مراسم باران خواهی در استان قزوین

پنجاه بدر

هر ساله بعدازظهر روز نوزدهم اردیبهشت ماه، پنجاهمین روز سال، هنگامی که زهر آفتاب ظهر گرفته می شود، مردم قزوین به مصلای شهر می روند. این مصلا در میان باغ های جنوب شرقی شهر قرار دارد. در گذشته در این مکان، یک آب انبار و یک مسجد وجود داشت که امروزه تنها بخشی از آب انبار آن به جای مانده است. خانواده ها در باغ های اطراف این آب انبار می نشینند و بعد از خوردن غذا و تنقلاتی که از خانه آورده اند، بچه ها به بازی و سرگرمی می پردازند و بزرگترها اغلب زنان، مشغول خواندن نماز باران می شوند. پس از نماز، با چند قطعه سنگ کوچک به طرف آب انبار می روند. آنها نیت می کنند و سنگ ها را به سر در و دیوار آجری آب انبار می فشارند. آنها معتقدند اگر حاجتشان پذیرفته شود، سنگ به دیواره می چسبد و در آینده ای نزدیک حاجتشان برآورده می شود.

وجود مسجد در میان باغ های خارج از شهر، می تواند دلیل بر این باشد که این مسجد تنها برای انجام مناسک خاص ساخته شده است. از آنجا که مراسم باران خواهی از سنت های بسیار کهن در ایران است، می توان احتمال داد که بنای اولیه این مسجد که امروزه تخریب شده، مکانی بوده که پیش از اسلام در آن جا مراسم طلب باران یا احتمالاً جشن باران بر پا می کردند و یا مکانی مانند پرستشگاه آناهیتا «الهه آب». وجود معبد در کنار آب و اختصاص آن به زنان، از ویژگی های معابد آناهیتا است.

کوسه گلین (کوسن گلین)

اهریمن خشکسالی همواره یکی از قدیمی ترین دشمنان ایران زمین بوده است. ایرانیان برای مبارزه با این دیو، علاوه بر کارهای عملی چون حفر قنات و ساخت آب انبار، دست به یک سری مناسک اعتقادی نیز می زدند که مراسم «کوسه گلین» از آن نوع است. این مراسم در منطقه قزوین به چند شیوه اجرا می شود. یکی از شیوه های اجرای آن بدین شرح است: پیرزنی با پارچه و لباس های کهنه عروسکی کوچک درست می کند. او عروسک را به دست گرفته و در کوچه ها و خیابان ها حرکت می کند. بچه ها نیز پشت سر، او را همراهی می کنند. آنها به در هر خانه که می رسند، صاحب خانه چیزی از وسایل تهیه آش مانند نخود، رشته و ... به آنها می دهد. با این مواد آش می پزند و آن را بین اهالی محل تقسیم می کنند. آنها معتقدند که پس از گذشت چندی از این مراسم، باران خواهد آمد. این رسم را در سال هایی که خشکسالی بوده، برگزار کرده اند.

چمچمه خاتون

چمچمه خاتون یکی دیگر از مراسم باران خواهی است. در این مراسم داخل یک قدح آب می ریزند و آن را به پشت بام برده و به وسیله یک چمچمه، کم کم آب داخل قدح را به طرف آسمان می پاشند. چمچمه شبیه کفگیر و از جنس مس است.

منبع: میراث فرهنگی استان قزوین

زهره پری نوش - سایت تبیان