین ادله آن و انتخاب نظر خویش بسیار دقیق و ممتاز بود. بعضی از شاگردانش عبارتند از آیات عظام: سید عباس خاتم یزدی، شیخ حسین شب‏زنده‏دار، شهید محمد مهدی ربانی املشی، محمد محمدی ری شهری، حجه‏الاسلام شیخ‏محمد حسین امراللهی (مسوول تحقیق و تنظیم و نشر آثار استاد)، میرزا محمدپیشوایی ترک آبادی، شیخ محمد حسین بهجتی، «شفق‏» امام جمعه اردکان، سید علی‏آقا محقق داماد (خواهرزاده حاج آقا مرتضی حائری)، محمد حسین اشعری، سید حسن آل طه و سید صادق حسینی مآب یزدی.

آثار باقیمانده کتابهای چاپ شده:

1- «ابتغاء الفضیله فی شرح الوسیله‏»، که محور بحث در این کتاب، مکاسب محرمه‏از کتاب «وسیله النجاه‏» زعیم بزرگ مسلمین آقا آسید ابوالحسن اصفهانی(ره) است‏و جلد اول آن به چاپ رسیده.

2- «رساله‏ای در نماز جمعه‏».

3- «کتاب الخمس‏»، با تحقیق حجه‏الاسلام شیخ محمدحسن امراللهی.

4- «پرتوی از انوار آسمانی‏»، تحت عنوان «علوم قرآن‏» درباره اعجاز قرآن‏است.

5- «مباحثی در تفسیر سوره حمد» که در مجله کتابخانه مسجد اعظم به چاپ رسیده‏است.

6- «رساله‏ای در خلل صلاه‏».

کتابهای چاپ نشده:

1- «رساله‏ای در نماز مسافر».

2- «رساله‏ای در طهارت‏».

3- «دوره کامل اصول‏» در سه جلد.

4- یادداشتهایی به خط خودشان در 135 صفحه. که توسط آیت‏الله استادی در دست چاپ‏است.

5- مجموعه چند سخنرانی در ایام فاطمیه.

ویژگیهای اخلاقی

مرحوم حاج آقا مرتضی فرزند برومند و خلف صالح مرحوم آیه الله‏موسس زهد و تقوا، ساده زیستی، دوری از مظاهر فریبنده دنیا، نادیده گرفتن‏تشریفات ظاهری، پرهیز از خلاف گویی و تملق و دیگر صفات نیکو را از آن پدربزرگوار به ارث برده بود. با آنکه فقیهی ماهر و مجتهد و استادی ژرف اندیش بود، رساله عملیه ننوشته وهیچ گاه دنبال مرجعیت نبود، حتی برای درس گفتن بر منبر نمی‏نشست ‏با آنکه جمعیت‏شاگردان وی کم نبود،باز پای منبر روی زمین می‏نشست و درس می‏گفت.

مکاشفات و صفای باطن

آن عارف فقیه، دارای مقامات معنوی بالایی بودند، خوابهای‏صادق و مکاشفات عجیبی داشتند، بعضی از آنها را در یادداشتهای خودشان ذکرکرده‏اند. یک نمونه آن چنین است که خود نگاشته‏اند: «در سفر دوم که به مشهد مقدس در خدمت‏صدیق محترم آقای حاج آقا مجتبی اراکی رفتم، ایشان حقیر را به خانه برد ونگذاشت  ‏با جناب آقای محمدی در مدرسه سلیمان‏خان زندگی کنم و در خانه ایشان بودم‏ که خواب بودم و از حضرت ابی الحسن الرضا(علیه آلاف التحیه و الثناء) حاجتی‏خواسته بودم. از خواب که بلند شدم، دیدم به دیوار جواب آن به طریق اجمال که‏موکول به اراده حق متعالی نموده بود، نوشته شده است پس از دیدن محو شد».

ذوق شعری

حاج آقا مرتضی علاوه بر مقام بالای علمی و فقاهتی، ذوق شعری نیز داشت، نمونه‏ای از اشعارش که متضمن فضیلت زیارت امام هشتم(ع) و التجاء به دربار آن‏امام همام است و در جمادی الثانی‏1389 در مشهد مقدس سروده شده و در حرم مطهرقرائت گردید.

