سر کیسه را لطفا شل کنید!

احکام مالی (1)

خمس یعنی پرداخت از حساب دنیایی، به حساب اخروی خود

نمی‌دانم چه‌قدر در بعضی از اصطلاحات که در گفت‌وگوهای مردم به‌کار می‌رود دقت می‌کنید. بعضی از این تعابیر با همه مایه‌‌های طنزآمیزی که به همراه دارند حقایقی عمیق را هم در درون خود جا داده‌اند مثلاً گاهی برای نشان‌دادن ارزش مال در پیش مردم این روزگار گفته می‌شود: «جان نیست که انسان راحت بدهد، مال است!»

خداوکیلی این تعبیر در دنیای مادی‌گرایانه امروز ما خیلی واقعی و ملموس است. همه می‌دانند که دنیای امروز غرق در مادیات است و پول برای خیلی‌ها حرف اول و آخر را می‌زند. اتفاقاً بسیاری از ما هم که ادعای دین‌داری و توجه به امور آخرتی داریم، در حقیقت مادی‌گرایانِ مسلمان هستیم (یعنی در ظاهر مسلمانیم اما در واقع مادی‌گرایانه و دنیامدارانه می‌اندیشیم و زندگی و حتی عبادت می‌کنیم)

بحث امروز ما که احیاناً چند شماره ادامه خواهد داشت درباره «خمس» است.

در اسلام، تکالیف به دو قسم عبادی و غیرعبادی تقسیم می‌شود و در هر دو قسمت، وظایفی وجود دارد که جزو تکالیف مالی محسوب می‌شود؛ یعنی همان‌طور که در مثل نماز باید وقت و انرژی صرف کرد، واجباتی هم وجود دارند که برای انجام آن‌ها باید سرکیسه را شل کرد و از جان(!) مایه گذاشت؛ دلیل این قسم از واجبات هم واضح است؛ وقتی قرار است دین با همه ابعاد مختلفش جلوی تعلقات و دلبستگی انسان به این دنیای مادی را بگیرد و از غفلت‌هایی که او را به فراموشی می‌اندازد (ز کجا آمده است آمدنش بهر چه بود) دور کند، باید برای دل‌کندن او از مادیات هم تکالیفی معین شود؛ البته تکالیف مالی در اسلام، انواع مختلفی دارد که فراگیرترین آن خمس است! خمس که در اصطلاح عامیانه خودمان به آن «پنج‌یک» هم می‌گویند در تعابیر قرآنی گاهی تحت عنوان «زکات» از آن نام برده می‌شود.

معمولاً هر کجا در قرآن «یؤتون الزکوه» گفته‌ می‌شود، مقصود، همه نوع صدقات و وظایف مالی دینی است که البته بارها و بارها در قرآن و به‌عنوان مکمل نماز از آن یاد شده و حتی در ابتدای سوره بقره بعد از ایمان به غیب و اقامة نماز، به‌عنوان سومین نشانة مؤمنان نام‌ برده شده که همه این‌ها نشانة شأن و رتبة والای این دسته از وظایف است.

حالا این خمس چیست؟

جواب این سوال بماند برای شماره بعدی پس منتظر باشید.