مبارزات

از خصوصیات آشکار آن عالم وارسته این بود که هیچ گاه در مبارزه باانحرافات و کجروی‏ها سستی نشان نمی‏داد و در مقام نهی از منکر و دفع بدعتها وخلافها شجاع بود. در زمان حکومت طاغوت، با قوانین ضدخدایی شاه معدوم به طورمحسوس مخالفت می‏نمود و رسما در صف مبارزان و مخالفان‏رژیم قرار داشت. حاج آقا مرتضی بعد از دستگیری امام خمینی(ره) همراه علمای دیگر قم اعلامیه‏های‏مشترکی در تاءیید نهضت آن قائد عظیم‏الشاءن امضا نمود و پس از پیروزی انقلاب‏اسلامی ایران به عنوان یکی از اعضاء مجلس خبرگان قانون اساسی انتخاب شد و در آن‏مجلس حضور یافت.

امام خمینی(ره) نیز برای این عالم بزرگوار احترام ویژه‏ای قائل بود و در پیامی‏وی را چنین ستود: «این بزرگوار، علاوه بر مقام فقاهت و عدالت از صفای باطن به طور شایسته‏برخوردار بودند و از اوائل نهضت اسلامی ایران از اشخاص پیشقدم در این نهضت مقدس‏بودند. فجزاه الله عن الاسلام خیرا».

خواب دیدن آقای آیت الله مرتضی حائری که تعبیرش فوتش بود

یکی از دوستان بنام سید محمد تقی موسوی یزدی که به قول او اعتماد دارم در منزل امام خمینی در قم برایم نقل کرد که آقای قافی یزدی که از بزرگان علمای یزد و مدرس مدرسه شهیدین قم می باشند نقل کرد چندی قبل آیت الله آقای مرتضی حائری فرزند مرحوم آیت الله شیخ عبدالکریم حائری به من فرمود آقای قافی خواب عجیبی دیده ام و تعبیرش را نمی دانم و آن این است که شبی در خواب دیدم کسی نزد من آمد در حالی که چیزی دستش بود مانند مته نجارها و سر تیز آن را گذاشت روی شقشیقه من و فشار داد تا آنکه از طرف دیگر بیرون شد . در این هنگام من مشاهده کردم که از بدن و قالب خودم بیرون آمده ام و جسد خودم را که بی روح در کنار منزل افتاد بود می دیدم پس مرا بردند به طرف آسمان و در آسمان ائمه علیهم السلام و حضرت ولی عصر عجل الله تعالی فرجه را مشاهده و زیارت کردم پس از آن بیدار شدم آقای قافی فرمود : در خصوص آن سوراخ کردن سر و شقیقه ایشان چیزی و تعبیری به نظر نرسید تا آنکه آقای حائری پس از مبتلا شدن به سکته مغزی مغز ایشان را عمل جراحی کردند و در اثر همان عمل جراحی ایشان فوت کردند و در حین غسل مشاهده شد همانطوری که در خواب اتفاق افتاده بود برای برداشتن کاسه سر ایشان شقیقه آن مرحوم را از دو طرف سوراخ کرده بودند که جای آن آلت جراحی مانند سوراخی در سر و اطراف شقیقه معلوم و آشکار بوده است.

مرحوم آیه الله حاج آقا مرتضی حائری پس از عمری تلاش و کوشش در راه احیای‏دین مبین اسلام و تربیت‏شاگردانی والامقام دچار کسالت قلبی شده و این موجب‏گردیده بود گاهی در کار تدریسشان وقفه‏ای به وجود آید.

خصوصا در ماههای اخیر عمرشان که با سختی تدریس می‏فرمود، اما عنایت و توجه واهمیت درس برای ایشان به اندازه‏ای بود که با همان حال مریضی به خود اجازه‏نمی‏دادند که درس را تعطیل کنند.

بالاخره در شب 24 جمادی الثانی‏1406 مصادف با 25 اسفند 1364 روح پاکش به ملکوت‏اعلی پیوست.

صبح روز بعد، جنازه آن زاهد عالم را از مدرسه روبروی منزلشان تشییع کردند وبه صحن حرم مطهر حضرت معصومه(س) آوردند. آیه الله حاج سید محمدرضاگلپایگانی(ره) بر پیکر پاک آن مرحوم نماز خواندند و جنازه را به سوی مسجدبالاسر آن حضرت بردند و پایین پای پدر بزرگوارش به خاک سپردند.